Ətraflı axtarış
Baxanların
7401
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/31
Sualın xülasəsi
Nəyə görə fiqhi cəhətdən həddin icrası hakimin öhdəsindədir?
Sual
Nəyə görə fiqhi cəhətdən həddin icrası hakimin öhdəsindədir?
Qısa cavab
Bəşər cəmiyyətlərinin ürfündə cinayətkarların cəzalanması hökumətlərin ixtiyarındadır və hökumətdən başqa kimsə hədd icrasını öhdəsinə ala bilməz. Belə bir əsas İslam fiqhində də təkid və qəbul olunmuşdur. Müəslman fəqihləri cinayətkarların həddinin icrasını zəmanənin İmamamının (əleyhissalam) hüzuru dövründə Onun və ya İmam (əleyhissalam) tərəfindən təyin olunmuş şəxslərin ixtiyarında olduğunu qeyd edirlər. Amma, məsum İmamın (əleyhissalam) qeybdə olduğu dövrdə belə hüdudların icrası bütün şəraitə malik olan müctehidlərin öhdəsindədir. Çünki, onlar məsum İmamın (əleyhissalam) naibləridirlər. Ayələr və rəvayətlərdə müsəlmanlara xitab olunmuş hədlərin icrası əmri isə tək-tək hər bir müsəlmana aid deyildir. Bəlkə də bu göstəriş ümumi olaraq, müsəlman cəmiyyətinə müraciətdir. İslam hakiminin hədd və hüdudların icrasında ən üstün olması dəlillərini isə aşağadakı ünvanda qeyd etmək olar:
1) Məsum İmamların (əleyhimussalam) adət və qanunları; 2) rəvayətlər; 3) Cəmiyyətin əmin-amanlığını hifz etmək; 4) Müsəlsmanların icması; 5) mövzunun xüsusi olması;
 
Ətreaflı cavab
Hədd; elə bir cəzadır ki, ölçüsü və miqdarı Quran və İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) buyurduğu qanunlar əsasında təyin olunmuşdur. Məsələn, zinakara yüz şallağ vurulması qanunu.[1]İnzibati cəza odur ki, onun cəzasının təyin olunması şəri hakimin öhdəsindədir. Hədlər və inzibati cəzalar elə cəzalardır ki, İslam qanunlarından kənara çıxanlardan ötrü təyin olunmuşdur. O da İslam hökmlərinin cəmiyyətdə icrasına zəmənət verir. Qeyri-İslami höküumətlərdə də qanunların icrasının zəmanəti öhdəsinə alır.
İslamda şəri həddlərin icra olunmasına çox təkid olunmuşdur. O cümlədən rəvayətdə gəlib ki, bir həddin icrasının savabı qırx gün ( və ya gecə-gündüz) yağan yağışın təsirindən faydılıdır. Əlbəttə, çox təkid olunmuşdur ki, hər bir həddin və cəzanın icrası çox diqqət və yəqinlik əsasında olmalıdır.[2]
Həddlər və cəzaların cinayətkarlar üzərində hökmlərin icrası bu mənadadır ki, onlar məhkum olduqdan sonra hakimiyyət onların canlarında və mallarında qüdrət sahibi kimi çıxış edir. Bu da əsl əvvəldə heç kəsin digəri üzərindən hakimiyyət və qüdrətinin olmaması qanununa ziddir. Ona görə də belə bir haqqın kiminsə üzərində tətbiq olunmasından ötrü ayələr və rəvayətlərdən ibarət dəqiq və möhkəm dəlillərə ehtiyac vardır.  İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamların (əleyhimussalam) Allah dərgahında ən yüksək məqamı olduğuna görə belə bir qəzavət, hökm etmək, hökmü icra etmək haqqı və məqamı ilk növbədə onlara məxsusdur. Amma, belə bir məqamın Peyğəmbər (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamlardan (əleyhimussalam) başqası üçün isbat etmək çox çətin və şəkkdə olan bir məsələdir. Əsl budur ki, onların belə bir məqam və haqqları yoxdur. Yalnız möhkəm dəlil əsasında bu mövzunu onlar üçün isbat etmək olar. Yəni, onların izni və icazəsi ilə bu məqamı digərlərinə aid etmək olar. Belə bir məsələyə də diqqət etmək lazımdır ki, əgər məsum İmamdan (əleyhissalam) xüsusi olaraq, hər hansı bir fərdə izn verməsi və ya məsum İmamın (əleyhissalam) özünə əl çatmayan halda (məsələn, İmamın qeybdə olduğu zamanı) belə bir məqam və izn ümumi olaraq, bütün şəraitə malik olan müctehidin üzərinə düşür. Bu da həmin cəmiyyətdə müsəlman ölkəsinin əmin-amanlığın və nəzminin qorunmasından ötrüdür.[3]  Mərhum Şeyx Mufid şəri həddəlrin məsum İmamlara (əlyehimussalam) məxsus olması haqqında aşağadakı məzmunda məsələni  təqdim edir:
“Hədd və cəzaların icra olunması Allah tərəfindən müsəlmanlara təyin olunmuş hakimin ixtiyarındadır. Onlar da İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) sonra O Həzrətin nəslindən olan məsum İmamlardır (əleyhimussalam). Həmçinin, Onların şəri qəzavət işlərinə təyin etdikləri hər bir kəs və imkan həddində belə işlərin yerinə yetirilməsi şiə fəqih alimlərinin öhdəsinə qoyulmasındadır.”[4]
Və Həfs ibn Ğiyasın hədisində bu haqda belə nəql olur: “ Mən İmam Sadiqdən (əleyhissalam) soruşdum: Müsəlmanlar içində kimi hədd və hüdudu icra etmək haqqı var: Hakim yaxud qazi?  İmam (əleyhissalam) buyurdu: “Hökumət hər kəsin əlindədirsa onun haqqı var.”[5]
Həmçinin, Əşəsiyyat kitabında yenə İmam Sadiqdən (əleyhissalam) belə hədsi nəql olunur: Qəzavət hökmü, hədd və hüdudun icrası, Cümə namazının əsas iqaməsi yalnız məsum İmamın (əleyhissalam) hüzuri ilə şəri haqq qazanır.”[6]
Bütün bu rəvayət və dəlillərdən məlum olur ki, cəmiyyətdə hədd və hüdudların icrası ilk növbədə məsum İmamlara (əleyhimussalam) məxsus haqdır. [7]
Başqa sözlə desək, Qurani-Kərimdə olunan bu cur bəyanlar: “Zinakar kişiyə və zinakar qadına yüz çubuq vurun.”[8] – “Oğru kişi oğru qadının əlləri kəsin..”[9]kimi xitablar mütləq şəkildə ümumi olmasına baxmayaraq, cəmiyyətin bütün üzvlərinin hökmü icra etməsində səlahiyyəti və haqqı olmasına dəlalət etmir. Yəni, cəmiyyətin bütün fərdlərinə vacib deyil ki, hökmün icrasını öhdəsinə alsın. Hökmün icrasının tələb olunması bütün cəmiyyət üzvlərinin haqqı olmasını bildirməklə yanaşı hökmün icrası yalnız, İslam hökmumətinin haqqı və onun təyin etdiyi səlahiyyətli qazilərin hödəsindədir. Yoxsa, cəmiyyətdə hər-mərclik və özbaşnalıq baş alıb gedər.
Şəri hökmlərin icrasının İslam hökumətnin öhdəsində olmasının dəlilləri bundan ibarətdir:
A) Cəmiyyətdə nəzm-intizamın hifz olunması; Əgər şəri həddlərin və cəzaların ixtiyarını cəmiyyətdə bütün insanların özlərinə tapşırılsa, bu zaman cəmiyyətdə hərc-mərc və özbaşnalıq baş alıb gedər, əmniyyət xətərə düşər, namus-qeyrət aradan gedər, qan tökülər və digər ictimai fitnə-fəsada düçar olar. Ona görə də bu qəbildən olan işlər birbaşa hökumətin və onaların icazə verdiyi xüsusi məqamların ixtiyarındadır.
B) Mövzu ixtisas üzrədir; Cinayətin isbatı, hökmün verilməsi və onun düzgün icra olunması heç də asan bir mövzu deyildir. Bu mövzuda xüsusi ixtisasa malik olmaq lazımdır. Xüsusilə bu elə bir mövzudur ki, insanların abır və həyalarının girovunda qərar tutmuşdur.
C) İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) qoyduğu qanun və qaydalar; İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) zamanında yaşayan müsəlmanları zamanında və Ondan sonrakı zamanlarda İslam hakimlərinin yolu bu olub ki, günahkarlar və cinayətkarların cəzalandırılması İslam hökumətinin, qəzavət məqamlarına və qaziləra aid olur. Heç bir şəxs hökumətin icazəsi olmadan belə bir işə girməyə ixtiyarlara olmayıb. Tarix boyu da İslam aləmində belə qanun hifz olunub.
