Ətraflı axtarış
Baxanların
8630
İnternetə qoyma tarixi: 2008/02/23
Sualın xülasəsi
İran islam respublikasının Əsas Qanunu necə yazılmışdır?
Sual
İran islam respublikasının Əsas Qanunu necə yazılmışdır?
Qısa cavab

İran islam respublikasının Əsas Qanunu İran xalqının milli və dini əhd-peymanıdır. İran xalqının və hökumətinin hüquq və vəzifələrinin mahiyyəti barəsində olan bu qanun islamın nurani şəriəti əsasında tənzim olunmuşdur.

İran islam respublikası dini-demokratik bir quruluş olduğuna görə onun Əsas Qanunu əhalinin iştirakı və islamın nurani şəriətinin əsasında tənzim olunmalı idi. Buna görə də Əsas Qanun aşağıdakı mərhələlərdə tənzim olunmuşdur:

1. O, islam qanunlarından və habelə bu barədə müvəffəqiyyət qazanan başqa ölkələrin Əsas Qanunundan istifadə etməklə ölkənin alim və mütəfəkkirləri tərəfindən hazırlanmışdır.

2. Əsas Qanuna nəzarət edən Xübrəqan (ekspertlər) məclisinin təşkili; bu çox güclü bir qurumdur, bütün siyasi səliqələrdən və ixtisaslardan təşkil olunmuşdur və İran xalqının çox yüksək rəy sorğusu və birbaşa seçki yeri ilə baş verir.

3. Təsdiq olunmazdan qabaq tənzim olunmuş Əsas Qanunun hər bir maddəsi və əlavələri çox dəqiq şəkildə araşdırılıb tədqiq edilir, onun yekun mətni isə camaat tərəfindən seçilən Xübrəqan məclisinin üzvləri vasitəsi ilə təsdiq edilir. 1358-ci il aban ayının 24-də 12 fəsildə, 175 maddədə, bir müqəddimədə və bir yekun fəsildə tənzim olunmuşdur.

4. Əsas Qanuna nəzarət edən Xübrəqan məclisində yazıldıqdan sonra referendum əsasında ümumxalq rəy sorğusuna verilmişdir.

5. 12-9-1358 tarixdə əhali Əsas Qanuna çox yüksək dərəcədə  müsbət rəy vermişdir.

6. İran islam respublikasının banisi vəliyyi-fəqih ünvanı ilə bu qanunu təsdiq etmişdir.

Mərhum İmam Xomeyninin fərmanı ilə bu Əsas Qanuna 1368-ci ildə  yenidən baxılmış və 177 maddəyə çevrilmişdir.

Ətreaflı cavab

İran islam respublikasının Əsas Qanunu bu ölkə əhalisinin milli-dini əhd-peymanı idi və insanın Allahla əlaqəsindən əlavə, hökumətlə əhalinin vəzifələrini də bəyan etmişdir. Bu məcmuədə mövcud olan qanunlarda islam şəriətindən kömək almaqla dövlətin və hökumətin mahiyyəti, xalqın hüquqları tənzim olunmuşdur. Bu qanun insanın Allah qarşısındakı vəzifələrini, insanların bir-biri ilə əlaqədar hüquqlarını bəyan etmişdir. Əslində dini-demokratik quruluşun bəyançısıdır ki, vilayəti-fəqih, fəqihlərin davamlı ictihadı, habelə Allahın kitabından və məsumların sünnətindən istinbat (çıxarış) əsasında ümumxalq tərəfindən qəbul edilmiş və xalq da ona arxa durmuşdur.

“Şəriətdən qaynaqlanan Əsas Qanun” adlandıra biləcəyimiz islam respublikasının Əsas Qanunu müqəddəs şəriət əsasında tənzim olunmuşdur.

İnqilabın əvvəlindən imam Xomeyninin nəzəri bu idi ki, hökumət üslubu və Əsas Qanun birbaşa camaatın nəzarəti ilə olsun, rəy sorğusuna qoyulsun ki, hər hansı bir xüsusi hakimiyyət quruluşu camaata qəbul etdirilməsin. Buna əsasən, hakimiyyət  növünün təyin olunması üçün 1358-ci ilin fərvərdin ayının 12-də bütün ölkədə referendum keçirilərək çox yüksək səviyyədə – 98 faiz rəy verilməklə islam respublikası hökuməti  təyin olundu.

