Ətraflı axtarış
Baxanların
7328
İnternetə qoyma tarixi: 2010/06/13
Sualın xülasəsi
Өлүм нәдир вә өлүмүн вахтыны тәхирә салмаг олармы?
Sual
Өлүм нәдир вә өлүмүн вахтыны тәхирә салмаг олармы?
Qısa cavab

Ислам фәлсәфәсиндә өлүм будур ки, инсанын нәфси бәдәнин идарәсини әлдән верир вә бәдәндән ајрылыр. Әлбәттә, бу нәзәријјә Гуран вә рәвајәтләрдән әлә ҝәлир вә дәлаләт едир ки, өлүмүн маһијјәти фәна вә јохлуг дејил.

Ислами мәтнләрдә өлүм һаггында мүхтәлиф ифадәләр вардыр ки, һамысы бир ҹәһәтдә мүштәрәкдир. О да будур ки, өлүм фәна вә јохлуг дејил, бәлкә дә бир евдән диҝәринә көчмәкдир; Чүнки, инсан руһ вә бәдәндән ибарәтдир, руһ заһири һәјатын әлдән ҝетмәсинә сәбәб олан өлүмлә ахирәт аләминә көчүр. О ҹәһәтдән өлүм инсан нисбәт верилир.

Јухуда олдуғу кими, өлүм, мәләк васитәси илә руһун алынмасыдыр. Өлүм узун бир јуху кимидир вә јуху өзү мүвәггәти өлүмдүр. Бәс, өлүм мәһв олмаг вә јохлуг дејил вәфатдыр. Өлүм, тәбиәт аләминдә доғулуша дејилир вә руһ онун васитәси илә бу тәбиәт аләми илә мүгајисә олунмаз башга бир аләмә дахил олур.

Өлүм, бир көрпү вә кечиддир ки, инсан онун васитәси илә тәзә мејдана гәдәм гојур, дүнја евини абад, ахирәтини исә хараб етмәјибсә, чәтинликләрдән раһатлыға чатыр. Өлүмүн тәхирә салынмасы суалына белә ҹаваб вермәк олар ки, ајә вә рәвајәтләрдә ики ҹүр әҹәллә танышыг: асылы әҹәл вә дини мәнбәләрдә мүхтәлиф адларла гејд олунан гәти әҹәл.

 Һәр бир фәрдин “асылы әҹәли” онун дүнјада јашадығы мүддәтдир ки, артырыла вә азалдыла биләр. Мәсәлән, гоһум-әгрәбајла әлагәләри јахшы гурмаг вә сәдәгә вермәк сәбәб олур ки, бу мүддәт узансын вә өлүм бир аз тәхирә дүшсүн, јахуд, валидејнләрин үзүнә гајытмаг вә ја гоһумларла әлагәләри кәсмәк сәбәб олар ки, өлүм вахтындан тез ҝәлсин. Бу һәмин әҹәлдир ки, “исбат вә мәһв Лөвһүн”дә јазылмышдыр. Амма, гәти әҹәл одур ки, онда һеч бир дәјишиклик ола билмәз вә “Үммул-Китабда” јазылыб.

Ətreaflı cavab

Ислами мәтнләрдә өлүм һаггында вә онун һәгигәти барәдә мүхтәлиф ифадәләр ишләнмиш вә һәр бири өлүмүн бир ҹәһәтини бәјан етмишдир. Гуран вә рәвајәтләрдән ситат ҝәтирмәмишдән әввәл мүгәддимә үнваны илә бир нечә философун өлүм һаггындакы нәзәрләрини диггәтдән кечирәк:

Бу Әли Сина јазыр: “Өлүм, инсанын нәфсинин аләт вә вәсилә кими истифадә етдији бәдәнини тәрк етмәсидир. Аләт вә вәсиләдән мәгсәд инсанын әзаларыдыр ки, она бәдән дејилир.”[1]

