Ətraflı axtarış
Baxanların
10007
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/11
Sualın xülasəsi
Quranda ölüm və cəhənnəm əzabları necə Allahın nemətlərinin qismindən hesab olunur?
Sual
Ər- rəhman surəsində ayələri zikr edir və sonra deyir: « َبأَىّ‏ِ ءَالَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» "Allahın hansı nemətlərini inkar edirsiniz?" Amma başqa ayələri də görürük ki, bu üslub ilə uyğun deyil. O cümlədən həmin surəsin 35, 41, 44- cü ayələri. Bu üslub ləğv edilibdir, yaxud bunlar İlahi nemətlərin zümrəsində qərar tuturlar? Sualın ikinci qismi düzdürsə xahiş edirik izah edəsiniz.
Qısa cavab

Ər- rəhman surəsi İlahi nemətlərdən bir neçəsini sayır və hər bir nemətin zikrindən sonra " فَبأَىّ‏ِ ءَالَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ" ayəsini zikr etməklə öz xitab olunanından bu nemətlərə iqrar etməsini istəyir. Bu surədə cürbə- cür maddi və mənəvi nemətlər zikr olunubdur. Bunları,Allahın nemətləri ünvanına bəyan etmək bu mınaya deyil ki, bunlar hər bir yerdə xeyr və xoşluğa səbəb olar, bəlkə nemət olub- olmaması üçün gərək bunların ümumiliyi nəzərə alına. Baxmayaraq ki, ilk baxışda ölüm və cəhənnəm əzablarını İlahi nemətlərin zümrəsində saymaq çətindir, amma əgər baxışımızı genişləndirsək və bütün cəhətləri nəzərdə tutsaq, ölümün bir çox yerlərdə (məsələn: Mömin bir insan ona düçar olmağa aşıq olarsa) arzulara yetişmək və Allah- Taalaya çatmaq üçün bu maddi dünyadan qaçmaqda bir vasitə olduğu aydınlaşar.

Həmçinin ölüm, axirəti yada salmaq üçün vasitədir. Bu halda da ölüm, İlahi nemətlərin sırasında qərar tutur. Cəhənnəm əzabı da Allaha yaxınlaşmada və haramları tərk etmə də çox ümdə rol oynayır. Və çox böyük təsir göstərən mane yaradan rolunu ifa edir. Nəticədə, bu ünvanların yerlərini nəzərə almaqda və onu başqa mövqelərlə müqayisə etməklə onları İlahi nümətlərin zümrəsində saymaq olar.

Ətreaflı cavab

Ər- rəhman surəsi ümdə şəkildə Allahın müxtəlif nemətlərini (maddi və mənəvi) bəyan edir. Allah bu nemətləri öz bəndələrinə bağışlayıb və onların bu nemətlərdə qərq olduğunu bildirib. Bunlara əsasən bu surənin adın "rəhmət surəsi", yaxud "nemət surəsi" də qoymaq olar. Buna görə də Allahın geniş rəhmətini çatdıran mübarək "ər- rəhman" adı ilə başlayır.[1]

Amma hansısa xilqətin, nemətin zümrəsində qərar tutması üçün lazım deyil ki, hər yerdə xoşluğa və rahalığa səbəb olsun, bəlkə nemət olması üçün bu qədər bəs edər ki, çoxlu xeyri ola. Elə ki, onu ümumi şəkildə nəzərdə tuturuq, görürük ki, onun faydası zərərindən daha çoxdur. Ola bilsin bəzi məxsus yerlərdə əzaba da səbəb olsun.

Bu bəhsdə işarə olunan ayələrdə də gərək bu mətləb nəzərə alına və xatırlanan ümumi yerlərə nəzər salına.

Ondan sonra hökm etmək olar ki, onlar İlahi nemətlər sırasında sayılsın ya xeyr?

Ər- rəhman surəsinin 26- cı ayəsində " كلُ‏ُّ مَنْ عَلَيهْا فَان" "Yer üzərində olan hər bir kəs özümün qurbanıdır" görürük ki, İlahi nemətləri bəhsində insanların fənasını zikr edir. Nümunə təfsirində bir neçə ehtimal verilibdir ki, onların hamısını nəzərə alaraq ölüm və fənanı İlahi nemətlərin sırasında qərar vermək olar:

"Amma fəna məsələsi necə İlahi nemətlərin sırasında qərar tuta bilər? Mümkündür bu fəna, mütləq (tam) fəna mənasına deyil, bəlkə əbədi aləmi bir qapı, dalan və keçiddir və həmişəlik aləmə yetişməyin şərti ondan keçməkdir. Dünya, bütün nemətləri ilə birgə mömin üçün ziyandır və bu dünyadan xaric olmaq, bu qaranlıq və dar zindandan azad olmaqdır. Yaxud mümkündür keçmiş, çoxlu nemətlərin zikri bir dəstənin dünya yaşayışında qəflətinə və qərq olmasına səbəb ola. Həmçinin cürbə- cür yeməlilər, içməlilər, mirvari,mərcan və gözəl miniklərə səbəb ola. Buna görə də xatırladır ki, bu dünya əbədi qalmaq yeri deyil, məbada ona bağlanasız və Allaha yetişmək yolunda ondan bəhrələnməyəsiz. Bu xatırlatmanın özü böyük bir nemətdir".[2]

Qeyd olunan ehtimallardan hər birinə əsasən ölüm, İlahi nemətlər qismində qərar tutur və müəyyən olur ki, ölüm, ümumi bir baxışda və bütün yerləri nəzərə almaqla, nemətdən başqa bir şey deyildir. Onu bu surənin üslubundan da xaric etmək olmaz.

Ər- rəhman surəsinin ikinci dəstə ayələrində onların nemət olması üçün bir az fikirləşmək lazımdır. Bu ayələrdə cəhənnəm əzabı və İlahi əzabı zikr olunubdur. O cümlədən: "Sizə tüstüsüz atəş, yaxud atəşsiz tüstü göndərirlər. Onunla mübarizə apara bilməzsiz".[3]

"Kafirləri zahirləri ilə tanıyarlar və saçlarından və ayaqlarından tutarlar".[4] "Onlar od və qaynas su arasında gəl- get edərlər".[5] Bu ayələr şübhə doğrubdur və mümkündür bəziləri ilk baxışda bu ayələri Allahın rəhmətindən uzaq bilə və bunları İlahi nemətlər zümrəsində saymaq onun üçün təəccüblü ola, amma gərək bunlara da dərin bir baxışla baxıla. Bunları zikr etmək buna oxşayır ki, bir ana övladının çox yeməsinin qarşısını almaq üçün ona baş verə biləcək xəstəlikləri xatırladır və istəyir onu bu səhvə yol verməkdən çəkindirə. Allah- Taalada cəhənnəmi və onun əzablarını zikr etməklə insanın ayılmasını istəyir. Bu əzabların zikri insanları düz yolda saxlamaq üçün xəbərdarlıq və həmçinin islah və tərbiyə üçün amildir.

Belə olan halda bunların zikri lütf və nemət hesab olunur. Əgər cəhənnəm və əzablar olmasaydı, çoxları yolunu azardı. Cəhənnəmin olması onları günahdan və xətadan çəkindirir.

Buna əsasən, əzabları da İlahi nemətlərdən saymaq olar. Necə ki, qanunlarda cəzanın olması və nizam- intizam nəzarətçisi vasitəsi ilə onların icrası cəmiyyətin nizam- intizamını qoruyub saxlamaq üçündür və bunu həqiqətən ziddi hesab etmək olmaz, həmçinin cəhənnəmin yaranması və onun əzabını da gərək bəşərin hidayəti üçün fərz edək.

 


[1] - Məkarim şirazi, Nasir, Nümunə təfsiri, cild 23, səh 91, Darul- kotobil- İslamiyyə,birinci çap, Tehran, 1374 hicri şəmsi.

[2] - Həmin, cild 23, səh 125.

[3] - Ər- rəhman surəsi, ayə 35.

[4] - Həmin, ayə 41.

