Ətraflı axtarış
Baxanların
7892
İnternetə qoyma tarixi: 2010/03/13
Sualın xülasəsi
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Sual
(Мүхтәлиф тәфсирләри нәзәри алмагла) әрш вә күрсүдән мәгсәд нәдир?
Qısa cavab

 Әрш” о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун, һәмчинин, падышаһын тахтына да гүдрәт вә һөкумәт әламәти олараг әрш дејилир. Һәмчинин, күрсү дә отураҹаг вә тахт мәнасындадыр. Бу ҹәһәтдән һөкумәт тахтына күрсү дә дејилир. Һәр ики кәлмә Гурани-кәримдә ишләнмишдир. Чох јердә “әрш”, бир јердә исә “күрсү” кәлмәси Аллаһ-таалаја нисбәт верилмишдир. Бизим бәһсимиз дә һәмин мөвзудадыр.

 “Әрш” вә “күрсү”дән мәгсәдин нә олмасы һаггында алимләр вә тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар.  Алимләр үмуми олараг бу мөвзуда ики дәстәјә ајрылыр. Бу мөвзуну бидәт сајан бир дәстә гәдим сәләф алимләр бу етигаддадырлар ки, бу мөвзуда биз јалныз, әрш вә күрсүнүн адыны билирик, амма мәнасы һаггында бир сөз дејә билмәрик. Онун дәркиндән аҹизик. Онларын мүгабилиндә диҝәр дәстә алимләр дини һәгигәтләр әтрафында бәһс етмәји мәгбул сајырлар. Бу дәстәнин өзү дә дөрд гисмә бөлүнүр:   

  А) Бир дәстә алимләр “әрш” вә “күрсүнү” ејни тахт билир вә бу кәлмәләри заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу нәзәријјә саһибләри мүшәббәһә ады илә танынырлар.

   Б) Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисинин хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләкдә, доггузунҹу фәләкдә, “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Өз иддиаларыны исә ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдисә иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүнүн јанында Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”

 В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијасын имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунан һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.”  -ајәсиндә “күрсү” һаггында имам Садигдән (әлејһиссалам) суал олнунур. Имам Садиг (әлјеһиссалам) бујрур:  Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир. Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” – ајәсинин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир.  Бәзән бу кәлмәләр Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да сајылыр.

Д) Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:  

 Әрш вә күрсү кәлмәләриндан кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб, һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутсун. Әршдән мәгсәд, аләмләрин елә уҹа мәрһәләсидир ки, бүтүн һадисәләрин сәбәбләри олан кәлмәләр силсиләси о аләмдә гәрар тутумушдур. Ондан ашаға мәртәбәдә гәрар тутмуш күрсү исә бүтүн сәмави мәхлугатларын гәрар тутудуғу мәгамдыр. Бу нәзәријјәни тәсдигләјән чохлу рәвајәтләр дә вардыр.  

Ətreaflı cavab

Әрш” лүғәтдә о шејә дејилир ки, таваны олмуш олсун.[1] Бу ҹәһәтдән, көлҝәләнәҹәјә, чадыра, гәсрә, гују үзәриндә олан бинаја да әрш дејирләр.[2]  Бәзән узун ајаглары олар тахт мәнаснда да ишләнир. О ҹәһәтдән падшаһларын отурдуглары тахт мәнасында ишләнир вә онунла гүдрәт вә һакимијјәтә ишарә олунур.[3]

