Ətraflı axtarış
Baxanların
6598
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/17
Sualın xülasəsi
Tələsmənin aradan qaldırılması üçün nə etmək lazımdır?
Sual
Tələsmənin aradan qaldırılması üçün nə etmək lazımdır?
Qısa cavab

Tələsmə (təlskənlik), dini təlimlərdə qadağan olunmuş işlərdəndir. Onun mənası isə işləri yerinə yetirməkdə tez addım atmaqdır. "Tələsmənin", "sürət" və "yerində addım atmaqla" fərqi vardır. Sürətin mənası budur ki, insan, lazım olan şərait və hazırlıq işlərindən sonra fürsəti əldən verməyə və işi yerinə yetirmək üçün qədəm götürə (addım ata). "Ləngimə, yavaşıma" və "sabit qalmaq" tələsmənin qarşılığında olan işlərdir və ləngimə, yubanma və işin hər tərəfli düşünülməsi mənasınadır.

Tələsmənin eybləri və zərərlərinin əsərlərinə və Peyğəmbərlərin və yaxşı əməl sahiblərinin xüsusiyyətlərindən olan səbr və ləngiməyə diqqət etməklə məlum olur ki, insan işini düşünmə və möhlətlə yerinə yetirə və hər bir halda aramlığı riayət edə. Əgər bir müddət belə əməl edə (çətinliklə də olsa), bu onun adi halından olacaq və tələsmə sifəti ondan gedəcək, aramlıq və vüqar (qürur) vücuda gələcək.

Ətreaflı cavab

Tələsmə, bəyənilməyən bir sifətdir və insanın rəftarında cürbəcür şəkildə aşkar olur. Yəni hazırlıq işləri başa çatmazdan qabaq insan, işi yerinə yetirmək üçün addım ata. Belə bir işin sonu məğlubiyyətdən başqa bir şey deyil. Bu ona oxşayır ki, insan, meyvəni yetişməmişdən qabaq dərə. Bu işində sonluğu meyvənin xarab olması və faydasının azalmasıdır. Yaxud əgər torpaq hazırlanmamışdan qabaq toxum səpilə, toxumun məhv olmasına və məhsulun azalmasına səbəb olar.

İmam Əli (ə) buyurub: Meyvəni yetişməmişdən qabaq yığan şəxs, münasib olmayan (şoranlıq) yerə toxum səpən şəxsə oxşayır (belə şəxs öz qüvvəsi və mayasını əldən verib və heç vaxt nəticəyə çatmaz).[1]

Təcrübə, ağıl və din, tələsmənin töhmət olunması, ziyanlığı və bəyənilməməsi barədə bir nəzərdədirlər və onun pisliyini bildiriblər. Rağib İsfəhani Tələsmənin mənbəsinin həva- həvəs olduğunu bildirir və bu mövzunu Quranda onun qadağan olmasına dəlil və sübut olaraq dəyərləndirir.[2]

Əmirəl- möminin (ə), tələsmənin axmaqlıqdan baş verdiyini qeyd edərək buyurub: İşi yerinə yetirməzdən əvvəl olan tələskənlik axmaqlıqdandır.[3]

Rəsuli Əkrəmdə (s) tələsmə və yavaşımanın mənbəsini belə açıqlayır: Ləngimə İlahi və tələsmə Şeytani işdir.[4]

Tələsmənin ziyan gətirən nəticəsinə diqqət etmək səbəb olur ki, biz bu sifətdən uzaq olaq və bu sifətin qarşısında olan aramlığı və qüruru öz həyatımızda başlıq (titul) qərar verək. Tələsmənin axırı.

Şeytani xasiyyətlər qəti olaraq fəsad və ziyan yaradandırlar. Onlardan hər biri özlərinin pisliyi və bəyənilməməzliyindən əlavə xoşa gəlməyən nəticələrə səbəb olar ki, bu da onların pisliyinə artırılır.