Мәрһум Молла Сәдра јазыр: “Өлүм руһун бәдәндән ајрылмасыдыр. Нәфс өз ҝөвһәри һәрәкәтиндә елә бир мәрһәләјә чатыр ки, даһа аләт вә ја бәдәнә еһтијаҹы олмур. Бәдән ҝәми ролуну ојнајыр. Нәфс бу ҝәмијә минәндә Аллаһа тәрәф һәрәкәт едир. Гуруда вә суда руһ бәдәндән көмәк алыр, амма елә бир мәрһәләјә чатыр ки, артыг руһун бәдәнә еһтијаҹы олмур. Бунунла да өлүм габаға ҝәлир. Һәкимләрин фикирләшдији кими өлүм, бәдәнин тәбии гүввәләринин сона јетмәси јахуд, тәбии мејлләринин һәрарәтинин гуртармасы вә саир дејил. Бәлкә дә өлүм нәфс үчүн тәбии бир һаләтдир вә бу иш хејир вә камалын мајасыдыр. Нәфсин камал вә хејринин мајасы олан бир шеј һагдыр. Бәс, өлүм онун һаггыдыр.[2] О ҹәһәтдән әгли бәһсләрдә дејилир ки, өлүм: “бәдәни идарә едән нәфсин бәдәндән ајрылмасыдыр”[3]  Һәр һалда, ислам философлары Гуран вә рәвајәтләр әсасында чылышыблар ки, өлүмү тәфсир етсинләр. Она ҝөрә дә, биз дә ајә вә рәвајәтләрдән бу мөвзуда истифадә едәҹәјик.

  1. Гуран, бәзән өлүмү һәјат вә онун шүур вә ирадә кими әсәрләринин арадан ҝетмәси кими бәјан едир. Әлбәттә, бу о һалда мүмкүндүр ки, һәјат кими сифәт о шејдә габагҹадан мөвҹуд олсун. Гуранда охујуруг: “Аллaһы нeҹə инкaр eдирсиниз ки, сиз өлү идиниз, O, сизи дирилтди. O, сизи (əҹəлиниз ҝəлдикҹə) јeнə өлдүрəҹəк, сoнрa (Гијaмəтдə) јeнə дə дирилдəҹəк вə дaһa сoнрa сиз (əмəллəринизин һaгг-һeсaбы чəкилмəк үчүн) Oнa тəрəф (Oнун һүзурунa) гaјтaрылaҹaгсыныз.”[4]   Јахуд, бүтләр һаггында охујуруг: “Oнлaр өлүдүрлəр, дири дeјиллəр.”[5] Өлүм вә һәјатын јохлуғу инсана нисбәт верилдикдә исә белә баша дүшүлүр ки, инсан руһ вә бәдәндән тәшкил олмуш вә руһун бәдәндән чыхмасы илә бир нөв бәдәндә олан һәјат сона чатмышдыр. Белә ки, өлүм инсаны гаршылајыр. Јохса, Гуранда инсанын руһуна өлүм нисбәти верилмәмишдир. Неҹә ки, мәләк һаггында да белә нисбәт верилмәјиб.[6]

