Ətraflı axtarış
Baxanların
7970
İnternetə qoyma tarixi: 2010/03/13
Sualın xülasəsi
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Sual
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Qısa cavab

 Әрш” о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун, һәмчинин, падышаһын тахтына да гүдрәт вә һөкумәт әламәти олараг әрш дејилир. Һәмчинин, күрсү дә отураҹаг вә тахт мәнасындадыр. Бу ҹәһәтдән һөкумәт тахтына күрсү дә дејилир. Һәр ики кәлмә Гурани-кәримдә ишләнмишдир. Чох јердә “әрш”, бир јердә исә “күрсү” кәлмәси Аллаһ-таалаја нисбәт верилмишдир. Бизим бәһсимиз дә һәмин мөвзудадыр.

 “Әрш” вә “күрсү”дән мәгсәдин нә олмасы һаггында алимләр вә тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар.  Алимләр үмуми олараг бу мөвзуда ики дәстәјә ајрылыр. Бу мөвзуну бидәт сајан бир дәстә гәдим сәләф алимләр бу етигаддадырлар ки, бу мөвзуда биз јалныз, әрш вә күрсүнүн адыны билирик, амма мәнасы һаггында бир сөз дејә билмәрик. Онун дәркиндән аҹизик. Онларын мүгабилиндә диҝәр дәстә алимләр дини һәгигәтләр әтрафында бәһс етмәји мәгбул сајырлар. Бу дәстәнин өзү дә дөрд гисмә бөлүнүр:   

  А) Бир дәстә алимләр “әрш” вә “күрсүнү” ејни тахт билир вә бу кәлмәләри заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу нәзәријјә саһибләри мүшәббәһә ады илә танынырлар.

   Б) Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисинин хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләкдә, доггузунҹу фәләкдә, “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Өз иддиаларыны исә ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдисә иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүнүн јанында Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”

 В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијасын имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунан һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.”  -ајәсиндә “күрсү” һаггында имам Садигдән (әлејһиссалам) суал олнунур. Имам Садиг (әлјеһиссалам) бујрур:  Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир. Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” – ајәсинин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир.  Бәзән бу кәлмәләр Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да сајылыр.

Д) Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:  

 Әрш вә күрсү кәлмәләриндан кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб, һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутсун. Әршдән мәгсәд, аләмләрин елә уҹа мәрһәләсидир ки, бүтүн һадисәләрин сәбәбләри олан кәлмәләр силсиләси о аләмдә гәрар тутумушдур. Ондан ашаға мәртәбәдә гәрар тутмуш күрсү исә бүтүн сәмави мәхлугатларын гәрар тутудуғу мәгамдыр. Бу нәзәријјәни тәсдигләјән чохлу рәвајәтләр дә вардыр.  

Ətreaflı cavab

Әрш” лүғәтдә о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун.[1] Бу ҹәһәтдән, көлҝәләнәҹәјә, чадыра, гәсрә, гују үзәриндә олан бинаја да әрш дејирләр.[2]  Бәзән узун ајаглары олар тахт мәнаснда да ишләнир. О ҹәһәтдән падшаһларын отурдуглары тахт мәнасында ишләнир вә онунла гүдрәт вә һакимијјәтә ишарә олунур.[3]

Гуранда әрш кәлмәси

Бу кәлмә Гуранда 26 дәфә ишләниб.[4] Онларын чохунда мәгсәд, ” Аллаһын әрши” нәзәрдә тутулур. Бәзи јерләрдә дам мәнасында ишләнир. Гуранда охујуруг: “(Јa Рəсулум!) Дaмлaры чөкмүш, дивaрлaры) учулмуш бир кəндин јaнындaн кeчəн кимсəнин əһвaлaтыны билирсəн?”[5]  Јахуд, падшаһын тахты мәнасында ишләнир. “(Јусиф) aтa-aнaсыны тaxт (өз тaxтынын) үстүнə гaлдырды.”[6] (Сүлeјмaн) дeди: "Еј ə’јaнлaр! Oнлaр мүт’и вəзијəтдə (мүсəлмaн oлaрaг) јaнымa ҝəлмəмиш һaнсыныз oнун тaxтыны мəнə ҝəтирə билəр?" [7] Бәзән исә уҹалыг вә јүксәклик мәнасында ишләнир. Бизим бәһсимиз “Аллаһын әрши” мәнасында ишләнән мәналардыр.

