Ətraflı axtarış
Baxanların
6970
İnternetə qoyma tarixi: 2008/09/13
Sualın xülasəsi
Məscidul-əqsanın Ömərin xilafəti dövründə azad edilməsinə diqqət yetirməklə tarix boyu şiələr nə kimi nailiyyətlər qazanmışlar?
Sual
Məscidul-əqsa əvvəlcə Ömərin xilafəti dövründə fəth edilmiş, son dövrlərdə də sünnü məzhəbində olan Səlahəddin Əyyubi onu azad etmişdir. Tarix boyu şiələrin nə kimi nailiyyətləri olmuşdur? Onlar bir qarış olsa belə, hər hansı bir ərazini fəth ediblərmi? Yaxud, islamın və müsəlmanların düşmənlərindən hər hansı birini geri oturdublarmı?
Qısa cavab

Sual verən şəxs sələfdən Ömər ibni Xəttaba, xələfdən isə Səlahəddin Əyyub olmaqla bu iki nəfərin adını çəkmişdir. Biz də həm sələf, həm də xələf əsrində şiənin apardığı cihad nümunələrini qeyd edirik. Sələf dövründə, yəni Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in dövründə cihadın ən çox məsuliyyəti və ağırlığı Əli (əleyhis-salam)-ın öhdəsində idi. لَا فَتَي إِلاَّ عَلِيٌّ لاَ سَيْفَ إِلاَّ ذُو الْفِقَارِ “Əlidən başqa pəhləvan, Zülfüqardan başqa qılınc yoxdur” hədisi də onun misilsiz şücaətləri barəsində deyilmişdir. Xəndək müharibəsində Peyğəmbər onun barəsində  buyurmuşdu: “Bütünlüklə islam (və ya iman) bütünlüklə şirkin müqabilində qərar tutmuşdur.”[1]

Əmirəl-möminin Əli (əleyhis-salam) islamı müdafiə edərək ərəblərin məşhur və şücaətli pəhləvanı Əmr ibni Əbdu Vuddu öldürən zaman özündən elə böyük şücaət və ixlas göstərdi ki, Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) onun barəsində  buyurdu:

لَمُبَارَزَةُ عَلِيٍّ لِعَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدٍّ (يَوْمَ الْخَنْدَقِ) اَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَيْنِ، اَوْ اَفْضَلُ مِنْ اَعْمَالِ اُمَّتِي اِلَي يَوْمِ الْقِيَامَةِ

“(Xəndək günü) Əlinin Əmr ibni Əbdu Vuddlə mübarizəsi səqəleynin (insanların və cinlərin) ibadətindən üstün (və başqa nəqldə:) qiyamət gününə qədər ümmətimin bütün (yaxşı) əməllərindən fəzilətlidir.”[2]

Gördüyünüz kimi, Əli (əleyhis-salam)-ın islamı müdafiə etməkdə sadəcə bir əməli qiyamət gününə qədər islam ümmətinin bütün əməllərindən üstündür. Xəlifələrin və onların ardıcıllarının fəthlərinin də öz yeri vardır. Amma Xeybərin fəthində Peyğəmbər Əli (əleyhis-salam) barəsində  buyurdu: “O, həmişə hücum edən və heç vaxt qaçmayan bir insandır (pəhləvandır).” Halbuki, ondan qabaq döyüşə gedən iki nəfər (Əbu Bəkr və Ömər) müharibə meydanından qaçmışdılar.

Həzrət Əli (əleyhis-salam) müşriklərlə cihaddan əlavə, digər üç qrupla da cihad etmişdi: əhd-peyman pozanlarla, zalımlarla və itaətsizlik edən qiyamçılarla. O həzrətin bu üç qrupla müharibə aparacağını Peyğəmbər əvvəlcədən buyurmuşdu.

