Ətraflı axtarış
Baxanların
7977
İnternetə qoyma tarixi: 2010/03/13
Sualın xülasəsi
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Sual
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Qısa cavab

 Әрш” о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун, һәмчинин, падышаһын тахтына да гүдрәт вә һөкумәт әламәти олараг әрш дејилир. Һәмчинин, күрсү дә отураҹаг вә тахт мәнасындадыр. Бу ҹәһәтдән һөкумәт тахтына күрсү дә дејилир. Һәр ики кәлмә Гурани-кәримдә ишләнмишдир. Чох јердә “әрш”, бир јердә исә “күрсү” кәлмәси Аллаһ-таалаја нисбәт верилмишдир. Бизим бәһсимиз дә һәмин мөвзудадыр.

 “Әрш” вә “күрсү”дән мәгсәдин нә олмасы һаггында алимләр вә тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар.  Алимләр үмуми олараг бу мөвзуда ики дәстәјә ајрылыр. Бу мөвзуну бидәт сајан бир дәстә гәдим сәләф алимләр бу етигаддадырлар ки, бу мөвзуда биз јалныз, әрш вә күрсүнүн адыны билирик, амма мәнасы һаггында бир сөз дејә билмәрик. Онун дәркиндән аҹизик. Онларын мүгабилиндә диҝәр дәстә алимләр дини һәгигәтләр әтрафында бәһс етмәји мәгбул сајырлар. Бу дәстәнин өзү дә дөрд гисмә бөлүнүр:   

  А) Бир дәстә алимләр “әрш” вә “күрсүнү” ејни тахт билир вә бу кәлмәләри заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу нәзәријјә саһибләри мүшәббәһә ады илә танынырлар.

   Б) Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисинин хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләкдә, доггузунҹу фәләкдә, “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Өз иддиаларыны исә ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдисә иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүнүн јанында Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”

 В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијасын имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунан һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.”  -ајәсиндә “күрсү” һаггында имам Садигдән (әлејһиссалам) суал олнунур. Имам Садиг (әлјеһиссалам) бујрур:  Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир. Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” – ајәсинин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир.  Бәзән бу кәлмәләр Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да сајылыр.

Д) Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:  

 Әрш вә күрсү кәлмәләриндан кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб, һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутсун. Әршдән мәгсәд, аләмләрин елә уҹа мәрһәләсидир ки, бүтүн һадисәләрин сәбәбләри олан кәлмәләр силсиләси о аләмдә гәрар тутумушдур. Ондан ашаға мәртәбәдә гәрар тутмуш күрсү исә бүтүн сәмави мәхлугатларын гәрар тутудуғу мәгамдыр. Бу нәзәријјәни тәсдигләјән чохлу рәвајәтләр дә вардыр.  

Ətreaflı cavab

Әрш” лүғәтдә о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун.[1] Бу ҹәһәтдән, көлҝәләнәҹәјә, чадыра, гәсрә, гују үзәриндә олан бинаја да әрш дејирләр.[2]  Бәзән узун ајаглары олар тахт мәнаснда да ишләнир. О ҹәһәтдән падшаһларын отурдуглары тахт мәнасында ишләнир вә онунла гүдрәт вә һакимијјәтә ишарә олунур.[3]

Гуранда әрш кәлмәси

Бу кәлмә Гуранда 26 дәфә ишләниб.[4] Онларын чохунда мәгсәд, ” Аллаһын әрши” нәзәрдә тутулур. Бәзи јерләрдә дам мәнасында ишләнир. Гуранда охујуруг: “(Јa Рəсулум!) Дaмлaры чөкмүш, дивaрлaры) учулмуш бир кəндин јaнындaн кeчəн кимсəнин əһвaлaтыны билирсəн?”[5]  Јахуд, падшаһын тахты мәнасында ишләнир. “(Јусиф) aтa-aнaсыны тaxт (өз тaxтынын) үстүнə гaлдырды.”[6] (Сүлeјмaн) дeди: "Еј ə’јaнлaр! Oнлaр мүт’и вəзијəтдə (мүсəлмaн oлaрaг) јaнымa ҝəлмəмиш һaнсыныз oнун тaxтыны мəнə ҝəтирə билəр?" [7] Бәзән исә уҹалыг вә јүксәклик мәнасында ишләнир. Бизим бәһсимиз “Аллаһын әрши” мәнасында ишләнән мәналардыр.

