Ətraflı axtarış
Baxanların
7533
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/17
Sualın xülasəsi
Quranda (aləmin xəlq edilməsi barəsində deyilən) “altı gün”ün mənası 24 saatlıq həmin ündürmü?
Sual
Mənim bir məsihi dostum vardır. Onunla xilqət barəsində söhbət edirdik. İncildə qeyd olunanlarda əsasən Allah-taala yeri altı günə xəlq etmiş, axırıncı gündə də Adəmi yaratmışdır. Quran da bu nəzərə malikdirmi? Quran “sittətu əyyam - 6 gün” – təbiri ilə adi günlərdən uzun olan günləri irəli çəkirmi? Bu məsələdə məsihi dostum mənimlə müvafiq deyildir və belə ünvanlayır ki, günün dəqiq mənası elə 24 saatdan ibarətdir. İslamın bu barədəki nəzərini tam və kamil şəkildə şərh etməyinizi istəyirəm.
Qısa cavab

Qurani-Kərimdə asimanların və yerin xəlq edildiyi zaman müddəti “altı gün” təbiri ilə qeyd olunur. Lakin Adəmin xilqətinin altıncı gündə olması, eləcə də Allah-taalanın hər gündə əncam verdiyi işlər qeyd olunmamışdır.

Zahirdə “altı gün” təbiri altı dövrə işarədir. Necə ki, bu mənaya olan “yovm” – gün kəlməsi Quran ayələrində, məsumların hədislərində, eləcə də şairlərin və ədiblərin kəlmələrində rəvac tapmışdır. Buna əsasən, mümkündür ki, asimanların və yerin, eləcə də Adəmin xilqətindən milyonlar, hətta milyard illər keçmiş olsun. Arxeoloji qazıntılarda milyon illər öncə yaşamış insan qalıqları da bu məsələni təkid edir.

Əlbəttə, Adəmin xilqətinin altı, yaxud yeddi min il bundan qabağa aid olması heç də uzaq görüş deyildir. Çünki bu ehtimalda Adəmdən əmələ gəlmiş yeni insan nəsli nəzərdə tutular bilər. Ola bilsin ki, bu nəsildən qabaq minlərlə insan nəsli olmuş, sonra onların kökü kəsilmişdir.

Ətreaflı cavab

Qurani-Məcid və müqəddəs kitab (Tövrat) asimanların və yerin xilqətinin altı gündə baş verdiyini qeyd edir.[1] Bu fərqlə ki, əvvəla, Quranda Allahın hər gündə əncam verdiyi işlər təfsilatı ilə qeyd olunmur.[2] Lakin müqəddəs kitabda (Tövratda) həmin işlər incəliklərinə qədər zikr olunmuşdur.[3]

İkincisi, həzrət Adəmin altıncı günün sonunda yaradılması Quranda qeyd olunmur.

Amma Qurani-məciddə “Biz yeri və asimanı altı gündə xəlq etdik”[4] deyə buyurulan ayədə “yovm” kəlməsindən məqsədin 24 saatdan ibarət olan gün, yoxsa başqa şey olduğuna gəldikdə isə, demək lazımdır: Şübhəsiz, xilqətin ilk dövründə gecə və gündüz özünün həqiqi mənasını, yəni yerin öz oxu ətrafına və günəş ətrafına fırlanmasından hasil olan həqiqi mənasını tapmamışdı. Çünki hələ yer və günəş xəlq olunmamışdı. Buna əsasən, demək olmaz ki, gün dəqiq şəkildə yer kürəsinin öz oxu ətrafına dolanmasından ibarət olan həmin gün olmalıdır. Amma onun bərabərini – 24 saatı onun üçün nəzərə almaq mümkündür. Alimlərin elmi tədqiqatları hekayət edir ki, yerin və asimanların hazırkı vəziyyətə düşməsi milyardlarla il çəkmişdir. Buna görə də günü 24 saatın müqabilində olan gün mənasına (yaxud ərəb dilində onun müqabili olan yovm kəlməsi mənasına) götürməyimizin heç bir lüzumu yoxdur. Xüsusilə buna diqqət yetirmək lazımdır ki, gün (“yovm”) kəlməsinin daha geniş mənası vardır. Bir çox hallarda bir dövrana, zamanın müəyyən bir hissəsinə aid edilir – istər o zaman müddəti qısa olsun; istərsə də min və milyardlarla il kimi uzun olsun.