 2. Гуранын өлүм һаггында истифадә етдији сөзләрдән бири дә “тәвәффа” сөзүдүр.[7] Тәвәффа сөзү вәфа көкүндән олуб, бир шејин азалдыб артырмадан алынмасына дејилир. “Тәвәффәјтул-малә” – јәни, артырыб азалтмадан малы алдым. Гуранын ајәләриндә өлүм һаггында 14 дәфә бу ифадә ишләнмишдир. Бу белә бир һәгигәти бәјан едир ки, биринҹиси, инсанын гејри-мадди ҹәһәти дә вар вә инсан бу ҹәһәтинә ҝөрә һәјат сүрүр вә арадан ҝетмир. Өлүм вахты бу ҹәһәт (руһ) артырыб азалтмадан Аллаһын гејби мәмурларына тәһвил верилир вә онлар инсанын бу руһани ҹәһәтини алырлар. Бу ҹәһәт, гејри мадди олмагла Гуран чох ајәләрдә ондан нәфс вә руһ кими ад апарыр. Һәмин руһи вә илаһи ҹәһәтдир ки, инсан өлүмдән сонракы тәзә һәјатында онунла һәјатына давам едир. Икинҹи, инсанын шәхсијјәти онун бәдәни вә она табе заһири үзвләри дејилдир. Чүнки, бәдән тәдриҹлә арадан ҝедир[8] вә һараса тәһвил верилмир. Бу һагда диҝәр бир дәлил дә будур ки, Гуран ајәләриндә белә анларда руһа аид мәләкләрлә бир сыра данышыглары, о ҹүмләдән, өлүмдән сонра һәјата вә инсанын бәдәнинә гајытмасы кими арзу вә хаһиш ифадәләри ишләнмишдир. Бунунла да ајдын олур ки, инсанын шәхсијјәт вә һәгигәти һәмин шүурсуз вә һиссијјатсыз ҹәсәд вә бәдән дејил. Јохса, мәләклә данышыг вә саир .. мәнасыз оларды вә өлүмдән сонра мәләкләрин ихтијарында верилән шеј әслиндә инсанын әсл һәгигәти вә шәхсијјәтидир.[9] Демәк олар ки, өлүм јох олмаг дејил, вәфатдыр.(јәни, руһун тәһвил верилмәси)[10] Беләликлә, өлүм өзү бир варлыг олуб, јарадылмаг габилијјәтинә маликдир. Она ҝөрә дә Гуран өлүмү дә мәхлуг сајыр.[11]  Зүмәр сурәсинин 42-ҹи ајәсиндә охујуруг: “Аллaһ (əҹəли чaтaн кимсəлəрин) ҹaнлaрыны (руһлaрыны) oнлaр өлдүјү зaмaн, өлмəјəнлəрин (һəлə əҹəли чaтмaјaнлaрын) ҹaнлaрыны исə јуxудa aлaр (чүнки јуxу дa өлүм кими бир шeјдир, јуxу зaмaны руһ бəдəни тəрк eдəр). Өлүмүнə һөкм oлунмуш кимсəлəрин ҹaнлaрыны (руһлaр aлəминдə) сaxлaјaр (oнлaрын руһу бир дaһa бəдəнлəринə гaјытмaз, бeлəликлə дə бəдəн өлүб ҝeдəр). Диҝəр (өлүмүнə һөкм oлунмaмыш) кимсəлəрин ҹaнлaрыны исə мүəјјəн бир мүддəтəдəк (əҹəллəри ҝəлиб чaтынҹaјa гəдəр јуxудaн oјaндыгдa бəдəнлəринə) гaјтaрaр.”  Бу ајәдәки ишарәләр заһирдә нәфсә гајытмасына бахмајараг, әслиндә инсанын бәдәнинә вә ҹисминә гајыдыр. Чүнки, руһ јох, бәдән өлүр. Демәли, өлүм узун бир јухудур вә јуху исә мүвәггәти өлүмдүр. Башга сөзлә десәк, өлүмүн јуху илә о гәдәр дә фәрги јохдур, јалныз, јуху мүвәггәти вә ја нагис өлүмдүр; јәни, руһа иҹазә верилир ки, тәзәдән бәдәнә гајытсын.[12] Вагијә сурәсинин 60 вә 61-ҹи ајәләриндән ајдын олур ки, өлүм бир нөв бир евдән диҝәринә көчмәк, бир варлығын диҝәр варлыға чеврилмәсидир, фәна вә јох олмаг дејил.[13] Нәтиҹәдә демәк олар ки, өлүм тәзәдән доғулмагдыр. Ислам Пејғәмбәри (сәллаллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) бу һагда бујурур: “Сиз фани олмагдан өтрү јох, әбәдијјәт үчүн јаранмысыныз вә тәкҹә бир мәнзилдән диҝәринә көчүрсүнүз.” [14]  

     Һәзрәт Әли (әлејһиссалам) өлүмү белә вәсф етмишдир: “Өлүм фани мәнзилдән әбәди вә баги мәнзилә көчмәкдир. Бәс, агил шәхс она неҹә лазымдырса һазырлашмалыдыр.”[15] Имам Һүсејн (әлејһиссалам) ҝөзәл бир ифадә илә өлүмү белә бәјан етмишдир ки: “Өлүм бир көрпүдүр ки, мөмин онун васитәси илә чәтинлик вә дәрдләрдән кечиб, ҝениш Ҹәннәтә дахил олур.”[16]  

     Амма, өлүмү тәхирә салмаг олар, ја јох? Суала белә ҹаваб вермәк олар ки, исламда әҹәл ики ҹүр тәриф олунуб.[17] Гуран бујурур: “Сизи пaлчыгдaн јaрaдaн, сoнрa дa (сизин үчүн) бир əҹəл (өлүм вaxты) мүəјјəн eдəн Oдур. (Аллaһын) јaнындa мə’лум бир əҹəл дə вaрдыр.”[18] Јәни, инсанын бир мүһүм әҹәли, бир дә мүәјјән вә тәјин олунмуш әҹәли вардыр [19] ки, о да Аллаһ јанындадыр вә онда һеч бир дәјишиклик олмаз. Буна дә шаһид “индәһу” (Онун јанында) кәлмәсидир. Диҝәр тәрәфдән дә ајәдә вар ки: “Аллаһ јанында һәр шеј әбәдидир”[20] Бу да Јунус сурәсиндә гејд олунан дәјишмәз әҹәлдир. Гуранда охујуруг: ”Oнлaрын əҹəли ҝəлиб чaтдыгдa (oндaн) бирҹə сaaт бeлə нə ҝeри гaлaр, нə дə ирəли кeчəрлəр".