Гуранда әрш кәлмәси

Бу кәлмә Гуранда 26 дәфә ишләниб.[4] Онларын чохунда мәгсәд, ” Аллаһын әрши” нәзәрдә тутулур. Бәзи јерләрдә дам мәнасында ишләнир. Гуранда охујуруг: “(Јa Рəсулум!) Дaмлaры чөкмүш, дивaрлaры) учулмуш бир кəндин јaнындaн кeчəн кимсəнин əһвaлaтыны билирсəн?”[5]  Јахуд, падшаһын тахты мәнасында ишләнир. “(Јусиф) aтa-aнaсыны тaxт (өз тaxтынын) үстүнə гaлдырды.”[6] (Сүлeјмaн) дeди: "Еј ə’јaнлaр! Oнлaр мүт’и вəзијəтдə (мүсəлмaн oлaрaг) јaнымa ҝəлмəмиш һaнсыныз oнун тaxтыны мəнə ҝəтирə билəр?" [7] Бәзән исә уҹалыг вә јүксәклик мәнасында ишләнир. Бизим бәһсимиз “Аллаһын әрши” мәнасында ишләнән мәналардыр.

Аллаһын әрши.  

   Аллаһын әршиндән мәгсәдин нә олмасы һаггында тәфсирчиләр арасында ихтилаф вар. Үмуми олараг бу нәзәријјәләри ики гисмә ајырмаг олар:

1-1.         Әксәр сәләф алимләр: бу етигаддадырлар ки, дини һәгигәтләрдә Гуран вә сүннәнин заһириндән кәнара чыхмаг бидәт сајылыр. Онлар дејирләр: Аллаһын әрши о шејә дејилир ки, биз онун јалныз, адыны билирик. Амма, онун дәркиндән аҹизик. Бу нөв ајәләр Гуранда мүтәшабиһ ајәләрдән сајылыр вә бу барәдә һәр кәсә бәһс етмәјә иҹазә верилмир. Һалбуки, Гуран вә ағыл, бу етигадын әксинә олараг, Аллаһ-тааланын ајәләри, илаһи мәрифәт, ајәләрин мәнасыны дәрк етмәк, онлар һаггында тәфәккүрә далмаг вә онлардан әгли дәлил кими истифадә етмәјә тәшвиг едир. Неҹә ола биләр ки, бу гәдәр тәфәккүрә дәвәтдән сонра Гуран бу тәфәккүрүн нәтиҹәси һаггында гадаған гојсун.[8]?!

1-2.         Дини һәгигәтләр һаггында бәһсә иҹазә вермиш алимләрин, Аллаһын әрши кәлмәси һаггында нәзәријјәләри дөрд гисмә бөлүнүр:   

1-3.         А) Бир дәстә алимләр “әрш” сөзүнү тахт билир вә бу кәлмәни заһири мәнасына тәтбиг едирләр. Белә ки, бу тахтын ајаглары вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир. Бу мәна, әрш һаггында нәзәријјә верән алимләрин нәзәријјәсидир.

1-4.          Б) Бәзиләри “әрш” кәлмәсини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Амма, нүмунәсиндә әввәлки нәзәријјә илә ихтилафдадырлар. Онлар, Батлемјус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын әршини” ән јүксәк фәләк олан доггузунҹу фәләкдә олдуғуну иддиа едирләр. Бу аләмдә улдуз олмадығына ҝөрә ора әтләмис адланыр.[9] “Аллаһын күрсүсүнү” исә улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр. Онлар өз иддиаларыны исә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан бир һәдиси иснад верирләр. Һәзрәт бујурур: “Ҝөјләр вә једди тәбәгә јер, күрсүјә нисбәт Фәрах сәһрасында олан һәлгәләр кими бир шејдән башга бир шеј дејилләр.”[10]

1-5.           В) Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдир ки: Гуранда “әршдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онун хариҹи вүҹуду јохдур. Амма бу кинајәдән нәјин нәзәрдә тутулмасы һаггында исә чох нәзәријјәләр вар. Бәзән Һәфз ибни Ғијас, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан нәгл олунун һәдисә әсасән, јазыр: “Oнун күрсүсү ҝөјлəри вə јeри əһaтə eтмишдир.” -ајәсиндә “күрсү” һаггында Имам Садигдән (әлејһисалам) суал олунур. Имам Садиг (әлејһиссалам) бујрур: Мәгсәд елмдир. Јәни, Аллаһын сонсуз елминә ишарәдир.[11] Бәзән, “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.[12]” вә “Рəһмaн əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлмышдыр.“[13]  – ајәләринин мәнасында әрш сөзү, илаһи һакимијјәт вә маликијјәт  мәнасында ишләнир. Бәзән бу кәлмәләр, Аллаһын ҹамал вә камал сифәтләри мәнасындан да ишләнир. Тарихдә дә мүшаһидә олдуғу кими падышаһларын тахты онларын гүдрәт вә әзәмәтинин нишанәләриндәндир.  