Аллаһын әрши.  

   Аллаһын әршиндән мәгсәдин нә олмасы һаггында тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар. Үмуми олараг бу нәзәријјәләри ики гисмә ајырмаг олар:

1-1.         Әксәр сәләф алимләр: бу етигаддадырлар ки, дини һәгигәтләрдә Гуран вә сүннәнин заһириндән кәнара чыхмаг бидәт сајылыр. Онлар дејирләр: Аллаһын әрши о шејә дејилир ки, биз онун јалныз, адыны билирик. Амма, онун дәркиндән аҹизик. Бу нөв ајәләр Гуранда мүтәшабиһ ајәләрдән сајылыр вә бу барәдә һәр кәсә бәһс етмәјә иҹазә верилмир. Һалбуки, Гуран вә ағыл, бу етигадын әксинә олараг, Аллаһ-тааланын ајәләри, илаһи мәрифәт, ајәләрин мәнасыны дәрк етмәк, онлар һаггында тәфәккүрә далмаг вә онлардан әгли дәлил кими истифадә етмәјә тәшвиг едир. Неҹә ола биләр ки, бу гәдәр тәфәккүрә дәвәтдән сонра Гуран бу тәфәккүрүн нәтиҹәси һаггында гадаған гојсун.[8]?!

1-2.         Дини һәгигәтләр һаггында бәһсә иҹазә вермиш алимләрин, Аллаһын әрши кәлмәси һаггында нәзәријјәләри дөрд гисмә бөлүнүр:   

1-3.         А) Бир дәстә алимләр “әрш” сөзүнү тахт билир вә бу кәлмәни заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын ајаглары вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу мәна, әрш һаггында нәзәријјә верән алимләрин нәзәријјәсидир.

1-4.          Б) Бәзиләри “әрш” кәлмәсини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемјус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләк олан доггузунҹу фәләкдә олдуғуну иддиа едирләр. Бу аләмдә улдуз олмадығына ҝөрә ора әтләмис адланыр.[9] “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Онлар өз иддиаларыны исә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдиси иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүјә нисбәт Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”[10]

1-5.           В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдир ки: Гуранда “әршдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онун хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијас, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунун һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.” -ајәсиндә “күрсү” һаггында Имам Садигдән (әлејһисалам) суал олунур. Имам Садиг (әлејһиссалам) бујрур: Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир.[11] Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.[12]” вә “Рəһмaн əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлмышдыр.“[13]  – ајәләринин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир. Бәзән бу кәлмәләр, Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да ишләнир. Тарихдә дә мүшаһидә олдуғу кими падышаһларын тахты онларын гүдрәт вә әзәмәтинин нишанәләриндәндир.  

1-6.         Д) Бу нәзәријјә, бир тәрәфдән биринҹи вә икинҹи нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Дејилир: Аллаһын әршинин хариҹдә вүҹуду вар (үчүнҹү нәзәријјәнин әкси), диҝәр ҹәһәтдән исә үчүнҹү нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Бу мәнадә ки, Аллаһын әрши кинајә мәнасындадыр. (биринҹи вә икинҹи мәнанын әкси).  Бу нәзәријјә мүасир тәфсирчиләрлә бирҝә  Әлламә Тәбатәбаинин дә нәзәријјәси илә үст-үстә дүшүр. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш варлыг аләминин мәрһәләләриндән биридир ки, орда варлыг аләминдә баш верән бүтүн һадисәләр вә онларын вүҹуда ҝәлмә сәбәбләри тәртиблә ҹәм олмушдур. Бүтүн һадисәләрин сәбәб вә нәтиҹәси орда сона јетир. Әлламә Тәбатәбаи јазыр: “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” - ајәси Аллаһ-тааланын варлыг аләминә әһатәси олмасына мисал олдуғу кими бу кәлмәнин һәгиги мәнасынын да олмасына дәлилдир.[14] О да елә бир мәгамдыр ки, орда бүтүн ишләрин рәһбәрлији, пәракәндә вә ҹәм шәкилиндә топланмышдыр. Нүмунә үчүн: “O, бөјүк əршин сaһибидир!”[15], “Әрши дашыјанлар вә онун әтрафында оланлар (мәләкләр) өз Рәббини һәмд-сәна илә тәгдис едир.”[16] –кими ајәләрдә әрш кәлмәси һәмин мәнада ишләнмишдир.[17]  