Bunlar şiə imamlarının fədakarlıqlarının cüzi bir hissəsidir. Amma şiələrin özlərinin əldə etdikləri nailiyyətlərə gəldikdə isə, bunu qeyd etmək kifayətdir ki, fəthlərin çoxunda Əlinin şiələri tam mənada iştirak edirdilər. Həmdan, Kində və s. müxtəlif Yəmən qəbilələrinin hamısı şiə idilər. Buna görə də onlardan bir qrupu Yəməndən İraqa köçərək orada məskunlaşmışdılar ki, islami fəthlərdə iştirak etsinlər.

Şamın, Diyarbəkrin və Kiçik Asiyanın fatehi Əbu Əyyub Ənsari idi ki, Peyğəmbər Mədinəyə köçəndə onu öz evinə qonaq aparmışdı, özü də Əli (əleyhis-salam)-ın xalis şiələrindən idi. Hal-hazırda onun İstanbuldakı qəbri müsəlmanların ziyarətgahıdır. Əli (əleyhis-salam)-ın mənəvi övladı olan Məhəmməd ibni Əbu Bəkr o həzrətin göstərişi ilə və islamı yaymaq üçün Misirə getdi və orada şəhid edildi. Bundan sonra bu məsuliyyəti Malik ibni Əjdər davam etdirmək üçün Misirə göndərildi, amma təəssüflər olsun ki, yol əsnasında Müaviyənin hiyləsi ilə zəhərləndirilib şəhid edildi. Onun da qəbri hal-hazırda ziyarətgahdır. Xəlifələrin dövründə şiə-sünnü arasındakı ixtilaf və fasilə hazırkı qədər deyildi; müxtəlif əqidələrə malik olmaqla hamı bir nəfər kimi islami fəthlərdə iştirak edirdi.

Qeyd olunanlar sələf dövrünün  şiələri idi. Amma xələf şiələr barəsində bunu bilmək kifayətdir ki, müsəlmanların böyük vəzifələrindən biri olan ölkə sərhədlərinin qorunması əksər hallarda şiə dövlətlərinin vasitəsi ilə baş verirdi.

Şamda həmdanilər, Afrikanın şimalında fatimilər, Təbəristanda, Deyləmdə və Gilanda ələvilər islam sərhədlərini qoruyurdular. Hindistanda mövcud olan şiə dövlətləri bütpərəstliklə mübarizədə və islam dövləti təşkil etməkdə özünəməxsus rol ifa etmişdir. Hindistandakı Əkbərabad şiə dövlətlərinin mərkəzi idi.

Şiənin hərbi cihadları  barədə əlavə məlumat almaq istəyənlər xanım doktor Səmirə Muxtar Leysinin yazdığı “Şiənin cihadı” adlı kitaba müraciət edə bilərlər.

İranın cənubunda səfəvilərin portuqaliyalı işğalçılarla müharibəsi, iranlıların şimalda ruslarla və cənubda ingilislərlə müharibəsi və s. şiələrin kafirlərlə mübarizəsinin qızıl səhifələrindəndir. Portuqaliyalılar Bəndər-Abbası (liman şəhərini) işğal edərək onun adını Bəndər-Gombrin qoyduqları zaman Şah Abbas Səfəvi şiələrin iman qüvvəsi ilə oranı azad etdi və adını yenidən Bəndər-Abbas qoydu. Nadir şahın bütpərəst hindularla mübarizəsi islamda cihad tarixinin ən böyük və qızıl səhifələrindən biri sayılır.

14-cü hicri əsrində (1920-ci miladi ilində) ingilislər İraqı işğal etdiyi zaman şiə mərcəiyyəti Ayətullah Məhəmməd Təqi Şirazinin rəhbərliyi ilə “Sovrətul-işrin” inqilabını bərqərar etdi və bu islam ölkəsini zəli sifətli ingilislərin murdar caynağından paklayaraq ölkənin istiqlaliyyətini qoruyub saxladı.