Аллаһын әрши.  

   Аллаһын әршиндән мәгсәдин нә олмасы һаггында тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар. Үмуми олараг бу нәзәријјәләри ики гисмә ајырмаг олар:

1-1.         Әксәр сәләф алимләр: бу етигаддадырлар ки, дини һәгигәтләрдә Гуран вә сүннәнин заһириндән кәнара чыхмаг бидәт сајылыр. Онлар дејирләр: Аллаһын әрши о шејә дејилир ки, биз онун јалныз, адыны билирик. Амма, онун дәркиндән аҹизик. Бу нөв ајәләр Гуранда мүтәшабиһ ајәләрдән сајылыр вә бу барәдә һәр кәсә бәһс етмәјә иҹазә верилмир. Һалбуки, Гуран вә ағыл, бу етигадын әксинә олараг, Аллаһ-тааланын ајәләри, илаһи мәрифәт, ајәләрин мәнасыны дәрк етмәк, онлар һаггында тәфәккүрә далмаг вә онлардан әгли дәлил кими истифадә етмәјә тәшвиг едир. Неҹә ола биләр ки, бу гәдәр тәфәккүрә дәвәтдән сонра Гуран бу тәфәккүрүн нәтиҹәси һаггында гадаған гојсун.[8]?!

1-2.         Дини һәгигәтләр һаггында бәһсә иҹазә вермиш алимләрин, Аллаһын әрши кәлмәси һаггында нәзәријјәләри дөрд гисмә бөлүнүр:   

1-3.         А) Бир дәстә алимләр “әрш” сөзүнү тахт билир вә бу кәлмәни заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын ајаглары вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу мәна, әрш һаггында нәзәријјә верән алимләрин нәзәријјәсидир.

1-4.          Б) Бәзиләри “әрш” кәлмәсини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемјус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләк олан доггузунҹу фәләкдә олдуғуну иддиа едирләр. Бу аләмдә улдуз олмадығына ҝөрә ора әтләмис адланыр.[9] “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Онлар өз иддиаларыны исә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдиси иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүјә нисбәт Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”[10]

1-5.           В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдир ки: Гуранда “әршдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онун хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијас, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунун һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.” -ајәсиндә “күрсү” һаггында Имам Садигдән (әлејһисалам) суал олунур. Имам Садиг (әлејһиссалам) бујрур: Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир.[11] Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.[12]” вә “Рəһмaн əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлмышдыр.“[13]  – ајәләринин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир. Бәзән бу кәлмәләр, Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да ишләнир. Тарихдә дә мүшаһидә олдуғу кими падышаһларын тахты онларын гүдрәт вә әзәмәтинин нишанәләриндәндир.  

1-6.         Д) Бу нәзәријјә, бир тәрәфдән биринҹи вә икинҹи нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Дејилир: Аллаһын әршинин хариҹдә вүҹуду вар (үчүнҹү нәзәријјәнин әкси), диҝәр ҹәһәтдән исә үчүнҹү нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Бу мәнадә ки, Аллаһын әрши кинајә мәнасындадыр. (биринҹи вә икинҹи мәнанын әкси).  Бу нәзәријјә мүасир тәфсирчиләрлә бирҝә  Әлламә Тәбатәбаинин дә нәзәријјәси илә үст-үстә дүшүр. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш варлыг аләминин мәрһәләләриндән биридир ки, орда варлыг аләминдә баш верән бүтүн һадисәләр вә онларын вүҹуда ҝәлмә сәбәбләри тәртиблә ҹәм олмушдур. Бүтүн һадисәләрин сәбәб вә нәтиҹәси орда сона јетир. Әлламә Тәбатәбаи јазыр: “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” - ајәси Аллаһ-тааланын варлыг аләминә әһатәси олмасына мисал олдуғу кими бу кәлмәнин һәгиги мәнасынын да олмасына дәлилдир.[14] О да елә бир мәгамдыр ки, орда бүтүн ишләрин рәһбәрлији, пәракәндә вә ҹәм шәкилиндә топланмышдыр. Нүмунә үчүн: “O, бөјүк əршин сaһибидир!”[15], “Әрши дашыјанлар вә онун әтрафында оланлар (мәләкләр) өз Рәббини һәмд-сәна илә тәгдис едир.”[16] –кими ајәләрдә әрш кәлмәси һәмин мәнада ишләнмишдир.[17]  