Misal üçün, Qurani-Kərim qiyamət gününü “yovmul-qiyamət” kimi təbir edir. Halbuki qiyamətin məcmusu çox uzun müddətli bir dövrandır. Quranın özündə də qeyd olunur ki, qiymət günü və insanların əməllərinin mühasibəsi əlli min il çəkəcəkdir.[5]

Buna əsasən, Quran terminində “yovm” kəlməsi ən aşağısı 24 saat olan günlə məhdudlanmır. Bundan əlavə, camaatın danışığı, şairlərin, ədiblərin və hətta din rəhbərlərinin terminində belə, “gün” və “yovm” kəlməsi bir dövran mənasına gəlir – istər qısa, istərsə də uzun müddətli olsun. Belə ki, Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Ruzigar iki gündür: biri sənin xeyrinə, digəri isə sənin ziyanınadır.”[6]

Kəlim Kaşani belə bir şer demişdir:

Bəd namiye həyat yeki do ruz biş nəbud

An həm “Kəlim” ba to bequyəm çesan qozəşt

Yek ruz sərfi bəstəni del şod be ino an

Ruzi degər kəndəni del əz ino an qozəşt.[7]

Həyatın bədnamlığı bir-iki gündən artıq deyildir,

O da “Kəlim” sənə deyim necə keçdi:

Bir gün ürəyini ona-buna ağlamasına keçdi, bir gün də ürəyin ondan-bundan ayırmağına.

Lüğət alimləri də “yovm” və “gün” kəlməsi ilə əlaqədar daha geniş məfhum bəyan etmişlər. Misal üçün, Rağib İsfahanı yazır: “Yovm bəzən günün çıxması ilə batması arasındakı, zaman fasiləsinə aid edilir. Bəzən də hər miqdar olursa olsun, zaman müddətinə aid edilir.”[8]

Qeyd olunan incəliklərdən belə nəticə almaq olar: Allah-taala asimanı və yeri altı ardıcıl dövranda xəlq etmişdir. Hərçənd bu dövranlar bəzən milyonlar, hətta milyardlar ilə çata bilər. Bu cəhətdən Quranın bəyanları ilə elmi tədqiqatlar arasında heç bir ixtilaf və təzad yoxdur. Necə ki, əgər “gün” kəlməsinin müqəddəs kitabda “dövran” kimi təfsir etsək də heç bir təzad yaranmaz (yəni bu cür təfsir olunmağı da mümkündür).[9]



[1] Bu mətləb Quranın yedi ayəsində gəlmişdir: “Əraf”, 54, “Yunis”, 3, “Hud”, 7, “Furqan”, 59, “Səcdə”, 4, “Qaf”, 38, “Hədid”, 4

[2] Yalnız “Fusillət” surəsinin 1-12-ci ayələrində yerin, onun üzərində olan yeyinti məhsullarının xilqəti dörd gün və asimanların xilqəti iki gün müəyyən olunmuşdur. Bəzi müfəssirlər də bu ayələrə diqqət yetirməklə xilqətin dövranını ehtimal şəkilində təxmin etmişlər. Bax "Təfsiri-nümunə", 6-cı cild, səh. 202

[3] “Kitabi müqəddəs”, peydayiş sifri, 1-ci bab, nömrə 1-31

[4] “Qaf” surəsi, ayə:   38

[5] “Məaric” surəsi, ayə:   4

[6] "Nəhcul-bəlağə"

[7] Kəlim kaşani, "Təfsiri-nümunə", nəqlinə əsasən: 6 -ci cild, səh. 202

[8] “Mufrədatu əlfazil-Quran”, “yovm” kəlməsi

[9] Əlavə məlumat üçün bax: “Quranın elmi möcüzəliyində tədqiqat”, Məhəmməd Əli Rzai, səh 105-126