Bu barədə sizin diqqətinizi Əmirəl- mömininin (ə) qısa kəlamlarında işarə olunan tələsmənin təsirlərindən bəzisinə cəlb edirik:

Peşmanlıq: " إِياك‏ وَ الْعَجَلَ فَإِنَّهُ عُنْوَانُ الْفَوْتِ وَ النَّدَم" peşmanlıq və fürsətin əldən getməsinin başlanğıcı olan tələsmədən çəkin.[5]

Fikirləşməmiş və düşünülməmiş başlanılan iş adı halda məğlubiyyət və nəticəsizliyə səbəb olar. Həmçinin peşmanlıq, onun bəhrəsi olar. Buna əsasən insan, ikinci dəfə iş görmək imkanı və qızıl fürsətləri əldən vermiş olar.

Bədbəxtlik: " قَلَّ مَا تَنْجَحُ حِيلَةُ الْعَجُولِ" Tələsənin tədbirinin müvəffəqiyyətlə baş tutması çox az hallarda baş verər.[6]

Tələsmək, səbəb olar ki, insan, görəcəyi işi hərtərəfli düşünməyə. Bu yolla müvəffəqiyyət səbəblərindən bəzisini əldən verir. Nəhayətdə isə nəzərdə tutulan müvəffəqiyyəti əldən verir və bədbəxt olur.

Həlak olma və xətaya uğrama: " كَثْرَةُ الْعَجَلِ يُزِلُّ" çox tələsmək insanı xətaya düçar edər.[7] " قَلَّ مَنْ عَجِلَ إِلَّا هَلَك" Tələsən və həlak olmayan şəxs çox axdır.[8]

Tədbirsizlik və tələsmə səbəb olur ki, tələsən, onu xətaya uğradacaq yerlərin çoxunu görməyə və əməl vaxtı onlara düçar ola. Sonda isə ya xətaya uğraya ya da həlak ola.

Qəm, qüssə, kədər: " الْعَجَلُ قَبْلَ الْإِمْكَانِ يُوجِبُ الْغُصَّة"[9] İşdən əvvəl olan tələsmə qəm- qüssəyə səbəb olar.

Şadlıq və sevinc, insan yaşayışında ən vacib şeylərdəndir. Yersiz qəm- qüssə ilə məqsədə nail olmaq olmaz.

Gərək insan, öz əli ilə yaşayışının şadlıq və sevincini qəm- qüssəylə əvəz etməyə.

İmam Əli (ə) başqa nəticələri tələsmə üçün zikr edir ki, sözün ixtisar olmasına görə onları bəyan etmir və zisləri bu barədə "Ğurərul- hikəm" kitabında mövcud olan başlıqların mütaliəsinə dəvət edirik.

Bəyan olunduğu kimi tələsmənin qarşılığında olan məqam "sabit qalmaq" və "ləngimə, yavaşımaqdır". Yəni işi təfəkkürlə, səbrə və hər tərəfini ölçüb- biçməklə yerinə yetirmək.

Allahın Rəsulundan (s) olan bir hədisdə söylənibdir: Tələsmə, camaatı həlak edər, əgər camaat işləri səbr və dözümlə yerinə yetirsəydilər, heç kəs həlak olmazdı.[10]

Bu rəvayətdən istifadə olunur ki, insanların daha çox zərər və ziyan görməsi tələsmənin nəticəsindədir.

Bu barədə İmam Sadiq (ə) buyurub: Hər kəs münasib olmayan vaxtda bir iş üçün qədəm götürə, o işin tamam olmasıda yersiz və münasibətsiz olacaqdır.[11]

Bəyan olunanlardan bu nəticəyə gəlirik ki, insan, yerinə yetirəcəyi hər bir işi diqqət və agahlıqla, heç cür tələskənliyə yol vermədən onun hər bir tərəfini yoxlaya əvvəlcədən heç bir mühakimə yürütmədən tələsməkdən çəkinə. Tələsmənin müalicə yolu budur ki, işarə olunan zərərləri xatırlaya və tələsmənin qarşılığında olan, Peyğəmbərlər və yaxşı əməl sahiblərinin xüsusiyyətlərindən olan qürur və aramlığın yaxşılığı və dəyərini xatırlaya, sonra qəti qərara gələ ki, işini səbr və təfəkkürlə yerinə yetirə. Və heç bir halda səbr və düşüncəni əldən verməyə. Əgər bir şəxs zəhmət və çalışmaqla bir müddət bu metoda əməl edə, qürur və aramlıq onun adəti olar və tələsməkdən uzaq olar.