1-6.         Д) Бу нәзәријјә, бир тәрәфдән биринҹи вә икинҹи нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Дејилир: Аллаһын әршинин хариҹдә вүҹуду вар (үчүнҹү нәзәријјәнин әкси), диҝәр ҹәһәтдән исә үчүнҹү нәзәријјә илә мүштәрәкдир. Бу мәнадә ки, Аллаһын әрши кинајә мәнасындадыр. (биринҹи вә икинҹи мәнанын әкси).  Бу нәзәријјә мүасир тәфсирчиләрлә бирҝә  Әлламә Тәбатәбаинин дә нәзәријјәси илә үст-үстә дүшүр. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш варлыг аләминин мәрһәләләриндән биридир ки, орда варлыг аләминдә баш верән бүтүн һадисәләр вә онларын вүҹуда ҝәлмә сәбәбләри тәртиблә ҹәм олмушдур. Бүтүн һадисәләрин сәбәб вә нәтиҹәси орда сона јетир. Әлламә Тәбатәбаи јазыр: “сoнрa əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлaн Аллaһдыр.” - ајәси Аллаһ-тааланын варлыг аләминә әһатәси олмасына мисал олдуғу кими бу кәлмәнин һәгиги мәнасынын да олмасына дәлилдир.[14] О да елә бир мәгамдыр ки, орда бүтүн ишләрин рәһбәрлији, пәракәндә вә ҹәм шәкилиндә топланмышдыр. Нүмунә үчүн: “O, бөјүк əршин сaһибидир!”[15], “Әрши дашыјанлар вә онун әтрафында оланлар (мәләкләр) өз Рәббини һәмд-сәна илә тәгдис едир.”[16] –кими ајәләрдә әрш кәлмәси һәмин мәнада ишләнмишдир.[17]  

2.             Күрсү    

    Күрсү, тахт мәнасында олуб, халг арасында о шејә дејилир ки, үстүндә отурурлар.[18] Бу кәлмә Гурани-Кәримдә ики дәфә ишләнмиш вә һәр ики јердә тахт мәнасында ишләнмишдир. Бу фәрглә ки, ајәләрдән бириндә, Сүлејманын тахты мәнасында ишләнир вә хариҹдә вүҹуду вар: “Анд oлсун ки, Биз Сүлeјмaны имтaһaнa чəкдик. Тaxтынын үстүнə бир ҹəсəд aтдыг. Сoнрa o гaјытды.”[19]  Диҝәр

 ајәдә исә Аллаһын күрсүсү кими ишләнмиш, онун да хариҹдә бир һәгиги варлығ олмасы мәнасыны верир.[20]

    Аллаһын күрсүсү

Ҝөјләри вә јери әһатә едән Аллаһын күрсүсүндән мәгсәд нәдир?

   “Әрш” һаггында гејд етдијмиз нәзәријјәләрин һамысы азҹа фәрглә “күрсү” һаггында да сидг едир. Онларын мәҹмуәси бундан ибарәтдир:

1-1. Әксәр сәләф алимләрин нәзәријјәси будур ки, Аллаһын күрсүсүндән мәгсәдин нә олдуғуну бәшәр билмир вә онун һәгигәтини дәрк етмәкдә аҹиздир. О һагда нәзәр вермәк дә бидәт сајылыр.  Амма бу һагда бәһс едән алимләрин нәзәријјәләри бундан ибарәтдир:

А) Мүшәббәһә нәзәријјәси:  Бәзиләри “әрш” вә “күрсүнү” һәр икисини хариҹи вүҹуду олан бир мәхлуг билирләр. Белә ки, бу тахтын көкләри вар вә о да ҝөјүн једдинҹи тәбәгәсиндә мөһкәмләнмиш, Аллаһ-таала да падышаһлар кими онда гәрар тутмуш вә бүтүн аләмин ишләрини ордан идарә едир.

