Ətraflı axtarış
Baxanların
17360
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/19
Sualın xülasəsi
Meyitin ruhunun şad olması üçün hansı işləri görmək olar?
Sual
Anam bu yaxınlarda dünyadan getmişdir. Onun ruhunun şadlığı üçün necə dua etməliyəm? Mən hər gün iki rəkət vəhşət namazı qılır və onun qəbrinə hədiyə edirəm. Bu işim düzdürmü? Gecə namazında onun üçün necə istiğfar edim? Xahiş edirəm ki, mənə yol göstərəsiniz. Onun barəsində çox fikir edirəm; onun ölümünə dözmək mənim üçün çox çətindir.
Qısa cavab

Müsibətə səbir etmək, onun təsirlərinə diqqət yetirmək və ölümün hamı üçün və haqq olması barədə təfəkkür etməklə müsibətlərin təsirini asanlaşdırmaq olar. Dünyadan gedən şəxslər üçün əncam verilə bilən müstəhəb əməllər: dəfn olunduğu birinci gecədə vəhşət namazı qılmaq, meyitin tərəfindən sədəqə vermək, dua etmək və onun üçün Quran oxumaq. Vəhşət namazını bütün gecələrdə yox, yalnız dəfn gecəsi qılmaq müstəhəbdir. Başqa günlərdə onun yerinə yaxşı olar ki, ölülər üçün digər müstəhəb işlər əncam verilsin.

Ətreaflı cavab

Müsibət görmüş adamın qəm-qüssə və müsibətinin azalması üçün mümkün olan işlərdən ən mühümü aşağıdakılardan ibarətdir:

a) Müsibətə səbir etmək.

Səbir həyatda insanın ən yaxşı köməkçisidir.[1] Səbrin qisimlərindən biri müsibətlərdə səbir etməkdir.[2]

Ayə və rəvayətlərdə səbir etmək üçün çoxlu dəyər və savab qeyd olunmuşdur. Onun nəticələrinə diqqət yetirmək yaxın adamların ölümündə baş verən müsibət və qəm-qüssənin azalması və yüngülləşməsi yollarından biridir. Burada həmin barədə olan ayə və rəvayətlərdən bir neçəsini qeyd edirik:

1. Allah-taala Quranda buyurur: “Səbir edib müqavimət göstərdiyinizə görə sizə salam olsun! O (əbədi) aləmin axır-aqibəti necə də gözəldir!”[3] “Şübhəsiz, sizin hamınızı qorxu, aclıq, mal-dövlətin, canınızın və meyvələrinizin azalması ilə imtahan edəcəyik, səbir edənlərə müjdə ver! O kəslər ki, onlara müsibət baş verən zaman “Biz Allah tərəfindik və Allaha doğru qayıdacağıq” - deyirlər. Allahın mərhəmət və lütfləri onlara şamil olmuşdur və onlar hidayət olunanlardır.”[4]

2. İmam Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Ən yaxşı uzaqgörənlik müsibətlərə səbir etməkdir.”[5] “İmanın xəzinələrindən biri müsibətlərə səbir etməkdir.”[6] “Müsibətlərə səbir etmək (insanı) şərafətli edir və uca məqamlara çatdırır.”[7]

b) Ölümün haqq olmasını və  gerçəkliyini dərk edib fikirləşmək

İnsan bu gerçəkliyi dərk edərək ölümün hamı üçün haqq olduğunu fikirləşməlidir: “Hər insan ölüm (şərbətini) dadacaqdır, sonra sizi Bizim dərgahımıza doğru qaytaracaqlar.[8]

Bütün varlıqlar Allah-taalanın cilvəsi olduğundan və Ondan qaynaqlandığından, axırda da Ona doğru qayıdacaqlar: “Həqiqətən biz Allahdanıq və Ona doğru da qayıdacağıq.”[9] Allaha imanın səmərələrindən biri də müsibət və ağır hadisələr baş verən zaman Quranda buyurulan bu cümlənin (ayənin) məzmununa diqqət yetirməkdir. Bu cümləni özünə təlqin etmək qəlbə təskinlik bağışlayır, onu yüngülləşdirir. Bu təlqin həqiqətə nə qədər yaxın olsa, ruhi sarsıntıları bir o qədər aradan aldıracaq, qəlbə vüqar və asudəlik verəcəkdir.

v) Ölülər üçün yaxşı əməllər görmək

Hədislərdə ölülər üçün yaxşı əməllər əncam vermək tövsiyə olunmuşdur. Onların bəziləri müəyyən şərtlər daxilində vacib, bəziləri də müstəhəb olur. Rəvayətlərdə tövsiyə olunan müstəhəb əməllərdən bəzilərini qeyd edirik:

1. Ölünün niyyətinə sədəqə vermək. Bəni-Saidə qəbiləsindən birinin anası dünyadan getmişdi. O, Peyğəmbərin hüzuruna gəlib dedi: “Mən evdə olmadığım bir vaxt anam dünyadan getmişdir. Əgər onun tərəfindən bir sədəqə versəm, savabı ona çatacaqdır?” Həzrət buyurdu: “Bəli.”[10]

2. Quran oxumaq. Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Hər kəsin yolu qəbiristanlıqdan düşsə və “Tövhid” surəsini on bir dəfə oxuyaraq savabını ölülərə hədiyyə etsə, ölülərin sayı qədər ona savab verərlər.”[11]

3. Ölülərin niyyəti ilə yaxşı işlər görmək. İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Meyit üçün verilən sədəqə, edilən dua və yaxşılıq ona çatır və onun savabını həm o işi görənə, həm də meyitə verirlər.”[12] “Hər müsəlman şəxs ölülərin niyyəti ilə yaxşı bir iş görsə, Allah-taala onun savabını bir neçə qat artırar və ölülər ondan bəhrələnər.”[13]

4. Vəhşət namazı. Ölünün dəfn olunduğu birinci gecədə onun üçün iki rəktət vəhşət namazı (dəfn gecəsində meyitə hədiyyə namazı) qılmaq müstəhəbdir.[14] Onun qaydası mərcəyi-təqlidlərin risalələrində qeyd olunmuşdur.[15] Deməli, vəhşət namazını bütün gecələrdə yox, ölünün dəfn olunduğu birinci gecədə qılmaq müstəhəbdir. Başqa vaxtlarda isə, yuxarıda qeyd olunan yaxşı əməlləri əncam verib ananıza hədiyə edə bilərsiniz ki, ruhu şad olsun. Meyit üçün vacib əməllər barəsinə aşağıdakı görünüşlərə baxın:

1. “Meyitin əmlakının xümsü”, sual 3542 (sayt: 3780)

2. “Ata-ananın namaz və orucunun qəzası”, sual 4115 (sayt: 4400)

 


[1] Əlavə məlumat üçün “Səbrin artırılması” görünüşünə baxa bilərsiniz: Sual 8418 (sayt: 9091)

[2] Deyləmi, Şeyx Həsən, “İrşadul-qulub iləs-səvab”, 1-ci cild, səh. 126, “Şərif Rəzi” nəşriyyatı, Qum, birinci çap, 1412-ci qəməri il

[3] “Rəd” surəsi, ayə: 24

[4] “Bəqərə” surəsi, ayə: 155-157

[5] Təmimi Amədi, Əbdül-Vahid ibni Məhəmməd, “Ğurərul-hikəm”, səh. 283, hədis 6299, “İslami təbliğat” nəşriyyatı, Qum, 1366-cı şəmsi il

[6] Yenə orada, səh. 288, hədis 6298

[7] Yenə orada, səh. 262, hədis 6269

[8] “Ənkəbut” surəsi, ayə: 57: كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُون

[9] “Bəqərə” surəsi, ayə: 156

[10] Molla Hüveyş Ali-Ğazi, Əbdül-Qadir, “Bəyanul-məani”, 1-ci cild, səh. 203, “Tərəqqi” çapxanası, Dəməşq, birinci çap, 1382-ci qəməri il; Qurtəbi, Məhəmməd ibni Əhməd, “Əl-camiu liəhkamil-Quran”, “Nasir Xosrov” nəşriyyatı, Tehran, birinci çap, 1364-cü şəmsi il

[11] Məclisi, Məhəmməd Baqir, “Biharul-ənvar”, 10-cu cild, səh. 368, “Vəfa” müəssisəsi, Beyrut, 1404-cü qəməri il

[12] Amili, Şeyx Hürr, “Vəsailuş-şiə”, 8-ci cild, səh. 279, “Alul-beyt (əleyhimus-salam)” müəssisəsi, Qum, 1409-cu qəməri il

[13] Hilli, İbni Fəhd, “Uddətud-dai”, səh. 146, “Darul-kitabil-islami”, Qum, 1407-ci qəməri il

[14] Amili (Kəf’əmi), İbrahim ibni Əli, “Əl-misbah”, səh. 414, “Darur-Rəzi” nəşriyyatı, Qum, ikinci çap, 1405-ci qəməri il; “Vəsailuş-şiə”, 8-ci cild, səh. 168

[15] Musəvi, (İmam Xomeyni), Seyid Ruhullah, “Tovzihul-məasil”, 1-ci cild, səh. 348, tədqiq və təshih: Seyid Məhəmməd Hüseyn Bəni-Haşim Xomeyni, “İslami nəşriyyat”ın dəftərxanası, Qum, 8-ci çap, 1424-cü qəməri il

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...