Axırda bu məqama diqqət etmək zəruridir ki, tələsmə, sürət və yerində atılan addımla fərqlidir.

Sürətin mənası budur ki, insan, lazım olan şərait və hazırlıq işlərindən sonra fürsəti əldən verməyə və işi yerinə yetirə.

Bu cəhətdən, yaxşı işlərdə fürsətdən istifadə etmək, din rəhbərlərinin sifarişlərindən hesab olunur:

Allahın Rəsulu (s): Beş şeyi beş şeydən qabaq qənimət hesab et: Cavanlığını qocalıqdan qabaq, sağlamlığını xəstəlikdən qabaq, sərvətini yoxsulluqdan qabaq, fürsətlərini çətinlikdən qabaq və yaşayışını ölümdən qabaq.[12]

Əmirəl- möminin (ə): Fürsətlər, buludların örtüb keçməsi kimi əldən gedəcək.[13]

Əmirəl- möminin (ə): Yaxşı işlərdən başqa hər bir işdə ləngimə (gecikmə) bəyənilibdir.[14]

İmam Baqir (ə): Yaxşı işlə üzbə- üz olan vaxt ləngiməkdən onu yerinə yetirmək üçün qədəm götür, çünki, sonradan nə baş verəcəyini bilmirsən.[15]

İmam Sadiq (ə): Hər kim xeyir niyyət edə, gərək onun üçün tələsə və onu təxirə salmaya. Çünki, bəzən bəndənin yerinə yetirdiyi yaxşı əməlin cavabında Allah- Taala buyurur: Səni bağışladır və gələcək xətalardan da keçəcəyəm.[16]

 


[1] - Nəhcül- bəlağə, səh 52, xətt 5, Darul- hicrət nəşriyyatı, Qum, tarixsiz.

[2] - Rağib İsfəhani, Hüseyn ibn Məhəmməd, Əl- mofrədat fi ğəribil- Quran, səh 548, Əd- daruş- şamiyyə, Beyrut, 1412 hicri qəməri.

[3] - Amədi, Əbdul- Vahid, Ğorərul- hikəm, səh 266, təbliğat dəftərxanasının nəşriyyatı, Qum, 1366 hi. Ş.

[4] - Təbərsi, Əli ibn Həsən, Mişkatul- ənvar, cild 1, səh 334, Heydəriyyə kitabxanası, Nəcəf, 1385, hicri qəməri.

[5] - Ğurərul- hikəm, səh 267.

[6] - Həmin.

[7] - Həmin.

[8] - Həmin.

[9] - Həmin.

[10] - Bərqi, Əhməd ibn Məhəmməd, Əl- məhasin, səh 215, Darul- kotobil- İslamiyyə, Qum, 1371 hicri qəməri.

[11] - Səduq, Məhəmməd ibn Əli, Əl- xisal, cild 1, səh 100, Cameye müdərrisin nəşriyyatı, Qum, 1403 hicri qəməri.

[12] - Tusi, Məhəmməd ibn Həsən, Əl- əmali, səh 525, Darus- səqafə nəşriyyatı, Qum, 1414 hicri qəməri.

[13] - Ğurərul- hikəm, səh 483.

[14] - Həmin.

[15] - Kuleyni, Məhəmməd ibn Yəqub, Kafi, cild 2, səh 142, hədis 3, Darul- kotobil- İslamiyyə, Tehran, 1365 hicri şəmsi.

[16] - Həmin, Hədis 6.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...