В) Бу нәзәријјә саһибләри, Батлемус нәзәријјәсинә ҝөрә “Аллаһын күрсүсү” улдузлар фәләкиндә олмасыны иддиа едирләр.

Ҹ)  Тәфсирчиләрин чоху бу әгидәдәдир ки: Гуранда “әрш” вә “күрсүдән” мәгсәд јалныз, кинајәдир. Онларын хариҹи вүҹуду јохдур. Бу кинајәдән мәгсәд исә ја Аллаһын елми, ја да гүдрәт вә сәлтәнәтидир.

 Д)  Әлламә Тәбатәбаинин дә гәбул етдији мүасир нәзәријјә исә бундан ибарәтдир:   Әрш вә күрсү кәлмәләриндән кинајә нәзәрә ҝәлсә дә һәр икиснин һәгиги мәналары вар. Бу нәзәријјәјә әсасән, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнасы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Бу мәгам елә мәгамдыр ки, јерин, ҝөјләрин вә мөвҹудларын мәгамлары орда гәрар тутумушдур. Беләликлә, күрсү Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн варлыгларын мәгамы орда олуб, һәр шеј орда мәһфуз вә јазылмышдыр. Беләликлә, әрш вә күрсү кәлмәләринин ваһид мәнсаы олуб, иҹмал вә тәкмил мәналары ҹәһәтдән мүәјјән мәртәбәләри вардыр. Бу мәртәбәләр рүтбә ҹәһәтдән олуб һәр икиси варлығын һәгигәтләриндәндир. Лакин, бәзиләринин фикирләшдији кими о мәнада дејил ки, бир тахт олсун вә Аллаһ-таала онда гәрар тутусун.[21] Мәсум Имамларымыздан да (әлејһимуссалам) бу нәзәријјәни тәсдигләјән вә мөһкәмләдән чохлу рәвајәтләр дә вардыр. Онлардан бир нечәсинә ишарә едирик:

    Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) Ҹасәлиг адлы алимә ҹавабында бујрур: Мәлаикәләр Аллаһын әршини һәмл едирдләр. Аллаһын әрши о ҹүр ки, сиз фикирләширсиниз тахт кими дејилдир. Әксинә, о Аллаһын мәхлугу вә тәдбир төкән јери вә мәһдуд бир мәгамдыр. Аллаһ-таала о мәгамын маликидир. Нәинки, онун үстүндә отурмуш олсун.[22] Диҝәр бир рәвајәтдә имам Әли (әлејһиссалам)-дан нәгл олунур ки, күрсүдән мәгсәд, Аллаһын елә бир елми мәгамыдыр ки, бүтүн ҝөјләр вә јер вә орда оланлары әһатә етмишдир.[23] Һәннан ибни Сәдир нәгл едир ки, имам Садиг (әлејһиссалам)-дан әрш вә күрсүнүн мәнасы һаггында сорушдум, бујурду: Әршин мүхтәлиф ҹәһәтләри вә вәсфи вардыр. Гуранда һансы јердә әршдән ад чәкилибсә јалныз, о мөвзудакы мәна нәзәрдә тутулур.[24] Бу рәвајәтдә әрш, мүлк, ирадә вә елм мәнасында ишләнмишдир. Һәмчинин, әрш вә күрсүдән ејни мәнада ад апарылмышдыр. Әршин елми мәнасы күрсүнүн елми ачыгламасындан даһа дәриндир.         



