Даһи алим шәһид Мүтәһһәринин ифадәси илә десәк Илаһи динләрин принсипләри ики бөлүмдән тәшкил олунуб: Бир гисми сабит, диҝәри исә дәјишәндир. Илаһи динләрин принсипләринин дәјишмәз, сабит вә дүнјәви гисимләри һәмишәлик вә һәр заман олмушдур, әслиндә инсанын һәмишә сабит вә дәјишмәз олан  хүсусијјәт вә шәхсијјәтинә аид олур.

Буҝүнкү инсанын кечмиш инсанларла бир чох ҹәһәтдән, о ҹүмләдән, елм, мәдәнијјәт, мәишәт, јашајыш вә бир чох адәт-әнәнәләринә ҝөрә әсаслы шәкилдә фәргләнир. Амма инсанын фитри вә тәббии мејлләри бүтүн дөврләрдә ејнидир. Тарих боју инсанларын вәһдәт тәшкил етдији ән чох ҹәһәтләри вә мәдәнијјәти онларын инҹәсәнәтә олан мејлидир. Инсанда ҝөзәллијә мејл вар - истәр тәбиәтдә олан ҝөзәллик, истәрсә дә ишләрдә олан ҝөзәллик олсун. Инсанын ҝөзәллијә олан бу мејли, ҝөзәл мәнзәрәјә бахмагла алдығы ләззәт, әтирли бир ҝүлү ијләмәси, тәсирли бир шерә марагла гулаг асмасы вә саир мејлләр тарих боју баш верән бүтүн дәјишикликләрә вә һаләтләрә бахмајараг бәшәрдә сабит вә дәјишмәз галмышдыр.[1]

Һәмчинин, мејл вә арзулар да үмуми шәкилдә сабит вә дәјишмәз галмышдыр. Бәшәр өвлады тарих боју мөвҹуд фәргләринә бахмајараг, онун һиссијјатлары, истедадлары, мејлләри вә гәризәләри ејни шәкилдә, сабит галмышдыр. Беләликлә, бәшәр бир ҹәһәтдән һәмишә сабит вә дәјишмәз галыр. Илаһи динләр дә бәшәрин дүнјада бу ҹәһәти үзәриндә ҹәмләшиб вә сабитдир.

Илаһи динләрдә инсанын дәјишән вә әвәз олунан һаләтләринә һәмишә диггәт олунуб. Бу сәбәбдән динин бәзи гисимләри дәјишән, әвәз олунан кими ҹилвәләниб. Бу динләрин “дәјишән һөкмләри” дедикдә мәгсәд, динин ҹәмијјәтдә иҹтимаи, сијаси вә мәдәни шәраитә аид олан башга сөзлә десәк заман вә мәкана бағлы олан үнсүрләринин гисминә аид олур.

Әлавә мүталиә үчүн бах:

1.             Меһди Һадәви Теһрани, “Вилајәт вә дәјанәт”, мүәссисеји фәрһәнҝије ханеји хирәд. Гум. Икинҹи чап, 1380 шәмси или.

2.             Мәһди Һадәви Теһрани, Мәбани кәлами иҹтиһад. Мүәссисеји фәрһәнҝије ханеји хирәд. Гум. Биринҹи чап, 1377 шәмси или. Сәһ-61-73.