Ətraflı axtarış
Baxanların
6864
İnternetə qoyma tarixi: 2009/11/02
Sualın xülasəsi
Nə üçün insan, başqa yaranmışlar kimi, Allahın təcəllisi və cilvəsi olmasqla bərabər, buna baxmayaraq özünü Allahdan müstəqil idrak edir?
Sual
Nə üçün insan, başqa yaranmışlar kimi, Allahın təcəllisi və cilvəsi olmasqla bərabər, buna baxmayaraq özünü Allahdan müstəqil idrak edir? Əgər insanın kamalı bundadır ki, miniyyətdən və müstəqil idrakdan azad olsun və özünü Allaha bağlı dərk etsin, bəs nə üçün əvvəldən Allaha bağlılıq idrakı insanın vücudunda qoyulmayıbdır? ... Ümumiyyətlə nə fərqi var ki, insan özü bu idraka yetişə ya Allah bu idrakı insana verə? Zəhmət olmasa fəlsəfi cəhətdən bu məsələni araşdırın.
Qısa cavab

Təcəlli nəzəriyyəsinə əsasən, varlıq aləmi Allahın təcəllisidir, insan Allah xəlifəsi adıyla Allahın ismi əəzəm təcəllisi hesablanır. Öz zatı həqiqətindən tənəzzül edib və tənəzzülünə xatir öz əsl halından uzaqlaşıb və maneələrlə əhatələnibdir. İnsanın ən çox tənəzzülə uğramış dərəcəsi onun əmmarə nəfsidir ki, istəklərindən başqa bir şey görmür və özünü kamil şəkildə müstəqil bilir. Ondan sonra əql və ruh ya qəlb və sair dərəcələri gəlir. İnsan "sirr" məqamında özünü Allaha rabitəni eyni bilir (şuhud edir) və öz müvəqqət (etibarlı) varlığını həqqin vücudu kölgəsində batil görür və ondan daha uca dərəcələrdə fəna məqamına yetişənə qədər müstəqillik və qeyrilik hissindən azad olur.

Buna əsasən aydındır ki, insanın əvvəl öz nəfsindən təsəvvürü həmin müstəqillik və mənlik hiss etməkdir. Həqiqət şəriətinə yetişmək üçün öz varlığı ki, Allaha bağlılığın eyni və onun sifətlərinin aynasıdır bəndəlik (ubudiyyət) dərəcələrində seyri suluka və yol getməyə ehtiyaclıdır.

Burada sual qarşıya çıxır nə luzumu var ki, insan əvvəl özünü müstəqil dərk edir və lazım olsun kamal dərəcələrinə qədər bu dərkə istiqlal olmadan nayil olsun. olmazdı ki, əvvəldən bu halda qərar tutaydı və özünün bu mərifətə yetişməyinə ehtiyac olmayaydı.

Bu sualın fəlsəfi cavabı bir şeyin fərz olunandan baş verməsi istedad imkanıyla əlaqələnir. Çünki bir şeyin feyliyyətə (olmağa) yetişməsi üçün imkan (mümkün) istedadı zəruridir. Failin feli (işi) qabiliyyət olmadan tamamlanmayacaq. Bu cəhətdən fail hər nə qədər əta etməyində (verməyində) mütləq şəkildə fəyyaz (feyz verən) olsa bu feyzi istedad yoluyla ona çatdıracaq.

Fəlsəfi mövzulardan geçərək irfani sahədə bu məsələnin cavabını ixtiyar sirrində axtarmaq lazımdır. Çünki irfanda Allah təcəllisinin əməli mənası eşqdə aşiqlə məşuqun ittihadıdır.

Bilirik ki, eşq təsəvvürü təcəlli, xilafət və əsl məzhəriyyət məqamında dəyişilmir, qəbul edən tərəfdə riyaksiya və ixtiyar olmadan imkanı yoxdur.

Buna əsasən Allah eşqinin cavabında insan öz varlığından keçməlidir və onu haqda fani etməlidir və bu xilafət ixtiyar gövhəri olmadan mümkün olmayacaq.

Ətreaflı cavab

Təcəlli mövzusu nəzəri irfan mövzularının bəyanında xüsusi əhəmiyyətə sahibdir və vəhdəti şəxsiyyeyi vücud nəzəriyyəsinin təfsir edənidir. Ariflərin (ürəfanın) etiqadı vardır ki, aləm həqqin təcəllasıdır və kamil insanın həqiqəti Allahın ən yüksək təcəllasıdır ki, Allahın ismi əzəmiylə ittihadı vardır.[1] Bu cəhətdən Allahın təcəllası adıyla insanla dünya arasında olan nisbət, İlahi xilafətin və vilayətin Allahdan qeyrisinə olan nisbətidir. Çünki insanın əsil həqiqəti həmin İlahi ruhudur ki, mütəal məbdəə ən yaxın məxluqdur və İlahi ali sifətlərin və gözəl adların özündə birləşdirən tam məzhər və təcəlladır.[2] Təcəlla məsələsindən bu iki sahə yəni insanda və dünyada təcəlla, başqa sözlə desək iki dünya şenasi və epistomologiya sahəsi bir- birləriylə əlaqəlidir və vahid həqiqətdən xəbər verirlər bu cəhətdən insan bütün aləmin xülasəsi, canı və nüsxəsidir kamil insan varlıq aləminin qütbi hesablanır.