[1] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси.

[2] Әл-Мүнҹид, Бәндәр Рики, Мүһәммәд, 2-ҹи ҹилд, сәһ-1100.

[3] Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус-Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.   

[4] Ғафир, 15,7. Әл-Һаггә, 17. Нәһл, 23, 26, 42, 41, 38. Әраф, 54. Төвбә, 129. Јунус,

. Јусиф, 100. Рәд, 2. Исра, 42. ТаҺа, 5. Әнбија, 22. Мөминун, 86, 116. Фурган, 59, Сәҹдә, 4. Зүмәр, 74; Зохроф, 82;Һәдид, 4; Тәквир, 20, Буруҹ, 15; Һуд, 7;

[5] Бәгәрә сурәси, 259.

[6] Јусиф, 100.

[7] Нәмл сурәси, 38.

[8] Тәбатәбаи, Сејјид Мүһәммәд Һүсејн, Әл-Мизан, Мусәви Һәмәданинин

әрҹүмәси, 15-ҹи ҹилд, сәһ-212, Канун интишарат Мүһәммәди, үчүнҹү чап, 1362.

[9] Рағиб, Мүфрәдат, әрш кәлмәси, Әл-Мизан, сәһ-213.

[10] Мүфрәдат Рағибдән әрш һаггында нәгл олунур.

[11] Биһарул-Әнвар, 58-ҹи ҹилд, сәһ-28, 46-47-ҹи һәдис.

[12] Әраф сурәси, 54.

[13] Таһа сурәси, 5.

[14] Әраф сурәси, 54.

[15] Төвбә сурәси, 129.

[16] Ғафир сурәси, 7.

[17] Әл-Мизан, 15-ҹи ҹилд, сәһ-216.

[18] Мүфрәдат Рағиб, күрсү кәлмәси, Гурши, Сејјид Әли Әкбәр, Гамус Гуран, 4-ҹү ҹилд, сәһ-316.

[19] Сад сурәси, 34.

[20] Бәгәрә сурәси, 255.

[21] Бүтүн мәтләбләр бу китаблардан ҹәм олунмушдур: Әл-Мизан, 4-ҹү ҹилд, сәһ-230; 15-ҹи ҹилд, сәһ-222; 27-ҹи ҹилд, сәһ-187; Тәфсир Нүмунә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-201; 9-ҹү ҹилд, сәһ-25; 20-ҹи ҹилд, сәһ-53; 24-ҹү ҹилд, сәһ-458; 26-ҹы ҹилд, сәһ-193.

[22] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, сәһ-316, Интишарат ҹамеји мүдәррисин, тарих:1375.

[23] Кулејни, Кафи, 1-ҹи ҹилд, сәһ-130, Дарул-китабул исламијјә чапы, теһран, тарих: 1365.