Sonrakı mərhələdə imam Xomeyninin göstərişi ilə Əsas Qanun tənzim olundu, inqilab şurası və müvəqqəti dövlət tərəfindən araşdırıldı. Xalq kütlələrinin və mütəfəkkir alimlərin nəzərini cəlb etmək üçün 24-3-1358 tarixdə böyük tirajlı qəzetlərdə nəşr olundu. Əsas Qanunun yekun araşdırılması üçün nəzərdə tutulan Xübrəqan məclisinin təşkilinə dair İmam Xomeyninin təkidi ilə bu məclisə seçkilər barədə qanun qəbul edildi. 1358-ci ilin mordad ayının 12-də keçirilən bu seçkilərdə 75 nəfər bu məclisə üzv seçildi. Əsas Qanuna nəzarət edən Xübrəqan məclisi 1358-ci il mordad ayının 28-də İmam Xomeyninin bəyanatı ilə açıldı. Bu bəyanatda aşağıdakı məsələlərə təkid olunmuşdu:

a) İnqilabın əsas məqsədi və onun qələbə rəmzi islamdır və bizim xalqımız bütün ölkə səviyyəsində: mərkəzdən tutmuş ən ucqar yerlərə qədər qanlarını bu yolda hədiyyə edib “Allahu Əkbər” fəryadını verməklə İran islam respublikasını tələb etmiş və onu rəsmiyyətə qəbul etmişlər.

b) Buna əsasən, qanunlar yüz faiz islam meyarları əsasında olmalıdır. Əgər hətta bir maddəsi belə, islam hökmlərinin əksinə olsa, bu, xalqın əksəriyyət təşkil edən rəylərinə qarşı pozuntu sayılır və Xübrəqan nümayəndələrinin hüdudlarından xaricdir.

v) İslam hökmləri ilə müxalif və ya müvafiq olmağın ayırd edilməsi yalnız məclisdə üzv olan böyük alimlərin səlahiyyətindədir və digər nümayəndələrin ixtisaslarından, hüquqi idarəçiliyindən istifadə edilməlidir.

q) Əgər qərb və ya şərq ideologiyalarına meylli olan müəyyən insanlar tapılsa, gərək özlərini azğın yoldan ayırsınlar. Çünki bizim xalqın məsləhət və səadəti öz mühitlərində də geridə qalmış və zavala uğramaqda olan belə ideologiyalardan uzaq olmaqdadır.

Belə insanlar islam mənbələrində öz şəxsi rəyləri əsasında olan təfsirdən çəkinməlidirlər, çünki islamın çox dərin və əsaslı maarifini təzadda olan dəlillərə diqqət yetirmədən və bütün fiqhi mənbələri dəqiq şəkildə araşdırmadan, məzhəkəçi dəlillərə və səthi yozumlara görə əldə etmək olmaz.

ğ) Seçilmiş alimlər öz islami rəylərini verməkdə qərbsayağı yazıçıların şantajlarından qorxmamalı və çalışmalıdırlar ki, Əsas Qanun elə yüksək məziyyətlərə və xüsusiyyətlərə malik olsun ki, onda bütün xalq kütlələrinin hüquq və məsləhətləri himayə olunsun, yersiz ayrı-seçkilikdən uzaqda təmin edilsin, gələcək nəsillərin hüquq və mənafeyi istiqamətində verilən proqnozlar nəzərə alınsın. Elə aşkar şəkildə deyilsin ki, yanlış və qərəzli yozumlardan amanda qalsın, İran islam inqilabından ilham alaraq öz ölkələrində islam quruluşu təşkil etmək məqsədi güdən bütün islami hərəkatlar üçün nümunə və örnək olsun.[1]

Doktor Şəhid Behiştinin idarəçiliyi və ayıqlığı ilə, habelə üç ay gecə-gündüz yorulmaz səy və fəaliyyəti nəticəsində  İran islam respublikasının Əsas Qanunu 1358-ci il aban ayının 24-də on iki fəsildə, 175 maddədə, bir müqəddimə və bir yekun fəsildə sona çatdırıldı və bu qanun 12-9-1358 tarixdə İran xalqı tərəfindən qəbul edildi.

İmam Xomeyninin fərmanı ilə  1368-ci ildə bu Əsas Qanuna yenidən baxıldı və 177 maddəyə dəyişildi.[2]

Əsas Qanunun yazılması və qəbul edilməsi ilə əlaqədar əlavə məlumat almaq üçün bax:

“İran islam respublikasının əsas hüquqlarının tarixçəsi, siyasi fiqh”, 1-ci cild, Əmid Zəncani, Abbas Əli.

İnternetdə: http://www.hawzah.net/Hawzah/Articles/Articles.aspx?id=5153

 


[1] İmam Xomeyninin Xübrəqan məclisinə verdiyi bəyanatın xülasəsi

[2] “Əsas Qanun və onun icrasına zəmanətlər”, Qum elmiyyə hövzəsinin maarif-tədqiqat mərkəzi, tədqiqatçılardan bir qrupu, 1-ci çıxış, 1-ci çap, 1380-ci il, az acıq dəyişikliklə