2.             Күрсү    

    Күрсү, тахт мәнасында олуб, халг арасында о шејә дејилир ки, үстүндә отурурлар.[18] Бу кәлмә Гурани-Кәримдә ики дәфә ишләнмиш вә һәр ики јердә тахт мәнасында ишләнмишдир. Бу фәрглә ки, ајәләрдән бириндә, Сүлејманын тахты мәнасында ишләнир вә хариҹдә вүҹуду вар: “Анд oлсун ки, Биз Сүлeјмaны имтaһaнa чəкдик. Тaxтынын үстүнə бир ҹəсəд aтдыг. Сoнрa o гaјытды.”[19]  Диҝәр

 ајәдә исә Аллаһын күрсүсү кими ишләнмиш, онун да хариҹдә бир һәгиги варлығ олмасы мәнасыны верир.[20]

    Аллаһын күрсүсү

Ҝөјләри вә јери әһатә едән Аллаһын күрсүсүндән мәгсәд нәдир?

   “Әрш” һаггында гејд етдијмиз нәзәријјәләрин һамысы азҹа фәрглә “күрсү” һаггында да сидг едир. Онларын мәҹмуәси бундан ибарәтдир:

1-1. Әксәр сәләф алимләрин нәзәријјәси будур ки, Аллаһын күрсүсүндән мәгсәдин нә олдуғуну бәшәр билмир вә онун һәгигәтини дәрк етмәкдә аҹиздир. О һагда нәзәр вермәк дә бидәт сајылыр.  Амма бу һагда бәһс едән алимләрин нәзәријјәләри бундан ибарәтдир:

А) Мүшәббәһә нәзәријјәси:  Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир.

В) Бу нәзәријјә саһибләри, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын күрсүсү” улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр.

Ҹ)  Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Бу кинајәдән мәгсәд исә ја Аллаһын елми, ја да гүдрәт вә сәлтәнәтидир.

 Д)  Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:   Әрш вә күрсү кәлмәләриндән кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнасы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Бу мәгам елә мәгамдыр ки, јерин, ҝөјләрин вә мөвҹудларын мәгамлары орда гәрар тутумушдур. Беләликлә, күрсү Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн варлыгларын мәгамы орда олуб, һәр шеј орда мәһфуз вә јазылмышдыр. Беләликлә, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутусун.[21] Мәсум Имамларымыздан да (әлејһимуссалам) бу нәзәријјәни тәсдигләјән вә мөһкәмләдән чохлу рәвајәтләр дә вардыр. Онлардан бир нечәсинә ишарә едирик:

    Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) Ҹасәлиг адлы алимә ҹавабында бујрур: Мәлаикәләр Аллаһын әршини һәмл едирдләр. Аллаһын әрши о ҹүр ки, сиз фикирләширсиниз тахт кими дејилдир. Әксинә, о Аллаһын мәхлугу вә тәдбир төкән јери вә мәһдуд бир мәгамдыр. Аллаһ-таала о мәгамын маликидир. Нәинки, онун үстүндә отурмуш олсун.[22] Диҝәр бир рәвајәтдә имам Әли (әлејһиссалам)-дан нәгл олунур ки, күрсүдән мәгсәд, Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн ҝөјләр вә јер вә орда оланлары әһатә етмишдир.[23] Һәннан ибни Сәдир нәгл едир ки, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан әрш вә күрсүнүн мәнасы һаггында сорушдум, бујурду: Әршин мүхтәлиф ҹәһәтләри вә вәсфи вардыр. Гуранда һансы јердә әршдән ад чәкилибсә јалныз, о мөвзудакы мәна нәзәрдә тутулур.[24] Бу рәвајәтдә әрш, мүлк, ирадә вә елм мәнасында ишләнмишдир. Һәмчинин, әрш вә күрсүдән ејни мәнада ад апарылмышдыр. Әршин елми мәнасы күрсүнүн елми ачыгламасындан даһа дәриндир.         