Buna baxmayaraq aydındır ki, insanın o sahəsi ki, Allahın təcəllasına və bu məqama sahibdir, insanın həmin əsl həqiqətidir ki, yeri və göyləri təsxir edir. Amma bununla insan öz əsl məqamından " اسفل السافلین" qədər tənəzzül edibdir. Necə ki, Allah Qurani kərimdə buyurur: " لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم* ثم رددناه اسفل سافلین"[3] biz insanı ən yaxşı şəkildə yaratdıq sonra onu ən alçaq mərhələyə çatdırdıq.

O zaman ki, insan öz əsl həqiqətindən tənəzzül edir hər dərəcənin tələbinə uyğun öz varlığına nisbət xüsusi bir təsəvvür tapır ki onun tənəzzül olduğu həmin dərəcənin tələbidir. Bu cəhətdən birinci dərəcədəki onun əmmarə nəfsinin məqamıdır, dünyəvi həyatın zahirinə diqqət edir və öz müyllərindən başqa bir şeyə mərifəti yoxdur. İkinci dərəcə: Əql dərəcəsidir ki, qalan ləzzətləri dərk etməklə əlaqəlidir və heyvaniyyət dərəcəsindən xaricdir. Üçüncü dərəcə: Ruh dərəcəsidir ki, bu dərəcədə qəlb nurani olur insan həqqin hüzuruna xatircəmlik tapır və bütün əşyaları həqqin məzhərində görür. Sonrakı dərəcə: İnsanın "sirr" dərəcəsidir ki, bu dərəcədə özünü Allaha bağlılığın eyni bilir və müstəqil varlıq adlı öz təvəhhümündən (xəyal) xaric olur necə ki, ürəfa müstəqil varlığa qail olmağı insanın ən böyük mərifət günahı bilirlər. İnsanda müstəqillik xəyalının kökləri sirr dərəcəsinə və ondan uca dərəcələrə fəna məqamına yetişənə qədər davam edir. Belə deyil ki, insan həmin əvvəl dərəcələrdə müstəqilliyin yoxluğuna və bağlılığın eyniliyinə şuhudi dərtk tapsın və özünü həqqin təcəllası bilsin. Bəlkə çox vaxt özünü kamil şəkildə müstəqil bilir.

Bu izahla aydın olur ki, insan özünü tanımaq məqamında ümumi şəkildə iki işlə üzləşir: Biri şühud və müvəqqəti mənlik digəri həqiqi və İlahi mənlik. İnsanın müvəqqəti (etibari) mənliyi əmmarə nəfsin idrakından və onun istiqlal tələb edən təfəkküründən artıq bir şey deyil və öz varlığının həqiqətinə nisbət kafirdir. Amma insanın həqiqi mənliyi ki, batini layələrdə şühuda və irfana qaildir, özünü Allaha bağlılığın eyni bilir bu məqamdadır ki, Rəbb bəndənin ürək aynasında təcəlladadır.[4]

Buna əsasən diqqət etmək lazımdır ki, o uca məqam ki, ariflər ona nisbət mərifət tapıblar dünyanı Allahın təcəllası və insanın Allahın ismi əəzəm təcəllası tanıtdırıblar, elə bir iş deyil ki, hər dərəcədə olan insanlar üçün özüdə qəflətlər dünyasında fikri təhlillərin sahələrindədirlər dərk olunsun və yəqini mərifətə çatdırsınlar, baxmayaraq ki, nəzəri cəhətdən ona etiqadları var.

Müşrik insanın təkcə xüsusi yerlərdə bu həqiqət yadına düşür və qəflət yuxusundan oyanır, o yerlər kimi ki, öz yoxluğunu hiss edir və fitrət əhdi peymanın yada gətirir.[5]

Buna əsasən insan adi halda özünü müstəqil dərk edir, bu onun mərifətdən tənəzzülüünün bəlkə öz həqiqətinə nisbət cahilliyinin nəticəsidir. Mərifətsiz insan istiqlalın olmamasından və Allahın təcəlla məqamından təsəvvürü yoxdur.

Burada mümkündür sual oluna ki, bunların arasında nə hikmət var ki, insan adi şəkildə bu mərifətdən biganədir gərək bu kamala yetişsin, olmazdı ki, bu mərifəti əvvəldən özündə tapaydı və özünü bağlılığın eyni və Allahda fani görəydi? Olmazdı ki, Allah imtahansız və bəlasız insanı öz sifətlərinin və işlərinin təcəllası edəydi və xəlifətullahlıq kamalın qəti və məcburi şəkildə ona verəydi, o məqamı heç bir təkamülə və suluka ehtiyac olmadan ona verəydi.