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya namazın salamından sonra təkbir deyib başı sağa və sola döndərməyin dəlili var?
    11288 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Namazın salamından sonra təkbir deyib başı sağa və sola döndərmək müstəhəb əməllərdən biridir və hədis kitablarında da ona işarə olunmuşdur. Onu düzgün yerinə yetirmək bu cürdür: 1.             Əgər namaz qılan .əxs, camaat namazında imamdırsa, qiblədən dönməmiş sağ gözüylə sağ tərəfə nəzər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56710 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Höccətiyyə təşkilatının əqidəsi nədir? Bu günkü gündə fəaliyyət göstərirmi?
    7957 Fiqh tarixi 2011/11/20
    Höccətiyyə təşkilatı, şəmsi iliylə 1332- ci il mordad ayının 28- ci tarixində Şeyx Mahmud Zakirzadə, hələb şəhərində dünyaya göz açmış bir şəxs tərəfindən Bəhaiyyə məzhəbiylə mübarizə məqsədiylə təsis olunmuşdur. Bu təşkilat bir baxımdan qarşılıq ümumi bir təşkilat və şöbələrdən ibarətdir: Tədris, tədqiq, yazıçılıq, hidayət, xarici ...
  • Əgər mən pis və yaramaz işlərə qurşansam, Allah-taala məni tərk edəcək və mənə məhəbbət göstərməyəcəkdirmi?
    6399 Əməli əxlaq 2012/03/14
    Şeytan insanın qəddar düşmənidir, o var-gücü ilə çalışır və daim səy edir ki, bütün insanları günahlara, çirkin və yaramaz işlərə sövq etsin, bu yolla da onlarla Pərvərdigar arasında fasilə salsın, bəndələri mehriban və bağışlayan Allahdan uzaqlaşdırsın. Amma Allah-taala Özünün bütün bəndələrini, hətta günahkar bəndələrini belə sevir, onların ...
  • "Quranda Saduqatihinnə (صدقاتهن) və Ucurəhunnə (اجورهن) nəyin barəsindədir?
    6384 Təfsir 2012/02/07
     «صدقاتهن»"Saduqatihinnə"[1], daimi izdivaca (həmişəlik evlilik) aid olan bəhsdə gəlibdir və mehriyyədən "sidaq" ünvanına ad aparıbdır.[2] Bu kəlmənin işləndiyi ayə, qadınların qəti hüquqlarından birinə işarə edir və təkid edir ki, öz həyat yoldaşının mehriyyəsini ödəsin.[3] Amma qadın öz mehriyyəsini bağışlasa lazım ...
  • Затында мүрәккәб олмајан бәсит ваҹиб варлығын кәнарында мүрәккәб, мүмкүн варлығы неҹә тәсәввүр етмәк олар?
    6790 İslam fəlsəfəsi 2011/05/21
    Варлыг аләминин нәзминдә бүтүн варлыгларын олмасына бахмајараг, һәр биринин өз һәгигәтләринә мүнасиб олараг мүхтәлиф мәгамлары вардыр. Онларын һәм мүштәрәк олмалары вә һәм дә ихтилафлары вүҹудларында мүәјјәнләшир. Варлыг аләминин ән јүксәк мәртәбәси һеч бир һәдд вә һүдуду олмајан Һагг-тааланын мәгамыдыр. Она ҝөрә дә Һагг-тааланын мүгәддәс затында һеч ...
  • Qurani- kərim baxımından özünü düşünmənin mənası nədir?
    7767 Təfsir 2012/04/18
    Özünü tanıma Quranda, fitri və daxili istedadları diriltmək və tərbiyələndirmək vasitəsi ilə öz həqiqətini yenidən ələ gətirmə mənasınadır. Bu həqiqət onun vücudunda gizlənibdir. Öz həqiqətini ələ gətirəndən sonra növbə, İlahi adlar sifətlər və varlıq aləminin həqiqətlərinin qəlbi dərk olunmasına yetişir. Özünü tanımanın fitri, dünyəvi və ...
  • Əgər cənnətin dərəcələri varsa, cəhənnəmdə bu cürdür?
    10005 Qədim kəlam 2012/02/09
    O ki Quran ayələrindən və rəvayətlərdən cəhənnəmin təbəqələri və dərəcələri haqqında ələ gəlir; budur ki, cəhənnəmdə cənnət[1] kimi müxtəlif təbəqələrə sahibdir ki, günahkarlar öz günah və cinayətinin dərəcəsinə uyğun olaraq, bu təbəqələrin birində yerlərib və əzaba düçar olacaqlar. İmam ...
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4548 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Bu aləm sona çatandan sonra təzə yaradılış olacaq?
    7478 معاد و قیامت 2012/09/01
    Allah ki, mütləq şəkildə fəyyazdır və feyz daimidir, bu fəyyazlıq daimi və ardıcıl yaradılışı tələb edir və yaradılışa laiq olan hər bir şeyi yaradır. Allahın fəyyaz və cavad olması yaratmaq və icad etməklə baş verir. Nəticədə fəyyaz olmağın tələbi yaradmaqdır. Allah heç vaxt feyzindən maneçilik ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    166770 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165504 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120527 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    115074 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    113390 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    95292 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56710 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55402 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    47303 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46515 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...