Son illərdə Livan hizbullah şiələri qəsbkar İsrailin köksünə ən böyük və öldürücü zərbələr endirdilər; Livanın islami müqavimət qüvvələri bir neçə mərhələdə bu ölkənin mərkəzinə qədər irəliləyən İsraili son dərəcə zillət, xarlıq  və xiffətlə geri oturtdular və onlara elə göz dağı basdılar ki, indiyə qədər ərəb dövlətlərinin məcmusundan İsrailə belə bir zərbə vurulmamışdı. İran şiələri də bu ölkədə islami inqilabı qələbəyə çatdırmaqla istismarçı qərb qüvvələrini bu islam ölkəsindən qovub çıxartdılar. Bugünkü gündə İranın xalqı və dövləti təkcə Orta Asiyada deyil, bütün dünyada qərb istismarçıları ilə mübarizə bayrağını qaldırmışdır. İndiyə qədər bir çox ölkələr bu mübarizədə İran xalqının mübarizəsindən ilham almışlar. Livan, Fələstin, İraq, Sudan və s. ölkə xalqlarını qeyd etmək olar.

Şiənin hərbi cihadı barədə çox qısa məlumat verdik. Bu sualı verənlər təsəvvür edirlər ki, cihad yalnız hərbi cihaddır; amma elmi və mədəni cihadın əzəmətindən tamamilə qafil qalmışlar.

Əgər qələm, elm, mədəni-maarif cihadı olmasaydı, canından keçən fədakar əsgərlər mübarizə meydanda heç vaxt bu qədər rəşadət göstərməzdilər.

Əhli-beyt imamları Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in belə buyurduğunu demişlər: “Üç şey pərdələri yarır və ilahi dərgaha nail olur: 1. Alimlərin qələminin səsi, 2. Cihad edənlərin ayaqlarının səsi, 3. Təqvalı qadınların yun əyirməklərinin səsi.”[3]

Həmçinin buyurmuşdur: “Ən yüksək cihad zalım hakimin yanında haqq sözü deməkdir.”[4]

Zalım hakimlərin qılıncı və ya zəhəri ilə şəhadət camını içən məsum  şiə rəhbərləri məhz həmin zalım hakimlərin qarşısında haqq sözü dediklərinə görə şəhadətə çatmışlar. Halbuki şiədən başqa digər qruplar Bəni-üməyyə və Bəni-abbasın zalım və qaniçən  xəlifələri ilə sazişçilik və həmkarlıq edirdilər. Yalnız azsaylı insanlar bu məsələdən müstəsnadır ki, onlar da hesaba gəlməz.

Bəzi insanlar təsəvvür edirlər ki, cihad meydanı təkcə hərbçilərin meydanıdır, lakin tarix bunun tam əksinə şəhadət verir. Şiə alimləri və mütəfəkkirləri həqiqi islam elmlərini və maarifini yayaraq mədəni-maarif cihadı etdiklərinə görə  zalım hakimlərin tərəfindən şəhid edilmişlər: onlar ya qılıncla qətlə yetirilmiş, ya dar ağacından asılmış, bəzi hallarda isə diri-diri yandırılmışlar.[5]

Bütün şiə və sünnü alimləri bu həqiqəti etiraf edirlər ki, islami elm və maariflərin təqribən əksəriyyətinin bünövrəsi şiə imamları və onların ardıcıllarının tərəfindən qoyulmuşdur. İkinci əsrdən beşinci əsrə qədər baş verən böyük mədəni-islam intibahı şiə imamları və onların şagirdlərinin yorulmaz elmi səylərinin nəticəsində hasil olmuşdur.