[5] - Həmin, ayə 44.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Əhli-sünnənin namus mal və canı şiə icmasında möhtərəmdirmi?
    5255 Və başqaları 2014/05/18
    Müqəddəs İslam şəriyyətində bütün insanların malı, canı və namusu möhtərəmdir. Bu mövzunun dinə və məzhəbə dəxaləti yoxdur. Bütün bəşəriyyət haqqında ilk üsul və qanun budur.[1] Əlbəttə, çox az və məhdud nümünlərə göstərmək olar ki, bu qanunu ziddinədir. O cümlədən, o nümunələrdən biri kimi müsəlmanlarla ...
  • Xəcaləti necə aradan aparmaq olar?
    11079 Əməli əxlaq 2012/07/22
    Utancaqlıq və xəcalətin çoxlu xoşagəlməz və mənfi təsirləri vardır və insan həyatında qələbəyə mane olan bir amil sayılır. Digər xoşagəlməz xasiyyətlərdə olduğu kimi, insan bu ruhi vəziyyəti də özündən uzaqlaşdıraraq müalicə edə bilər. Uşaqların müxtəlif bəhslərdə iştirak etdirilməsi, ictimai işlərdə iştirak etməsinə təşviq edilməsi onların ...
  • Quranın andlarının sirləri nədədir?
    7808 Quran elmləri 2011/10/24
    “Qəsəm” sözəərəbsözüolub “andiçmək” mənasınıverirvətərifidəbundanibarətdir
  • İslam dini elm və dinin uzlaşmamasını necə həll edir?
    9284 Təzə kəlam 2011/06/27
    Elm və dinin uzlaşmaması mövzusu zristianlıqdan İslam dininə daxil olan bir mövzudur. Müqəddəs İslam dinində bu məsələnin həlli üçün aşağıdakı qeydlərə diqqət yetirmək lazımdır. 1.     Dindən hər hansı bir nəticəni almaq üçün ilkin ...
  • Rüşvət almaq haramdırmı?
    10613 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Rüşvət "rşv" " ر ش و" kəlməsindən olan ərəb kəlməsidir və üç formada "ra" hərfinin fəthə (ə) zəmmə (u) və kəsrə (i), işlənibdir. Bu kəlmə tək formadadır və onun cəmi "roşa" yaxud "rişa" (ra hərfinin zəmmə (u) ya kəsrəsi (i) ilə)-dir. Fars dilində muzd mənasındadır.
  • “Rəd” surəsinin 31-ci ayəsinin mənası nədir?
    9486 Təfsir 2012/02/13
    Yuxarıdakı ayədə məqsədin nə olması ilə əlaqədar təfsirçilərin arasında iki nəzəriyyə vardır:1. Ayənin mənası budur: “Əgər aləmdə oxunduğu zaman dağların hərəkətə gətirilərək yer üzərində seyr etməsinə səbəb olan, yaxud onun vasitəsi ilə yer parça-parça edilən, yaxud ölülərin dirilməsinə və danışmasına səbəb olan bir ...
  • Quran nəzərindən Adəmin xilqətindən indiyə qədər altı min il keçmişdirmi?
    8020 Qədim kəlam 2011/05/17
    Quranda qeyd olunanlarla asimanların, yerin və Adəm (əleyhis-salam)-ın xilqətindən milyonlar, hətta milyardlar ilk keçməsini deyən nəzəriyyə arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Çünki bəzi arxeoloji qazıntılar ibtidai insan qalıqlarının milyon illər bundan öncə mövcud olduğunu dəstəkləyir.Əgər Adəmin xilqəti altı-yedi min il bundan qabağa qayıdırsa, ...
  • “Rəbbin və mələklər səf-səf gələrlər” ayəsində “səf”in mənası nədir?
    7302 Təfsir 2012/02/13
    Bu kəlmə və ondan alınan başqa kəlmələrdən digər ayələrdə də istifadə olunmuşdur.[1] Səf kəlməsinin mənası əşyaların düz xətt üzərinə olmasıdır. İnsanların və ya ağacların səflərə düzülməsi kimi.[2] Ayədəki “səffən” kəlməsi sintaktik təhlil baxımından məlaikələr üçün haldır. Məna nəzərindən isə Quran ...
  • Allah taala insanı nə üçün yaratmışdır?
    9703 Qədim kəlam 2011/01/02
    A: Allahın xaliq olmaqlığı bunu tələb edir ki, insanı yaratsın. B: Yaradılış qanunu hikmət və məqsəq üzərində qurulmuşdur. C: Kainatın və yaradılışın yaranmasından nəticə və məqsəd insandır; çünki hər bir şey onun üçün yaradılış və o bütün yaranmışların ən ...
  • Фәна вә фәна мәгамыны изаһ един!
    6694 Nəzəri irfan 2010/04/24
    Фәна, лүғәтдә мәһв олмаг вә јохлугдур. Бу сөзүн зидди исә бәга вә галмагдыр. Мәсәлән, Аллаһ һаггында бәга вә галмаг, диҝәр мөвҹудатлар һаггында исә фәна вә арадан ҝетмәклик ифадәләрини ишләтмәк дүзҝүндүр. Үмуми мәнасы исә инсанын өзүнү ҝөрмәмәси вә тапмамасы демәкдир. Әлбәттә, о мәнада јох ки, инсан тамамилә ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163894 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159574 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118848 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112050 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    106235 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92703 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54217 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    50055 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45093 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44541 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...