[1] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси.

[2] Әл-Мүнҹид, Бәндәр Рики, Мүһәммәд, 2-ҹи ҹилд, сәһ-1100.

[3] Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус-Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.   

[4] Ғафир, 15,7. Әл-Һаггә, 17. Нәһл, 23, 26, 42, 41, 38. Әраф, 54. Төвбә, 129. Јунус,

. Јусиф, 100. Рәд, 2. Исра, 42. ТаҺа, 5. Әнбија, 22. Мөминун, 86, 116. Фурган, 59, Сәҹдә, 4. Зүмәр, 74; Зохроф, 82;Һәдид, 4; Тәквир, 20, Буруҹ, 15; Һуд, 7;

[5] Бәгәрә сурәси, 259.

[6] Јусиф, 100.

[7] Нәмл сурәси, 38.

[8] Тәбатәбаи, Сејјид Мүһәммәд Һүсејн, Әл-Мизан, Мусәви Һәмәданинин

әрҹүмәси, 15-ҹи ҹилд, сәһ-212, Канун интишарат Мүһәммәди, үчүнҹү чап, 1362.

[9] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси, Әл-Мизан, сәһ-213.

[10] Мүфрәдат Рағибдән әрш һаггында нәгл олунур.

[11] Биһарул-Әнвар, 58-ҹи ҹилд, сәһ-28, 46-47-ҹи һәдис.

[12] Әраф сурәси, 54.

[13] Таһа сурәси, 5.

[14] Әраф сурәси, 54.

[15] Төвбә сурәси, 129.

[16] Ғафир сурәси, 7.

[17] Әл-Мизан, 15-ҹи ҹилд, сәһ-216.

[18] Мүфрәдат Рағиб, күрсү кәлмәси, Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.

[19] Сад сурәси, 34.

[20] Бәгәрә сурәси, 255.

[21] Бүтүн мәтләбләр бу китаблардан ҹәм олунмушдур: Әл-Мизан, 4-ҹү ҹилд, сәһ-230; 15-ҹи ҹилд, сәһ-222; 27-ҹи ҹилд, сәһ-187; Тәфсир Нүмунә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-201; 9-ҹү ҹилд, сәһ-25; 20-ҹи ҹилд, сәһ-53; 24-ҹү ҹилд, сәһ-458; 26-ҹы ҹилд, сәһ-193.

[22] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, сәһ-316, Интишарат ҹамеји мүдәррисин, тарих:1375.

[23] Кулејни, Кафи, 1-ҹи ҹилд, сәһ-130, Дарул-китабул исламијјә чапы, теһран, тарих: 1365.

