Ətraflı axtarış
Baxanların
6654
İnternetə qoyma tarixi: 2010/02/06
Sualın xülasəsi
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Sual
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Qısa cavab

Вилајәт-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк мәсәләсини гәбул етмәјимизлә јанашы, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

  1. Бирбаша сечмәк

  2. Васитә илә сечмәк.

Васитә илә сечмәјин бирбаша сечмәкдән үстүнлүјү вар.

Һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфиндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир. Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

Ətreaflı cavab

Беләликлә, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олунма гануну илә рәһбәрлијә чатмасы мәсәләси, рәвајәт вә дәлилләрин заһиринә ујғун олараг, ајәтуллаһ Хомејни һәзрәтләринин бујурдуғу кими исбат ва сүбут ҹәһәтдән гәбулунда һеч бир шәкк-шүбһә јохдур. Бунунла белә, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк, ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.[1]

Мәсәләнин изаһы беләдир: доғрудур ки рәвајәт вә дәлилләрин заһири ҝөстәрир ки, бүтүн шәраитә малик олан адил фәгиһләрин вилајәти-фәгиһ мәнсәбинә тәјин олунмасы мәсәләсиндә чәтинлик јохдур. Фәрди мөвзуларда һәр кәс мүәјјән олунмуш шәраитә малик адил фәгиһә мүраҹиәт едә биләр вә рәһбәрлик (шәриәт) мәсәләләриндә ондан көмәк истәјә биләр.[2] Лакин, әҝәр истәсәк ки, бу мәсәләјә иҹтимаи вәзифә вә ја ҹәмијјәтә рәһбәрлик ҹәһәтдән бахаг, “тәјин олунмаг нәзәријјәсинин” сәһиһлијини тәсдиг етмәклә јанашы мүәјјән бир ганун гәбул етмәк лазымдыр. Бу вахт “сечмәк ганунуну” ирәли сүрмәкдән башга јолумуз јохдур. Әлбәттә, бу анда сечмәклик јалныз, “шәраитә малик олан фәгиһин” алимләр тәрәфиндән сечилмәси нәзәрдә тутулур. Лакин, фәгиһин рәһбәр кими тәјин олунмасы јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндәндир. Јәни, мүсәлманлар фәгиһләрә вилајәт мәгамыны јох, онларын арасындан рәһбәрлијә сәлаһијјәти оланы сечиб иш башына ҝәтирирләр.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

1.Бирбаша сечмәк: Бу гајдаја әсасән, өзләрини бу мәнсәбә лајиг билән фәгиһ, јахуд әтрафдакылары ону рәһбәрлијә сәлаһијјәтли биләндән сонра фәгиһ, әввәлҹә бу мәгама ҝәлмәкдән өтрү гејдијјјатдан кечир. Сонра бир дәстә мүтәхәссис шәриәт алимләри онларын бу мәгама сәлаһијјәтли олмасыны тәсдиг едирләр. Бу заман ҹәмијјәт онларын арасындан бирини сечир.

2. Васитә илә сечмәк.  Бу гајдада ҹәмијјәт, рәһбәрлијә сәлаһијјәти вә шәраити олан рәһбәри онларын әвәзиндән сечмәкдән өтрү әввәлҹә, бир дәстә мүтәхәссис алими сечир сонра онлар ҹәмијјәтин әвәзиндән үмуми шәраити олан вилајәти-фәгиһи сечирләр.

Диггәт олунса ҝөрүнәр ки, һәр ики гајдада вилајәти-фәгиһин шәраитини дәгиг танымагдан өтрү мүтәхәссләрин сөзү мүһүмдүр. “Фәгиһлик” елә бир мәгамдыр ки, онун һансы шәхсдә  олдуғуну јалныз, бу саһәдәки мүтәхәссләр тәјин едә биләрләр. Нүмунә үчүн, әҝәр бир һәкими јахшы танымаг истәјириксә мүтүхәссис һәким мәсләһәтинә еһтијаҹымыз вар.