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8924 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...
  • Türbət suyunu əldə etmək üçün, su, yağış suyu olmalıdırmı? Ona dua da oxunmalıdır yoxsa lazım deyil? Xahiş edirəm tam izah verin.
    8842 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/02
    Türbət suyunu hazırlamaq üçün, pak və gigiyena suyu kifayətdir.[1] Hərçənd, fərat suyu[2] zəmzəm suyu[3], yaxud neysan ayında[4] olan yağış suyu kimi bəzi suların daha çoxImtiyazları var. yağış suyu da çox vaxt saf və təmiz olduğuna görə, bəlkə adi sulardan daha yaxşı ...
  • Günahdan paklanmanın hansı yolları vardır?
    8738 Əməli əxlaq 2011/06/14
    İnsanın günahlarının bağışlanması yolları çox olmasına baxmayaraq biz onların bəzilərini aşağıda qeyd edirik: 1). Tövbə və Allaha tərəf qayıdış (bəzi şərtlərlə) 2). Günahların bağışlanmasına səbəb olan ən gözəl savabları əldə etmək, yəni yaxşı əməllərə qədəm qoymaq. 3). Kiçik günahların ...
  • İbn Ərəbinin İmam Zaman (ə.c) barəsində baxışı nədən ibarətdir?
    11923 تاريخ بزرگان 2011/09/04
    Mühyəddin İbn Ərəbinin əsərlərini mütaliə etdikdə onun İmam Zaman (ə.c) barəsindəki inancı üzə çıxır. O, "Fütuhati-məkkiyyə" kitabının Həzrət Məhdinin axırzamandakı silahdaş və yavərlərnə həsr etdiyi 366-cı babında belə qeyd edir: “Allahın diri, sağ bir xəlifəsi vardır, o, üzə çıxar. Onun zühuru dünya zülm və sitəmlə ...
  • Pişnamazı tanımadığımız halda camaat namazının hökmü nədir?
    9218 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/06/23
    Pişnamazın şərtlərindən biri ədalətli olmaqdır.[1] Pişnamazın bu ədaləti aşkar olunub isbat edilməlidir.[2] Ədalət batində Allahdan bir növ qorxu hissidir ki, insanın böyük günah iş görməsinin və ya kiçik günahları təkrar etməsinin qarşısını alır. Əgər bir şəxslə oturub-dursaq və ondan ...
  • Niyə dəstəmaz ayəsində “mərafiq (dirsəklər)” kəliməsi cəm halında, ancaq “kəbeyn (Ayağın üzərində yerləşən hər iki bənd,çıxıntı)” kəliməsi ikili cəm halında gəlibdir?
    5734 Təfsir 2019/05/05
    Dəstəmazın necə alənmasının keyfiyyətini bəyan edən dəstəmaz ayəsi olan Maidə sürəsinin 6-cı ayəsində Allah taala buyurur: Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərə qədər qollarınızı yuyun! Başınızı və hər iki bəndə (oynağa) qədər ayaqlarınızı məsh edin!...[1] Ayədə gələn kəlimələrin mənası “Mərafiq” dirsəklər ...
  • İrfan elmində xət və nöqtə və s.... hansı mənadadır və “ənə nöqtətu təhtül-ba” (Mən ba hərfinin altındakı nöqtəyəm”- rəvayətinin mənası nədi?
    10843 Nəzəri irfan 2014/05/22
    İrafan elmində qeyb aləmindən bəzi həqiqətləri çatdırmaqdan ötrü ədədlər, hərflər və şəkillərin özünəməxsus ilahi rəmzləri vardır. Nöqtədən məqsəd, allah-Taalanın həqiqi vəhdətidir və bu həqiqi vəhdətin şəkli insan qəlbinin dərinlkilərindən qərar tutmuşdur. Ona görə də kamil insan, varlıq aləminin mərkəzi kimi tanıtdırılmışdır. Allah-taalanın yer üzündə həqiqi vəhdətindəki xəlifəsidir. Əmirəl-mömininin (əleyhissalam) ...
  • Xahiş edirik Şeyx Tusinin siyasi nəzəriyyəsini açıqlayasınız.
    6395 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/10/04
    Hər bir dövr və əsrdə özünə məxsus suallar yaranırdı ki, elm sahiblərini vadar edir ki, onlara cavab versinlər və bunlardan biri də şeyx Tusidir ki, bu işin öhdəsindən gəlmişdir. Şeyx Tusinin ümumi olaraq siyasi nəzəriyyəsinin əslini, aşağıdakı mərhələlərdə xülasə etmək olar:
  • Lütfən qadının hicabının necəliyi barəsində hədis yazın.
    8634 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/13
    Nur surəsinin 31- ci ayəsi başqa olmaqla çox sayda hədis və ayələr qadının hicabı barəsində söhbət açmışdır.həmçinin Nur surəsinin 31- ci ayəsində buyurulur: "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyrulmuş şeylərdən çəkindirsinlər, namuslarını qorusunlar; öz- özlüyündə görünən (əl- az) istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər baş örtüklərini yaxalarına çəksinlər; zinətlərini ərlərindən başqasına ...
  • Təşəhhüd və salam halında hansı əməllər müstəbdir?
    9362 Təşəhhüd və salam 2015/04/19
    Namazın salam və təşəhhüdündə müstəhəb sayılan əməllər aşağıdakılardır: Təvərrük halında oturmaq, Yəni namaz qılan adam sol budu üstə otursun, və sağ ayağının üstünü sol ayağının üzərinə qoysun. Təşəhhüddən sonra desin: “Əlhəmdulillah” ya da desin “Bismillah və billah vəlhəmdu lillahı və xəyrul əsmai ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164891 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164578 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119934 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114047 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111311 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94296 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54955 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46401 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45974 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...