Sünnü və şiə alimlərinin yekdil nəzərinə görə Əhli-beyt imamları tərəfindən əsasi qoyulan elmlərdən biri nəhv (sintaktika) elmidir. Bu elmin külli qaydaları imam Əli (əleyhis-salam) tərəfindən icad olunmuşdur ki, onun sayəsində müsəlmanlar Quranı, Peyğəmbər sünnətini və digər ərəb mətnlərini düzgün şəkildə oxuya bilsinlər. Həzrət Əli (əleyhis-salam) bu elmin təfərrüatını öz şagirdi Əbul-Əsvəd Duəliyə  həvalə etmiş və o da nəhv elminin incəliklərini o həzrətin nəzarəti altında qələmə almışdır. O bu işi görmüş və ondan sonra nəhv elmindən istifadə etməklə ilk dəfə Qurana hərəkə qoyulmuşdur. Bir əsrdən sonra Əli (əleyhis-salam)-ın şiələrindən digər biri olan Xəlil ibni Əhməd Fərahidi (o bəzi islam elmlərinin əsasını qoymuşdur) Qurana hərəkə qoyulmasını təkmilləşdirmiş və hazırkı formaya salmışdır.

Buna əsasən islamın əvvəllərindən indiyə qədər həm şiələr, həm də sünnülər  Qurana hərəkə qoyulduğuna görə düzgün şəkildə oxuya bildikləri üçün Əli (əleyhis-salam)-ın özünün, şagirdlərinin və şiələrinin yorulmaz səylərinə borcludurlar.

Şiələr iftixar edirlər ki, özlərinin qələm və mədəni cihadı ilə həqiqi Peyğəmbər sünnətini və düzgün islam təfəkkürünü bütün dünyaya təqdim etmişlər. Bu da Əhli-beyt təlimlərində “Quranın bərabəri” kimi qələmə verilir.[6]

Bundan əlavə, əgər ayrı-ayrı insanların şəxsiyyət və üstünlüyü onların hökumətlərinin coğrafi hüdudları ilə ölçülürsə, onda əvvəldəki iki xəlifə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən də üstün sayılmalıdır! Çünki Peyğəmbərin dövründə islamın əldə etdiyi qüdrət bu iki xəlifənin dövründə mövcud olan qüdrətdən çox-çox az idi. Əgər doğrudan da meyar hökumətin coğrafi sərhədlərinin genişləndirilməsi olsaydı, Harun ər-Rəşidin dövründə islam günəşi hər bir zamandan artıq parlayırdı. Onda belə çıxır ki, Harun hamıdan, hətta Peyğəmbərdən və xəlifələrdən də üstündür!

İslam sərhədlərinin genişləndirilməsi əslində bu iki xəlifənin xilafəti sayəsində yox, islamın ruhoxşayan və qəlblər tərəfindən qəbul edilən təlimləri sayəsində olmuşdur, camaat da öz zalım hökumətlərindən cana gəlib nalə edirdilər.

“La ilahə illəllah” nidası həmişə ədalət və müsavat şüarları ilə yanaşı müxtəlif insanlar arasında çox yüksək cazibəyə malik idi və ayrı-ayrı xalqları islama doğru cəzb edirdi. Eyni halda, islamın genişlənməsində bu müqəddəs dinin gətirdiyi cihad və şəhadət mədəniyyətinin rolunu  görməməzliyə vurmaq olmaz.

Bundan əlavə, imam Əli (əleyhis-salam)-ın xilafəti dövründə icad edilən ixtilaf və ikitirəlilik əvvəlki xəlifələrin yanlış hökumət və idarəçilik üslubunun təbii nəticəsi idi. Xüsusilə üçüncü xəlifənin dövründə ədalət və insanları sevmək kimi hislər tamamilə unudulmuş, bu hislər öz yerini mal-dövlət yığmağa və qəbilə təəssüblərinə vermişdi. İmam (əleyhis-salam) dünyaya məftun və qızıl-gümüş toplamaq fikrində olan bu adamları Peyğəmbərin dövründə olduğu şəraitə qaytarmaq istəyirdi. Məhz bu zaman dünyaya məftun olanlar belə bir ilahi-ədalət hökuməti ilə müxalifətə qalxdılar. Onlar əvvəllər ümumxalq əmlakından mənimsədikləri  maddi imkanlarla Əli (əleyhis-salam) ilə müharibə aparmaq üçün böyük bir ordu təşkil etdilər. İmam Əli (əleyhis-salam) da Peyğəmbərin əvvəlcədən vermiş olduğu fərmana və Quranın aşkar bəyanına əsasən onlarla müharibə apardı.[7]