Бу ики јолда фәрг бундан ибарәтдир ки   биринҹи јолда вилајәти-фәгиһин тимсалыны ҹәмијјәтдә мүтәхәссис вә хубрәган тәсдиг едирләр. Сөз јох ки, бу мәгамда ән аз шәраитә малик олмаг рәһбәрлијә намизәд олмаг үчүн кифајәт едир. Һалбуки, икинҹи гајдада онлар, бу мәгама сәлаһијјәтләри оланларын ичиндән ән чох үстүнлүјү оланы сечмәлидирләр. Она ҝөрә дә икинҹи јол биринҹидән үстүн вә сечимлидир. Јәни, ҹәмијјәт тәрәфиндән әввәлҹә мүтәхәссис бир дәстә сечилир, сонра бу мүтәхәссисләр вилајәти-фәгиһ мәгамына сәлаһијјәтләри олан онларҹа фәгиһин ичиндән бирини рәһбәрлијә сечирләр. Һәмин мәсәлә Иран Ислам Ҹумһуријјәтинин әсас ганунунда да нәзәрдә тутулмушдур. Белә ки, тәјин олмаг нәзәријјәсини гәбул етмәклә јанашы, вилајәти-фәгиһ бир дәстә мүтәхәссис алимләрин мәшвәрәт вә сечими илә дә сечилир. Бу да о демәкдир ки, васитә илә сечим даһа үсүтүнлүк тәшкил едир.

Беләликлә, истәр бирбаша сечими гәбул едәк, истәрсә дә васитә илә сечими,  һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфәндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир.[3] Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

 

Даһа чох мәлумат үчүн бах:

Мәһди Һадәви Теһрани, вилајәт вә дәјанәт, муәссисеји фәрһәнҝи ханеји хирәд, Гум, икинҹи чап, 1380ҹи шәмси или.



[1][1] Бу сәбәбәдән иран исләм ҹумһуријјәтиндә сечиҹи алимләр (хубрәган) нүмајәндәләри вилајәти-фәгиһ һаггында “әсл тәјин олунмаг” ганунуну тәсдиг етмәклә јанашы, ҹәмијјәтин бу мәсәләдә сечим һаггынын олмасыны да гәбул едибләр.

[2] Неҹә ки әввәлдән бу ҝүнә гәдәр һәр бир мүсәлман шәри мәсәләләрдә мүҹтеһидә мүраҹиәт едир.