2.             Күрсү    

    Күрсү, тахт мәнасында олуб, халг арасында о шејә дејилир ки, үстүндә отурурлар.[18] Бу кәлмә Гурани-Кәримдә ики дәфә ишләнмиш вә һәр ики јердә тахт мәнасында ишләнмишдир. Бу фәрглә ки, ајәләрдән бириндә, Сүлејманын тахты мәнасында ишләнир вә хариҹдә вүҹуду вар: “Анд oлсун ки, Биз Сүлeјмaны имтaһaнa чəкдик. Тaxтынын үстүнə бир ҹəсəд aтдыг. Сoнрa o гaјытды.”[19]  Диҝәр

 ајәдә исә Аллаһын күрсүсү кими ишләнмиш, онун да хариҹдә бир һәгиги варлығ олмасы мәнасыны верир.[20]

    Аллаһын күрсүсү

Ҝөјләри вә јери әһатә едән Аллаһын күрсүсүндән мәгсәд нәдир?

   “Әрш” һаггында гејд етдијмиз нәзәријјәләрин һамысы азҹа фәрглә “күрсү” һаггында да сидг едир. Онларын мәҹмуәси бундан ибарәтдир:

1-1. Әксәр сәләф алимләрин нәзәријјәси будур ки, Аллаһын күрсүсүндән мәгсәдин нә олдуғуну бәшәр билмир вә онун һәгигәтини дәрк етмәкдә аҹиздир. О һагда нәзәр вермәк дә бидәт сајылыр.  Амма бу һагда бәһс едән алимләрин нәзәријјәләри бундан ибарәтдир:

А) Мүшәббәһә нәзәријјәси:  Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир.

В) Бу нәзәријјә саһибләри, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын күрсүсү” улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр.

Ҹ)  Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Бу кинајәдән мәгсәд исә ја Аллаһын елми, ја да гүдрәт вә сәлтәнәтидир.

 Д)  Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:   Әрш вә күрсү кәлмәләриндән кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнасы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Бу мәгам елә мәгамдыр ки, јерин, ҝөјләрин вә мөвҹудларын мәгамлары орда гәрар тутумушдур. Беләликлә, күрсү Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн варлыгларын мәгамы орда олуб, һәр шеј орда мәһфуз вә јазылмышдыр. Беләликлә, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутусун.[21] Мәсум Имамларымыздан да (әлејһимуссалам) бу нәзәријјәни тәсдигләјән вә мөһкәмләдән чохлу рәвајәтләр дә вардыр. Онлардан бир нечәсинә ишарә едирик:

    Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) Ҹасәлиг адлы алимә ҹавабында бујрур: Мәлаикәләр Аллаһын әршини һәмл едирдләр. Аллаһын әрши о ҹүр ки, сиз фикирләширсиниз тахт кими дејилдир. Әксинә, о Аллаһын мәхлугу вә тәдбир төкән јери вә мәһдуд бир мәгамдыр. Аллаһ-таала о мәгамын маликидир. Нәинки, онун үстүндә отурмуш олсун.[22] Диҝәр бир рәвајәтдә имам Әли (әлејһиссалам)-дан нәгл олунур ки, күрсүдән мәгсәд, Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн ҝөјләр вә јер вә орда оланлары әһатә етмишдир.[23] Һәннан ибни Сәдир нәгл едир ки, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан әрш вә күрсүнүн мәнасы һаггында сорушдум, бујурду: Әршин мүхтәлиф ҹәһәтләри вә вәсфи вардыр. Гуранда һансы јердә әршдән ад чәкилибсә јалныз, о мөвзудакы мәна нәзәрдә тутулур.[24] Бу рәвајәтдә әрш, мүлк, ирадә вә елм мәнасында ишләнмишдир. Һәмчинин, әрш вә күрсүдән ејни мәнада ад апарылмышдыр. Әршин елми мәнасы күрсүнүн елми ачыгламасындан даһа дәриндир.         