Deməli, bu ixtilafların mənşəyi Əli (əleyhis-salam)-ın hökuməti yox, əksinə o həzrətin ilahi ədalət hökumətini qəbul etməyə tab gətirə bilməyən əvvəlki yanlış tərbiyələrin nəticəsi idi.[8]

 


[1] “Kəşful-ğummə”, 1-ci cild, səh. 205; “Yənabiul-məvəddət”, səh. 94 və 95; “Elamul-vəra”, səh. 194; “Nəhcul-bəlağə”nin şərhi, İbni Əbil-Hədid, 13-cü cild, səh. 261, 285, 19-cu cild, səh. 61; “Məcməul-bəyan”, Təbərsi, 8-ci cild, səh. 343

[2] “Müstədrək”, 3-cü cild, səh. 32; “Mənaqib”, Xarəzmi, səh. 58; “Şərhi Məvaqif”, 8-ci cild, səh. 371; “Fəraidus-simteyn”, 1-ci cild, səh. 256: “Tarixi Bağdad”, 13-cü cild, səh. 19; “Şəhavidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 14; “Təfsiri Kəbir”, Fəxr Razi, 32-ci cild, səh. 31; “Şərhi Məqasid”, Təftazani, 5-ci cild, səh. 298; “Məcməul-bəyan”, 8-ci cild, səh. 343

[3] “Əşşəhabu fil-hikəm vəl-adab”, səh. 22; Məhəmməd Təbərinin “Şiə cavanlarına cavab”, səh. 134-dən nəqlən:

ثَلاَثَةٌ تَخْرِقُ الْحُجُبَ وَ تَنْتَهِي إِلَي مَا بَيْنَ يَدَيِ اللهِ، صَرِيرُ أَقْلاَمِ الْعُلَمَاءِ وَ وَطْءُ أَقْدَامِ الْمُجَاهِدِينَ، وَ صَوْتُ مَغَازِلِ الْمُحْصَنَاتِ

[4] “Əvalil-ləali”, 1-ci cild, səh. 432, hədis 131:

قَالَ رَسُولُ اللهِ ص أَفْضَلُ الْجِهَادِ كَلِمَةُ حَقٍّ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ

[5] Əmini, “Fəzilət şəhidləri”, Təbəri, Məhəmməd, “Şiə cavanlarına cavab”, səh. 135-dən nəqlən

[6] Təbəri, Məhəmməd, “Şiə cavanlarına cavab”, səh. 131-135

[7] “Səhihi İbni Hibban”, 15-ci cild, səh. 285, hədis 6937; “Müstədrək”, Hakim, 3-cü cild, səh. 122; “Müsnədi Əhməd”, 17-ci cild, səh. 360, hədis 11258. Məhəmməd Təbərinin “Şiə cavanlara cavab”, səh. 106-107 dən nəqlən