[24] Шејх Сәдуг, Әт-Төвһид, баб әрш вә сифатуһу, сәһ-322.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya qadın edə bilər ailəsinin icazəsi olmadan internetdə başqalarıyla rabitə yaratsın?
    6619 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Müctəhidlərin bu sual qarşısında olan cavabları ibarətdir: 1.             Xamineyi: Əgər kişinin malından istifadə etmirsə, icazə lazım deyil, amma diqqət etmək lazımdır naməhrəmlə rabitə həmişə fəsadla birlikdədir və ya günaha düşmək qorxusu vardır və caiz deyildir (icazə verilmir).
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4298 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Məsum kəlməsinin xarici mənası nədir?
    10589 Qədim kəlam 2012/06/13
    İsmət daxili bir qüvvə və nəfsani bir xüsusiyyətdir ki, ona sahib olanı günah etməyi düşünməkdən (o ki, qala günah etməyə) saxlayır. Elmi termində, səhv, unutqanlıq və günahdan qorunmaq mənasındadır. Ümumi bir bölümdə ismət iki növdür: 1. Ümumi məsumluq və günahdan qorunma.
  • Başqasının malından vəqf etməyin hökmü nədir?
    6178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Vəqf etmək o vaxt düzgün olar kivəqf edən özü sahib olduğu maldan vəqf etsin.[1] Nəticədə zorla aldadmaqla və nahaq başqalarından mal ilə verilmiş vəqf batildir vəqf edən o mala zamindir və boynunda həqqunnas var başqa sözlə desək bu vəqf etməklə boynundan həqqunnas götürülmür.
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7627 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Tarixdə imamların bir baxışla insanları batini (mənən) hidayət etmələrinin nümunəsi vardırmı?
    5734 Qədim kəlam 2012/04/10
    İmamət məqamının “haqq məzhəbinin ali hədəflərini həyata keçirmək və məqsədə çatdırmaq mənasından ibarət olan hidayət” olmasına diqqət yetirməklə bu məqam təkcə zahirdə yol göstərməyə deyil, təkvini hidayətə də şamildir. Bu, hazırlığı olan qəlblərə imamın ruhi nüfuzu, batini təsiri, vücud şüasının saçması və onları mənən hidayət etməsi mənasınadır. ...
  • Niyə İslami ölkələrdə fəsad rəvac tapır və yayılır?
    6841 Nəzəri əxlaq 2010/06/15
    Qurani kərim baxışından İslami məmləkətlərdə fəsadın yayılması və səbəbləri bir cümlədə xülasə olur: Allaha imanın olmaması və zalıma küfr etməməklə açıqlanər. Yəni Allahla olmayan və Allah rənginə boyanmayan hər şey fəsada çəkilir. Qarşəsənda isə Allaha inanc və zalımlasra boyun əyməmək, əlbəttə hər ikisi olan surətdə və bir- birinin ...
  • Bəqərə surəsinin 228- ci ayəsində, kişinin qadından üstün olmasını deməsi, Allahın ədalətli olması ilə ziddiyyəti yoxdurmu?
    19298 Təfsir 2011/04/13
    Bu ayə təlaq verilmiş (boşanmış) qadınlar barəsində olan ayədir və rəci təlaqın hökmlərindən biri yəni iddə zamanında onların ərlərinin qayıtmasıdır. Ümumi bir qanuna yəni qadınların hüquq və vəzifələrinin bərabər olmasına işarədir. Quran ayələrinin cəmindən və bu ayədən məlum olur ki, Allah üstünlüyü təqvada bilir. Hökmlərdə qadınla kişinin bərabər olmasını ...
  • haqqında qeybət olunandan hallallıq almadan edilən qebyətdən tövbə etmək olarmı?
    6416 Əməli əxlaq 2015/05/28
    Qeybətin haqunnas olduğunu nəzərə alaraq, ilk mərhələdə halallıq və razılıq lazımdır. Ondan sonra Allah dərgahında tövbə etmək zalımdır. Amma, hər hansı dəlilə görə qeybət olunmuş şəxsdən hallalıq almaq mümükün olmasa, əgər məsələ açıqlansa daha acınacaqlı hadisələrə səbəb olarsa ...bu halda, Məsum İmamların (əleyhimussalam) rəvayətlərinə əsasən, istiğfar etməli ...
  • Məsxərə etməyin dəqiq mənası nədir? Karikatura çəkmək də məsxərənin nümunəsi hesab olunmur?
    12902 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/14
    Lüğət alimləri və Quran müfəssirlərinin əksəriyyəti məsxərə və istehzanın eyni məna daşıdığını demişlər. Məsxərə və istehza etməyin mənası odur ki, bir şəxsi təhqir etsinlər, onun məqam və şənini alçalsınlar, yaxud dini və insani təlimlərdən, prinsiplərdən və əsaslardan hər hansı birini dəyərsiz qələmə versinlər və ona rişxənd etsinlər. ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164567 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163157 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119632 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113421 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110067 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93844 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54775 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53662 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45971 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45638 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...