    Әлбәттә, гејд етмәк лазымдыр ки, гәти әҹәлин мүтләг әҹәлә олан нисбәти мүнәҹҹәз мүтләгин (гәти вә иҹазә верилмиш мүтләг әмәл) мәшрут мүәлләгә (шәртлә олан әҹәлә) нисбәти кимидир. Она ҝөрә дә ола биләр, шәртли асылы (әҹәл) шәртинин олмамасына ҝөрә баш вермәсин. Амма мүтләг әҹәл дәјишмәдән баш верир вә һансыса бир шәртә еһтијаҹы јохдур. Әҝәр бу мәсәләни Рәд сурәсинин 39-ҹу ајәси илә ујғунлашдырсаг, нәтиҹә алыныр, ајәдә охујуруг: “Aллaһ (һəмин китaбдaн) истəдији шeји мəһв eдəр, истəдијини дə сaбит сaxлaјaр (бəндəлəринə aид һəр һaнсы бир һөкмү лəғв eдиб бaшгaсы илə дəјишəр вə јa oну oлдуғу кими сaxлaјaр). Китaбын əсли (лөвһи-мəһфуз) Oнун јaнындaдыр.”[21] Нәтиҹә будур ки, “мүтләг әҹәл” о әҹәлдир ки, Лөвһи-мәһфузда” јазылыб вә дәјишмәздир, “асылы әҹәл” исә “мәһв вә јазы” лөһвүндә јазылыр вә дәјишмәк имканы вар.

   “Уммул-Китаб” о дәјишмәз һадисәләрә аид олур ки, онларын баш вермәси гәтидир. Јәни, бу китабда јазылмыш һадисәләр өз там вә камил сәбәбләринә елә нисбәт верилир ки, һеч вахт дәјишилмәк шәраитләри јохдур. “Мәһв вә јазы лөвһ”ү исә о һадисәләрә аид олур ки, сәбәбләри нагис вә “түгтәзијат” адланыр вә ола билсин ки, мүәјјән манеәләр һадисәнин баш вермәсинин гаршысыны алсын. Она ҝөрә дә бәзән гәти әҹәллә асылы әҹәл бирликдә бир нәфәрдә ҹәм олур вә бәзән дә ҹәм олмур вә баш верән әҹәл гәти әҹәл олур.[22]  

  Һәр һалда асылы әҹәлин (әҹәли мүәләг)  габилијјәти вар ки, тәхирә дүшсүн вә мүхтәлиф манеәләр бу әҹәлин баш вермәсинин гаршысыны мүвәггәти алсын. Она ҝөрә дә әҝәр рәвајәтләрдә охујуруг ки, филан әмәл әҹәлин гаршысыны алыр вә өмрү узадыр, һәмин мәна баша дүшүлмәлидир.

Рәвајәтдә вар ки, јахшы әмәлләри илә јашајан инсанлар тәбии өмүрләри илә јашајанлардан чохдур. Ҝүнаһларынын сәбәбиндән өләнләрин сајы өз тәбии әҹәлләри илә өләнләрдән чохдур.[23] Бәзән бәјан олунур ки, сәдәгә асылы әҹәлин гаршысыны алыр[24] вә јахуд гоһумларла әлагә сахламаг өмрүн узанмасына сәбәб олур.[25]  

   Өмүр узанмасы һаггында даһа чох мәлумат алмагдан өтрү бу китаблара баха биләрсиниз. “Ма јәдфәул-әҹәлул-мүәлләг” (асылы әҹәли тәхирә салам әмәлләр), “ма јәзиду фил-өмр” (Өмрү узадан әмәлләр).[26]



[1] Шејхур-рәис, Рисаләтуш-шифа мин хофил-мөвт, (Өлүм горхусундан шәфа рисаләси) сәһ-340-345.

[2] Молла Сәдра, Әсфар, 9-ҹу ҹилд, сәһ-238.