[3] Бәзиләри бу мәсәләдә “Томаз Һабезин вәзифә нәзәријјәси” кими сијаси мәктәбләри мејар гәрар вермәклә вилајти-фәгиһ мәсәләсиндә мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олнума назәријјәсини зәифләтсинләр вә ҹәмијјәтин ролуну бу мәсәләдә даһа долғун вә үсүтүн кими ҹилвәләндирсинләр. Бу исә ислам руһијјәси вә вилајәт-фәгиһ принсипләри илә чох да ујғун дејил.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya qadın edə bilər ailəsinin icazəsi olmadan internetdə başqalarıyla rabitə yaratsın?
    6619 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Müctəhidlərin bu sual qarşısında olan cavabları ibarətdir: 1.             Xamineyi: Əgər kişinin malından istifadə etmirsə, icazə lazım deyil, amma diqqət etmək lazımdır naməhrəmlə rabitə həmişə fəsadla birlikdədir və ya günaha düşmək qorxusu vardır və caiz deyildir (icazə verilmir).
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4298 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Məsum kəlməsinin xarici mənası nədir?
    10589 Qədim kəlam 2012/06/13
    İsmət daxili bir qüvvə və nəfsani bir xüsusiyyətdir ki, ona sahib olanı günah etməyi düşünməkdən (o ki, qala günah etməyə) saxlayır. Elmi termində, səhv, unutqanlıq və günahdan qorunmaq mənasındadır. Ümumi bir bölümdə ismət iki növdür: 1. Ümumi məsumluq və günahdan qorunma.
  • Başqasının malından vəqf etməyin hökmü nədir?
    6178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Vəqf etmək o vaxt düzgün olar kivəqf edən özü sahib olduğu maldan vəqf etsin.[1] Nəticədə zorla aldadmaqla və nahaq başqalarından mal ilə verilmiş vəqf batildir vəqf edən o mala zamindir və boynunda həqqunnas var başqa sözlə desək bu vəqf etməklə boynundan həqqunnas götürülmür.
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7627 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Tarixdə imamların bir baxışla insanları batini (mənən) hidayət etmələrinin nümunəsi vardırmı?
    5734 Qədim kəlam 2012/04/10
    İmamət məqamının “haqq məzhəbinin ali hədəflərini həyata keçirmək və məqsədə çatdırmaq mənasından ibarət olan hidayət” olmasına diqqət yetirməklə bu məqam təkcə zahirdə yol göstərməyə deyil, təkvini hidayətə də şamildir. Bu, hazırlığı olan qəlblərə imamın ruhi nüfuzu, batini təsiri, vücud şüasının saçması və onları mənən hidayət etməsi mənasınadır. ...
  • Niyə İslami ölkələrdə fəsad rəvac tapır və yayılır?
    6841 Nəzəri əxlaq 2010/06/15
    Qurani kərim baxışından İslami məmləkətlərdə fəsadın yayılması və səbəbləri bir cümlədə xülasə olur: Allaha imanın olmaması və zalıma küfr etməməklə açıqlanər. Yəni Allahla olmayan və Allah rənginə boyanmayan hər şey fəsada çəkilir. Qarşəsənda isə Allaha inanc və zalımlasra boyun əyməmək, əlbəttə hər ikisi olan surətdə və bir- birinin ...
  • Bəqərə surəsinin 228- ci ayəsində, kişinin qadından üstün olmasını deməsi, Allahın ədalətli olması ilə ziddiyyəti yoxdurmu?
    19298 Təfsir 2011/04/13
    Bu ayə təlaq verilmiş (boşanmış) qadınlar barəsində olan ayədir və rəci təlaqın hökmlərindən biri yəni iddə zamanında onların ərlərinin qayıtmasıdır. Ümumi bir qanuna yəni qadınların hüquq və vəzifələrinin bərabər olmasına işarədir. Quran ayələrinin cəmindən və bu ayədən məlum olur ki, Allah üstünlüyü təqvada bilir. Hökmlərdə qadınla kişinin bərabər olmasını ...
  • haqqında qeybət olunandan hallallıq almadan edilən qebyətdən tövbə etmək olarmı?
    6416 Əməli əxlaq 2015/05/28
    Qeybətin haqunnas olduğunu nəzərə alaraq, ilk mərhələdə halallıq və razılıq lazımdır. Ondan sonra Allah dərgahında tövbə etmək zalımdır. Amma, hər hansı dəlilə görə qeybət olunmuş şəxsdən hallalıq almaq mümükün olmasa, əgər məsələ açıqlansa daha acınacaqlı hadisələrə səbəb olarsa ...bu halda, Məsum İmamların (əleyhimussalam) rəvayətlərinə əsasən, istiğfar etməli ...
  • Məsxərə etməyin dəqiq mənası nədir? Karikatura çəkmək də məsxərənin nümunəsi hesab olunmur?
    12902 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/14
    Lüğət alimləri və Quran müfəssirlərinin əksəriyyəti məsxərə və istehzanın eyni məna daşıdığını demişlər. Məsxərə və istehza etməyin mənası odur ki, bir şəxsi təhqir etsinlər, onun məqam və şənini alçalsınlar, yaxud dini və insani təlimlərdən, prinsiplərdən və əsaslardan hər hansı birini dəyərsiz qələmə versinlər və ona rişxənd etsinlər. ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164567 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163157 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119632 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113421 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110067 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93844 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54775 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53662 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45971 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45638 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...