D) hədislər; bu mövzuda məsum İmamlardan (əleyhimussalam) gəlmişdir ki, onlardan bəzilərinə əvvəldə işarə etmişdik.
H) İcma; bir dəstə fəqihlərin sözlərində[10] bu mövzuda ümumi müsəlmanların birgə fikrdə olması açıqlanır. Bu məsələ heç də şiə aləminə aid deyil. Sünnü alimlərinin də bu mövzuda ittifaq nəzəri vardır. Nümunə üçün Fiqhus-sünnə kitabının müəllifi belə yazır:” Bütün fəqihlərin birgə nəzəri budur ki, cəmiyyətdə yalnız İslam hakiminin və ya onun naibinin ixtiyarı var ki, ölkədə şəri hədd və cəzaları  icra etsinlər. Adi insanları belə bir işdə özlərindən  ixtiyar və səlahiyyətləri yoxdur.Təhavi Müslim ibn Yəsardan belə nəql edir ki, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) səhabəsindən biri dedi: zəkat, hüdud, artıq beytulmal, cümə namazı ölkəsnin hakimi ilədir. Sonra qeyd etdi ki, bu mövzuda səhabələr arasında heç bir ixtilaf yoxdur.”[11]
 

[1]Zinakar kişiyi və zinakar qadına yüz çubuq vurun.” (Nur surəsi 2)
[2] Xumeyni, Seyyid Ruhullah Musəvi, Tozihul-məsail,  (İmam Xumeyni – haşiyəli kitabı) c.2; səh.815; Dəftər intişarat İslami, Qum, 1424 h.qəməri
[3] Daha çox mütaliə üçün; Vilayət fəqihin şəri hökmləri icra etmək üçün şəri dəlilləri və vilayəti-fəqihin Allah-Taala tərəfindən təyin olunması nəzəriyyəsi; sual: 9957; Vilayəti-fəqihin İslam Peyğəmbəri (səlləlahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamların (əleyhimussalam) vilayəti ilə nisbəti; sual-9294;(sayt 9467) Həmçinin, Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, Əl-Hakimiyyətu fil İslam; səh.459; Məcəməi əndişeyi İslami; Qum, birinci çap, 1425 h.qəməri
[4] Amuli Məhəmməd Həsən, Vəsail şiə, c.18; səh.338; hədis-2; Müəssiseyi Alul-Beyt; Qum, 1408 h.qəməri
[5] Vəsail şiə, c.18; səh.338; hədis-1
[6] Mühəddis Nuri, Müstədrəkül-vəsail, Rəhli çapı, c.3; səh.220; hədis-1; Müəssiseyi Alul-Beyt; Qum, 1408 h.qəməri
[7] Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, Əl-Hakimiyyətu fil İslam; səh.433
[8] Nur surəsi -2
[9] Maidə surəsi 38
[10] Nəcəfi Məhəmməd Həsən, Cəvahürul-Kəlam, c.21; səh.386; Daru-əhyau turasi ərəbi, Beyrut, BiTa
[11] Fiqhus-sünnə, c.2; səh.362; nəql olunur, Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, İslamda hakimiyyət və ya vilayət fəqih, tərcüməçi, Cəfər Əl-hadi,səh.115-118; Dəftər intişarat İslami, Qum, birinci çap, 1422 h.qəməri
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Dinlə elm arasında necə uyğunluq yaratmaq olar?
    7509 İslam fəlsəfəsi 2011/06/27
    Din və elmi iki zidd yol hesab edənlər ilahi dinləri, xüsusilə aydın İslam dinini düzgün tanımamışlar. Bundan əlavə diqqət etməmişlər ki, dinin təsir dairəsi elm və texnologiyanın təsir dairəsindən tam surətdə fərqlidir və təsir dairələrinin fərqliliyi, ziddiyət anlamına gəlmir. Din üç hissədə: İnsanın özü ilə əlaqəsi, insanın başqaları ilə rabitəsi ...
  • İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın yaşayış yeri haradadır?