[24] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, баб әрш вә сифатуһу, сәһ-322.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İlahi kitabda hər rətb və yabis var, kitabdan məqsəd, mövcud Quandırmı? Rətb və yabisdən məqsəd nədir? Onlar necə varlıqdır?
    6342 Təfsir 2010/11/10
    Bəzi ayələrdə "kitabi mubin" qeyd olunub və ondan məqsəd Qurani kərim olmasına baxmayaraq, amma bu ayə və buna oxşar ayələrdə ki, ilahi elmin sənədini açıqlayırlar, "kitabi mubindən" məqsəd, varlıqlar yaranmamışdan qabaq, ilahi elmin mərhələsidir ki, onun özü digər kitab və lövhələrə şamildir, onun keyfiyyət və miqdarı, bizə məlum deyil.
  • Qəbrdə müsəlman və qeyri-müsəlman üçün sual-cavab necədir?
    9442 Qədim kəlam 2014/05/20
    Bərzəx sözü ərəbcədən lüğətdə pərdə və iki əşyanın arasında qərar tutan maneəyə deyilir; amma məşhurlar kalamında bərzəx dünya ilə Axirət arasında Allah-taala tərəfindən yaradılmış bir aləmdir. İnsanın ölümündən sonrakı ilk mənzili də oradır. Bərzəx aləmindən məqsəd həmin qəbr aləmidir. Elə bir aləm ki, insan ölümdən sonra Qiyamətə ...
  • منظور از «ادبار النجوم» در قرآن چه زمانی از شبانه‌روز است؟
    1512 Təfsir 2022/11/01
    خدای متعال در بخش پایانی سوره‌ی طور، به بیان احوال مشرکان و عذاب اخروی آنها پرداخته و پس از آن به پیامبر(ص) دستور می‌دهد تا در اجرای فرامین الهی صبر پیشه کند و به عبادت و تسبیح و تقدیس او بپردازد. در آیه ...
  • Modern dünyada dinin yol göstərməsi necə təsəvvür olunur?
    7189 Təzə kəlam 2011/06/12
    "Din" kəlməsi bütün dinlərə istər səmavi olsun istərsə də olmasın, təhrif olmuş olsun və yaxud təhrif olmamış (İslam) olsun, şamil olur. Bizim əqidəmiz budur ki, İslam dini yalnız buna malikdir ki, bütün dövr və əsrlərdə müsbət yol göstərməyə malikdir; Çünki İslam bütün dinlərin sonuncusu və ən kamil İlahi ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9737 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Haram yoldan əldə edilmiş və sahibi də məlum olmayan pulun xumsu ödənməlidirmi?
    6494 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Haram yol ilə əldə edilən pul əldə edənin şəxsi malikiyyətində deyil. Öz əsas maliki və ya maliklərinə qaytarılmalıdır. Əgər bu mümkün deyilsə, Maliki məchul malın hökmündədir. Və xumsu yoxdur. Bəlkə o pulun bütövü Camiuş- şərait bir mərcəi təqlidin ixtiyarında olmalıdır və ya onun icazəsi ilə sahibinin niyyətinə ...
  • Төвбә сурәсинин ики сон ајәсинин сәнәд вә әһвалаты нәдир?
    6853 Təfsir 2010/04/22
    Үмуми олараг суалда гејд олунан “сәнәд”дән мәгсәдин нә олдуғу там ајдын дејил вә заһири белә олан суалларын мүәјјән ҹавабы јохдур. Амма, ола биләр бу сөздән мәгсәд, ајәнин назил олма сәбәби вә ја тәфсири олсун. Јахуд, Гуранын охунушларында олан бәзи ихтилафлара ҝөрә мәсум Имамлардан ...
  • Bəni İsrailin dana pərəstişinin cəzası hikmətli idi?
    6925 Təfsir 2012/04/17
    Təfsirçilər bu ayədə Allahın öldürmək əmrindən məqsədində üç ehtimal veriblər: 1. Bu əmr, imtahan əmri olub və onların tövbəsiylə bu əmr onlardan götürülübdür. 2. Bu ayədə qətldən məqsəd şeytani vəsvəsələri və nəfsani şəhətlər kəsməkdir. 3. Ayədə qətldən məqsəd, həqiqi qətldir yəni bir- birinizi öldürüb həlak ...
  • Fəlsəfə, irfan, ağıl və hikmət arasındakı fərq nədir?
    14299 İslam fəlsəfəsi 2012/04/19
    Fəlsəfə – ən xüsusi mənada varlıq aləmindəki gerçəklikləri dərk etmək üçün zehni, əqli və istidlal yönlü səylər mənasınadır. Hikməti fəlsəfədən fərqli bir məsələ hesab etdiyimiz halda o, fəlsəfədən yüksəkdədir və ilahi və lədünni mənşəyə malikdir. Quranda da “ilahi bir əta və nemət” kimi qeyd olunmuşdur. Belə ki, ...
  • Müsəlmanlar arasında müxtəlif firqələrin yaranmasının səbəbləri nədir?
    10696 Qədim kəlam 2010/12/07
    Müxtəlif məzhəblərin yaranmasında, çoxlu səbəblər var. məsələn, bir dəstənin peyğəmbər (s)- in həzrət Əli (ə)- nin imamlığı barəsində olan vəsiyyət və əmrlərinə diqqət etməmələri, digər dinlərin ardıcıllarinin müsəlmanların içinə yol tapması və mədəniyyət cəhətdən onlarla qarışmaları, islamın əsl təlimlərindən və Əli- beyt (ə)- in maarifindən uzaq düşmək bir əsrə yaxın ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164847 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164435 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119909 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113977 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111163 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94257 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54933 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54704 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46349 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45943 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...