[3] Муфаригәтун-нәфси лил бәдән би ингитаи тәлигиһат-тәдбири. (Нәфсин тәдбирли шәкилдә бәдәндән ајрылмасы бәһси)

[4] Бәгәрә сурәси, 28.

[5] Нәһл сурәси, 21.

[6] Тәфир Әл-Мизан, 14-ҹү ҹилд, сәһ-286.

[7] Нәһл сурәси, 32; Әнфал сурәси, 50; Әнам сурәси, 50; Зүмәр сурәси, 42.

[8] Әнам сурәсинин 60-ҹы ајәсиндә охујуруг: “Одур ки, сизи тәһвил алыр.” “сиз” сөзүндән чох вахт “мән” јахуд, “өзүм” кими ад апарылыр вә һәмишә сабитдир.

[9] Шәһид Мүтәһһәринин әсәрләри, 2-ҹи ҹилд, сәһ-511-503.

[10]Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Тәфсир мөвзуји Гуран, 3-ҹү ҹилд, сәһ-388-397 вә 2-ҹи ҹилд, сәһ-497-509.

[11] Мүлк сурәси, 1-2, «Һансынызын әмәлҹә даһа ҝөзәл олдуғуну сынамаг (бәлли етмәк) үчүн өлүмү вә һәјаты јарадан Одур.” Пејам Гуран, 5-ҹи ҹилд, сәһ-430.

[12] Пејам Гуран, 5-ҹи ҹилд, сәһ-433.

[13] Әл-Мизан, 19-ҹу ҹилд, сәһ-133, 20-ҹи ҹилд, сәһ-356.

[14] Әлламә Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар, 5-ҹи ҹилд, сәһ-139.

[15] “Әл-мөвту, муфаригәтул дарул-фәна вә иртиһалу илә дарул-бәга”, башга бәјанда бујрур: “Кечид јериниздән јапышын таинки әсл јеринизә чатасыныз.” (Нәһҹүл-Бәлағә, Сүбһи Салеһ, сәһ-493) “Дүнја кечид јери вә Ахирәт галмаг јеридир. Өлүм вахты чатанда сизи о тәрәфә апараҹаглар. “О заман Рәббинизә тәрәф апарылаҹагсыз!” (Гијамәт сурәси, 26-30)

[16] Әлламә Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар, 6-ҹы ҹилд, сәһ-154; Мәанул-әхбар, сәһ274; Мизанул-Һикмәт,9-ҹу ҹилд, сәһ-234;

[17] Әлламә Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар, 5-ҹи ҹилд, сәһ-139.

[18] Әнам сурәси, 2.

[19] Ајәдә “әҹәл” сөзү мүтләг ишләниб вә бунун да хүсуси мәнасы вар.

[20] Нәһ сурәси, 96.

[21] Рәд сурәси, 39.

[22] Тәбатәбаи, Әл-Мизан, 7-ҹи ҹилд, сәһ-8-10.

[23] Әлламә Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар, 5-ҹи ҹилд, сәһ-140, Мизанул-Һикмәт, 1-ҹи ҹилд, сәһ-30.

[24] Мәһәммәди, Реј Шәһри, Мизанул-Һикмәт, 1-ҹи ҹилд, сәһ-30.

[25] Мәһәммәди, Реј Шәһри, Мизанул-Һикмәт, баб 1464, вә баб 1467.