[1] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси.

[2] Әл-Мүнҹид, Бәндәр Рики, Мүһәммәд, 2-ҹи ҹилд, сәһ-1100.

[3] Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус-Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.   

[4] Ғафир, 15,7. Әл-Һаггә, 17. Нәһл, 23, 26, 42, 41, 38. Әраф, 54. Төвбә, 129. Јунус,

. Јусиф, 100. Рәд, 2. Исра, 42. ТаҺа, 5. Әнбија, 22. Мөминун, 86, 116. Фурган, 59, Сәҹдә, 4. Зүмәр, 74; Зохроф, 82;Һәдид, 4; Тәквир, 20, Буруҹ, 15; Һуд, 7;

[5] Бәгәрә сурәси, 259.

[6] Јусиф, 100.

[7] Нәмл сурәси, 38.

[8] Тәбатәбаи, Сејјид Мүһәммәд Һүсејн, Әл-Мизан, Мусәви Һәмәданинин

әрҹүмәси, 15-ҹи ҹилд, сәһ-212, Канун интишарат Мүһәммәди, үчүнҹү чап, 1362.

[9] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси, Әл-Мизан, сәһ-213.

[10] Мүфрәдат Рағибдән әрш һаггында нәгл олунур.

[11] Биһарул-Әнвар, 58-ҹи ҹилд, сәһ-28, 46-47-ҹи һәдис.

[12] Әраф сурәси, 54.

[13] Таһа сурәси, 5.

[14] Әраф сурәси, 54.

[15] Төвбә сурәси, 129.

[16] Ғафир сурәси, 7.

[17] Әл-Мизан, 15-ҹи ҹилд, сәһ-216.

[18] Мүфрәдат Рағиб, күрсү кәлмәси, Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.

[19] Сад сурәси, 34.

[20] Бәгәрә сурәси, 255.

[21] Бүтүн мәтләбләр бу китаблардан ҹәм олунмушдур: Әл-Мизан, 4-ҹү ҹилд, сәһ-230; 15-ҹи ҹилд, сәһ-222; 27-ҹи ҹилд, сәһ-187; Тәфсир Нүмунә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-201; 9-ҹү ҹилд, сәһ-25; 20-ҹи ҹилд, сәһ-53; 24-ҹү ҹилд, сәһ-458; 26-ҹы ҹилд, сәһ-193.

[22] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, сәһ-316, Интишарат ҹамеји мүдәррисин, тарих:1375.

[23] Кулејни, Кафи, 1-ҹи ҹилд, сәһ-130, Дарул-китабул исламијјә чапы, теһран, тарих: 1365.