[8] Təbəri, Məhəmməd, “Şiə cavanlara cavab”, səh. 105-107

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Allah bəyənən həyat hansı həyatdır? Və mövcud həyatla ziddiyəti varmı?
    6449 Əməli əxlaq 2012/01/08
    Əgər Qurana müraciət etsək və bu sualı Qurandan soruşsaq ki, biz nə üçün yaranmışıq? Quranın cavabı budur ki, " وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" cin və insan yaranmayıbdır, məgər ibadət üçün, ibadət yəni nə? İbadət yəni Allaha bəndəçilik, yəni o işlər ki, yerinə ...
  • Əgər din insanın dünya və axirət həyatını abadlaşdırmaq üçün gəlibsə, bəs nə üçün bəzi qeyri dini cəmiyyətlərin dünyası daha abaddır?
    5952 Əməli əxlaq 2012/01/08
    İslam gəlib ki, insanlar arasında rabitələri qanunlaşdırsın. Peyğəmbər (s) şəhəri qanun əsasında qurmuş bir cəmiyyətin nümunəsidir ki, insanların bütün rabitələri və əlaqələri qanun əsasında formalaşıbdır. Şəhid Sədrin (rəh) təbiriylə desək İslam bu məfhumların həqiqətə çevrilməyi üçün iki zəmanət qoyubdur. Biri xarici zəmanətlərdir və o biri nizam və quruluşdur ki, qanunun ...
  • Əgər dəridə qəhvəyi rəngdə nöqtələr olarsa, həyat yoldaşımın icazəsiylə mümkündür ki, lazer cərrahlığı vasitəsiylə onu götersün?
    5756 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/08
    Bəzi Müctəhidlərin, qəhvəyi rəngli nöqtələrin lazer vasitəsiylə cərrahi əməliyyatı olunması barəsində nəzərləri bu cürdür: Həzrət Ayətullah Xamineyinin dəftərxanası: Əgər naməhrəm şəxsin vasitəsi və etina olunan ziyan və zərər yoxdursa, maneəsi yoxdur. Ayətullah Sistaninin dəftərxanası: Əgər çətinlikdə olsanız, maneəsi yoxdur. Ayətullah Məkarim Şirazinin dəftərxanası: Əgər ...
  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    16032 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • Qadının irsi kişi ilə hansı halda bərabərdir?
    6144 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2013/08/27
    Ümumiyyətlə iki halda qadınla kişinin irsi bərabərdir: Ata və ananın irsi (çox halda) 2. Meyyitin ana tərəfdən olan qohumlarının irsi. Qadın işçilərin sayının çox olması, qadınla kişinin irsinin bərabər olması ya bərabər olmamasına səbəb olmur. Bəli biz bu sözü qəbul edirik ki, cəmiyyətin düzgün yolda inkişafı üçün, ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Bəşər mədəniyyətinin inkişafında İslamın nə kimi təsiri olmuşdur?
    10117 Fiqh tarixi 2012/02/13
    Hər bir xalqın mədəniyyəti o xalqın inkişaf və tərəqqisinin göstəricisidir. İslam ölkələrində mədəniyyətin keçmişi – onlarda yeni fikir və əndişə, sərvət, mal-dövlət və qüdrətin olması mənasınadır. Əks halda, heç bir mədəniyyət formalaşa bilməzdi.Mədəniyyət – yəni şəhər yaşayışını, qayda-qanunu, nizam-intizamı və sair ictimai işləri ...
  • Dincəlmək və yatmaq üçün üzü qibləyə uzanmaq lazımdır? Meyidi dəfn etmək üçün necə etmək lazımdır?
    11034 Əməli əxlaq 2012/09/01
    Rəvayətlərdə dörd növ yatmaq bəyan edilib ki, bunların mömin üçün ən yaxşısı sağ çiyni üstdə üzü qibləyə uzanmaqdır. Əli (ə) buyurur: Yatmaq dörd cürdür. Peyğəmbərlər arxası üstdə yatırdılar. Onların gözləri yatmır, Allahın vəhyinin intizarında idi. Möminlər sağ çiyni üstə üzü qibləyə yatırlar. Padışah və övladları ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    8660 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • İslam hökumətində mədəni quruluşların yeri nədir?
    5391 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/06/13
    Cəmiyyətdə mövcud olan təşəkküllər və icmaları hökumətlə vətəndaşlar arasındadırlar, mədəni quruluşlar deyildir. Kənd və şəhər birləşdirilmişləri sinf birləşmələri, idman kulubları, yerli cəmiyyətlər və peşəkar biliklər (tərbiyəçilər birliyi kimi)... və mədəni təşkilatlardan sayılırlar. Xalq hakimiyyətinin əsas üstünlüklərindən biri bu cür quruluşlarda mədəni təşkilatların olmasıdır. cəmiyyətdə olan bütün ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163739 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158472 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118613 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111606 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104755 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92395 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54025 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48736 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44167 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...