[26] Мәһәммәди, Реј Шәһри, Мизанул-Һикмәт, 6-ҹы ҹилд, сәһ-549, баб-2932.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın bizdən razı olmasını necə başa düşmək olar?
    5926 Əməli əxlaq 2011/10/22
    İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın şiələri olan həqiqi möminlər həm özlərini, həm də əməllərini anbaan o həzrətin hüzurunda görür, o əziz insanın şərf xatirini kədərləndirməmək, yaxud o həzrətin xüsusi inayətlərindən məhrum olmamaq üçün, habelə o həzrətin diqqətini daha artıq cəlb etmək və ona yaxınlaşmaq üçün ruhi-mənəvi ...
  • Həzrət Məryəm (əleyha salam)-ın aləm qadınlarından üstün edilməsinin (ayədə) qeydsiz-şərtsiz olmasına diqqət yetirməklə həmin ayəni rəvayətlə necə məhdudlaşdırmaq olar?
    7088 تاريخ بزرگان 2012/04/09
    “Aləmin” kəlməsinin Qurani-Kərimdə işlədilmə yerlərinə və müfəssirlərin bu barədəki nəzərlərinə diqqət yetirməklə məlum olur ki, bu kəlmə yalnız zamanın bir dövründə olan insanlara məxsus edilir. Əhli-sünnət kitablarının bir çox yerlərində də ayələrə rəvayət vasitəsi ilə qeyd vurulur. Həmçinin həm əhli-sünnət, həm də şiə təfsirlərinin bir çox yerlərində ...
  • Vəqf olunmuş yerdən istifadə etmək olar? Və yaxud onu satmaq olar?
    6118 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Bu haqda təqlid mərcələrinin fətvalarına diqqət edin: Ayətullah Xaminei: Əgər yerin vəqf olunması sübut olarsa və yer əksinə yararlı olarsa əkindən başqa istifadə etmək caiz deyil. Əgər yer əkinə yararlı deyilsə şəri nümayəndə yeri icarəyə verə bilər onda bina tikilsin amma ...
  • Fədəyin qəsb edilməsi həzrət Zəhranın (sa) evinin yandırılmasından sonra olmuşdur ya öncə?
    7588 تاريخ بزرگان 2012/09/01
    Həzrət Zəhranın (sa) evinin ömər tərəfindən yandırılması və fədəyin Əbubəkr tərəfindən qəsb olunması peyğəmbərin (s) vəfatından çox az müddət sonra baş vermişdir. Amma bunların hansı birinin daha tez olması barəsində onu qeyd etmək istəyrəm ki, həzrət Zəharın (sa) evinin Ömər tərəfindən atəşə verilməsi əhli- sünnət tarix kitablarında ...
  • Xeyir əməllə həsənə və salehlin fərqləri nədir?
    7717 Əməli əxlaq 2011/05/17
    Xeyir, həsənə, saleh kəlmələri lüğət baxımından fərqli mənalara malik olsa da, xarici nümunə və işlədilmə baxımından aralarında heç bir fərq yoxdur. ...
  • Xumsu müctehidin icazəsi olmadan seyyidlərə vermək olarmı?
    8186 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Xumsun lüğətdəki mənası beşdə bir deməkdir. Amma fiqh terminində isə "İllik gəlirin artıq qalanının beşdə bir hissəsinə deyilir". Xums anlamı İslam dininin vacib buyurduğu əməllərdən biridir. Həmçinin bu əməl Quranda cihad hökümləri ilə birgə qeyd edilmişdir. Bunun özünə aid fəlsəfəsi vardır ki, onların bəzisini aşağıda qeyd edirik.
  • Nə üçün Allah- Taala Quranda özü barəsində olan şəxs əvəzliklərini kişi cinsində qeyd etmişdir?
    7393 Quran 2011/04/16
    Qurani kərim ərəb dilində nazil olduğu üçün onun bütün ayələri ərəb dili qramatikasında yazılmışdır. Allah Taalanın Qurani kərimdə özü barəsində olan ayələri kişi cinsində gətirməsi də məhz ərəb dili qramatikasının tələblərindəndir. Ərəb dili qramatikası bütün dil və qramatikalardan fərqli olduğu üçün geniş izaha ehtiyacı vardır. Amma biz burada qısa surətdə ...
  • Quran surələrindən hansı birini oxumağın savabı daha çoxdur?
    18403 Təfsir 2011/07/02
    Quran əməl kitabıdır. İslam nəzərində Qurana bir həyat tərzini təyin edən bir kitab kimi və ya insan üçün həyat dərsləri kimi nəzər olunsun. O şəxslər ki, yalnız Quran surələrini və ya o surələr ki, onları oxumağın daha çox savabı vardır deyə bu fikirdədirlər, başqa surələrin bərəkətindən məhrum olarlar. Əlbəttə ...
  • İslam yaxınlığın zaman və məkanı üçün xüsusi şəraiti təyin edibdirmi?
    11202 Təmkinin həddləri və şərtləri 2013/07/06
    İslam insan həyatının bütün sahələri üçün o cümlədən yaxınlıq barəsində qaydalar tənzimləyibdir ki, bu qaydalara riayət etmək, ər və arvadın ruhi və cismi, fərdi və ictimai sağlamlığında, onların uşaq sahibi olmasında uşağı sağlam olmasında, məhəbbətin çox olmasında və... təsirlidir. Rəvayətlərdə yaxınlığın ancaq yataqda olmasına işarə olmasa da, ...
  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8815 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164554 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163123 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119617 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113402 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110014 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93829 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54774 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53636 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45956 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45627 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...