[24] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, баб әрш вә сифатуһу, сәһ-322.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8924 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...
  • Türbət suyunu əldə etmək üçün, su, yağış suyu olmalıdırmı? Ona dua da oxunmalıdır yoxsa lazım deyil? Xahiş edirəm tam izah verin.
    8842 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/02
    Türbət suyunu hazırlamaq üçün, pak və gigiyena suyu kifayətdir.[1] Hərçənd, fərat suyu[2] zəmzəm suyu[3], yaxud neysan ayında[4] olan yağış suyu kimi bəzi suların daha çoxImtiyazları var. yağış suyu da çox vaxt saf və təmiz olduğuna görə, bəlkə adi sulardan daha yaxşı ...
  • Günahdan paklanmanın hansı yolları vardır?
    8738 Əməli əxlaq 2011/06/14
    İnsanın günahlarının bağışlanması yolları çox olmasına baxmayaraq biz onların bəzilərini aşağıda qeyd edirik: 1). Tövbə və Allaha tərəf qayıdış (bəzi şərtlərlə) 2). Günahların bağışlanmasına səbəb olan ən gözəl savabları əldə etmək, yəni yaxşı əməllərə qədəm qoymaq. 3). Kiçik günahların ...
  • İbn Ərəbinin İmam Zaman (ə.c) barəsində baxışı nədən ibarətdir?
    11923 تاريخ بزرگان 2011/09/04
    Mühyəddin İbn Ərəbinin əsərlərini mütaliə etdikdə onun İmam Zaman (ə.c) barəsindəki inancı üzə çıxır. O, "Fütuhati-məkkiyyə" kitabının Həzrət Məhdinin axırzamandakı silahdaş və yavərlərnə həsr etdiyi 366-cı babında belə qeyd edir: “Allahın diri, sağ bir xəlifəsi vardır, o, üzə çıxar. Onun zühuru dünya zülm və sitəmlə ...
  • Pişnamazı tanımadığımız halda camaat namazının hökmü nədir?
    9218 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/06/23
    Pişnamazın şərtlərindən biri ədalətli olmaqdır.[1] Pişnamazın bu ədaləti aşkar olunub isbat edilməlidir.[2] Ədalət batində Allahdan bir növ qorxu hissidir ki, insanın böyük günah iş görməsinin və ya kiçik günahları təkrar etməsinin qarşısını alır. Əgər bir şəxslə oturub-dursaq və ondan ...
  • Niyə dəstəmaz ayəsində “mərafiq (dirsəklər)” kəliməsi cəm halında, ancaq “kəbeyn (Ayağın üzərində yerləşən hər iki bənd,çıxıntı)” kəliməsi ikili cəm halında gəlibdir?
    5734 Təfsir 2019/05/05
    Dəstəmazın necə alənmasının keyfiyyətini bəyan edən dəstəmaz ayəsi olan Maidə sürəsinin 6-cı ayəsində Allah taala buyurur: Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərə qədər qollarınızı yuyun! Başınızı və hər iki bəndə (oynağa) qədər ayaqlarınızı məsh edin!...[1] Ayədə gələn kəlimələrin mənası “Mərafiq” dirsəklər ...
  • İrfan elmində xət və nöqtə və s.... hansı mənadadır və “ənə nöqtətu təhtül-ba” (Mən ba hərfinin altındakı nöqtəyəm”- rəvayətinin mənası nədi?
    10843 Nəzəri irfan 2014/05/22
    İrafan elmində qeyb aləmindən bəzi həqiqətləri çatdırmaqdan ötrü ədədlər, hərflər və şəkillərin özünəməxsus ilahi rəmzləri vardır. Nöqtədən məqsəd, allah-Taalanın həqiqi vəhdətidir və bu həqiqi vəhdətin şəkli insan qəlbinin dərinlkilərindən qərar tutmuşdur. Ona görə də kamil insan, varlıq aləminin mərkəzi kimi tanıtdırılmışdır. Allah-taalanın yer üzündə həqiqi vəhdətindəki xəlifəsidir. Əmirəl-mömininin (əleyhissalam) ...
  • Xahiş edirik Şeyx Tusinin siyasi nəzəriyyəsini açıqlayasınız.
    6395 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/10/04
    Hər bir dövr və əsrdə özünə məxsus suallar yaranırdı ki, elm sahiblərini vadar edir ki, onlara cavab versinlər və bunlardan biri də şeyx Tusidir ki, bu işin öhdəsindən gəlmişdir. Şeyx Tusinin ümumi olaraq siyasi nəzəriyyəsinin əslini, aşağıdakı mərhələlərdə xülasə etmək olar:
  • Lütfən qadının hicabının necəliyi barəsində hədis yazın.
    8634 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/13
    Nur surəsinin 31- ci ayəsi başqa olmaqla çox sayda hədis və ayələr qadının hicabı barəsində söhbət açmışdır.həmçinin Nur surəsinin 31- ci ayəsində buyurulur: "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyrulmuş şeylərdən çəkindirsinlər, namuslarını qorusunlar; öz- özlüyündə görünən (əl- az) istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər baş örtüklərini yaxalarına çəksinlər; zinətlərini ərlərindən başqasına ...
  • Təşəhhüd və salam halında hansı əməllər müstəbdir?
    9362 Təşəhhüd və salam 2015/04/19
    Namazın salam və təşəhhüdündə müstəhəb sayılan əməllər aşağıdakılardır: Təvərrük halında oturmaq, Yəni namaz qılan adam sol budu üstə otursun, və sağ ayağının üstünü sol ayağının üzərinə qoysun. Təşəhhüddən sonra desin: “Əlhəmdulillah” ya da desin “Bismillah və billah vəlhəmdu lillahı və xəyrul əsmai ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164891 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164578 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119934 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114047 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111311 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94296 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54955 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46401 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45974 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...