    7303 Qədim kəlam 2012/06/23
    Bu barədə üç cür rəvayətlə qarşılaşırıq: Bəzi rəvayətlər o həzrət üçün xüsusi bir yaşayış yeri təqdim etmir. Amma bu qisimdən olan rəvayətlərin bəzilərində o həzrətin yeri “səhralar və dağlardır” deyə deyilir. İkinci qisimdən olan rəvayətlərdə camaat arasında tanınmaz halda yaşaması deyilir. Üçüncü qisim isə Mədinə ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9340 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Mən sübh namazını azandan qabaq qılmışam onun qəzasını yerinə yetirməliyəmmi?
    11124 Zaman 2013/09/19
    Qeyd olunan sualda, lazımdır o miqdarda ki, vaxtından əvvəl namaz qılmışdır, qəzasını qılsın. Əlavələr: Müctəhidlərin bu suala cavabı bundan ibarətdir [i]: Həzrət Ayətullah əl- uzma Xamneyi: Vaxtından əvvəl qılınan namazları lazımdır qəzasını qılsın. Həzrət Ayətullah əl- uzma Məkarim Şirazi: İşarə olunan sualda, o ...
  • Nə üçün Əbu Əli Sina məntiq elminin mövzusunu ikinci dərəcə dərk edilən, tanıtdıran və dəlil olaraq dəyişdirmişdir?
    6939 İslam fəlsəfəsi 2011/05/15
    İbni Sinanın nəzərində hər bir elm məxsus bir anlaşılmayan sirlərin kəşfi üçün səy edir ki, o sirlər və anlaşılmamazlıq; o elmin məsələlərini təşkil edir. Hər elmdə bu məsələlər məxsus bir şey haqqında bəhs edir ki, onu "elmin mövzusu" adladırırlar. Həqiqətdə "bir elmin mövzusu" elmin əsl bəhslərini və onu ...
  • Иман нәдир?
    7275 Təzə kəlam 2010/07/18
    Иман инсан үчүн мүгәддәс олан мәнәви ишләрә сәмими гәлбдән бағланмаға дејилир вә бу јолда өз ешг, мәһәббәт вә шүҹаәт ҝөстәрмәјә һазырдыр.    Гуранда иманын ики ганады вар; елм вә әмәл. Елм әмәлсиз күфрлә нәтиҹәләнә ...
  • Şeytan nə vaxt və neçə dəfə fəryad və nalə çəkdi?
    8239 Qədim kəlam 2011/06/18
    Bu sualın cavabını verməmişdən əvvəl bu nöqtəyə diqqət etmək lazımdır ki, şeytan insanın and içmiş ən böyük düşməni və onun səadətə və Allahın razılığını əldə etməyin qarşısını almaq üçün həmişə insanın pusqusunda əyləşir. Bəs ilk mərhələdə bu varlıqla qarşı- qarşıya durmağın yollarını əldə etmək lazımdır. "Şeytan" lüğətdə "şər" ...
  • Dinin bəlası nədir?
    8035 Din fəlsəfəsi 2011/11/24
    Din ilahi və qüds aləminə məxsus olan bir məsələdir, onda xəta, səhv, bəla və afətə yer yoxdur. Xəta və səhvə yol verilən şeylər bəşərə aid olan işlərdir. Dindarlıq və dinşünaslıq bəhslərində deyilmişdir ki, bəla və afət dinin həqiqətinə aid olmur, əksinə camaatın ...
  • Əgər cənnətin dərəcələri varsa, cəhənnəmdə bu cürdür?
    9967 Qədim kəlam 2012/02/09
    O ki Quran ayələrindən və rəvayətlərdən cəhənnəmin təbəqələri və dərəcələri haqqında ələ gəlir; budur ki, cəhənnəmdə cənnət[1] kimi müxtəlif təbəqələrə sahibdir ki, günahkarlar öz günah və cinayətinin dərəcəsinə uyğun olaraq, bu təbəqələrin birində yerlərib və əzaba düçar olacaqlar. İmam ...
  • Şeyx Tusi (rh)- nin iqtisad kitabı hansı mövzuları əhatə edir?
    10362 تاريخ بزرگان 2012/06/13
    Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd bin Əl- Həsənul- Tusi (rh) Şeyx Tusi ilə məşhur olan İmamiyyə şiəsinin görkəmli fəqih, usulçu, təfsirçi, kəlamçı və hədisçisi, İslam və İranın elmi fəxrlərinin ən böyüklərindən biridir ki, elminin müxtəlif sahələrində kitab yazıbdır ki, o elmlərdən biri, kəlam elmidir. O bu sahədə ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    166663 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165471 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120501 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    115006 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    113269 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    95227 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56599 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55368 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    47256 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46484 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...