Bu sualın oxşarı çoxdur və müxtəlif ibarətlərlə soruşulur, müxtəlif məktəblərdə bir sıra cavablarla cavablandırılıbdır. Ədliyyə məzhəbi əsasında kəlami cəhətdən yerin göylərin və bütün məxluqatın yaradılışında ədalət hakimdir, varlıq aləmi hər dərəcədə səbəb və nəticə qanunu əsasında qurulubdur. Heç bir hikmətin tələblərindən xaric baş vermir. Belə deyil ki, Allahın qüdrəti və failliyi hikmət nizamından və səbəb nəticə tələblərindən xaric olsun. İnsanın təkümülüdə bu qaydadan müstəsna deyil.

Bu mətləbin fəlsəfi bəyanı məqamında xüsusi şəkildə istedad imkanına söykənilibdir. Bu izahla ki, istedad imkanı mümkünlərdən hər bir şeyin baş verməsinin əsil rukunlarından biridir o olmadan bir şeyin baş verməsi mümkün deyil.

Buna əsasən failin feli qabil istedadın qəbulluğu ilə şərtlənibdir və istedad olmadan reyaksiya iş və təsir qəbul etmək qadağan və qeyri mümkündür. Başqa sözlə desək hər nə qədər fail kamil fəyyazlığa sahib olsa, bu feyz qəbul olunası yolla verilməlidir. Failin felinin keyfiyyəti və kəmiyyəti istedadın və qabiliyyətin keyfiyyətinin, kəmiyyətinin ölçüsünə bağlıdır.[6] Amma bu mətləbin dərinliklərinə irfani mövzularda əl tapmaq olar və bu sualın cavabını ixtiyarin sirrində axtarmaq lazımdır. Bu bəyanla ki, irfan nəzərindən kamalın nəhayəti həqiqət nuruyla İlahi sifətlərin təcəllasıyla və Allah əxlaqıyla əxlaqlanmaqla ittihaddır. Bilirik ki, insani mənliyin maneyinin götürülməsi və rəbbani həqiqətlə həmrəng olmaq haqqında irfan nəzəriyyəsi təkcə eşqin mahiyyətindən fikirləşmək yolu ilə bəyan və təfsir olmağa layiq olacaq. Bu ittihad və təcəlla həqiqətdə aşiqin, məşuqun və eşqin birliyindən başqa bir şey deyil ki, bütün təcəlla və məzhəriyyət dərəcələrində ülfət əsası hesablanır.

Buna əsasən əgər Allah təcəllası olmaq və fəlsəfi təbirlə Allaha bağlılığın eyni olmaq və etibarlı varlıqdan keçmək həmin eşqdə fani olmaq olsa, aydındır ki, ixtiyar sahəsini nəzərə almadan mənası olmayacaq. Eşqdə tələb bəlalar olmadan sırf vermək (əta) adıyla ittihad təsəvvür etmək, bir halda ki, iş və təsir Allah tərəfindəndir və heç bir reyaksiya yoxdur bu hər qədəcədə eşq həqiqətiylə ziddiyyəti vardır. Allah bundan daha müqəddəsdir ki, bir məxluqu məcbur və ixtiyari olmadan eşq məqamında fani etsin. Xilafət hadisəsidə eşq və ixtiyar yolundan başqa mümkün deyil.

Bu həqiqəti daha aydın başa düşmək üçün Quranda həzrəti Adəmin (ə) dastanına işarə etmək olar. Bilirik ki, Allah mələkləri Adəmin qarşısında səcdəyə əmr olundular: Çünki İlahi ruhu daşıyırdı və İlahi xəlifəlik məqamına bilqüvvə sahib idi. Amma bu məqamın kamil şəkildə zahir olması bir sıra imtahanlardan sonra idi ki, keşirddi və bu İlahi eşq gövhərin özündə təcrübə ilə tapdı və aşkar etdi.

Başqa ibarətlə desək hər çənd Allah xilafətullah məqamın Adəmə verdi, amma imtahan olunmayana qədər bu əmanətin və Allah gövhərinin dəyərindən xəbərdar olmamışdı.Quran buyurur: " حملها الانسان انه کان ظلوما جهولا"[7] İnsan İlahi əmanəti qəbul etdi bir haldakı zalım və cahil idi. Qadağan ağacla imtahan olandan sonra və ayrılığı dadandan sonra idi ki, özünə və öz Allahına tam arlığıyla qayıtdı və o məqamı özündə kamil feyillətlə tapdı, kamil şəkildə təcrübə edib əbədi cənnətə nail oldu ki, daha kamil mərifət və irfandan sonra oaradan çıxmaq imkanı yoxdur. Bu dastan bütün insanlarındır və onda əsil nöqtə İlahi əmanətin qəbulunda və bu məqama nisbət kamil mərifətdir nə üçün onun Allah tərəfindən əta olması. Çünki Allahın fəyyazlığında və gözəl təqdirdə nöqsan yoxdur. Bu mərifət təkamül olmadan və agahlıq olmasa, əgər bu məqam insana verilsə də yenə sadəliklə onu əldən verəcək və onu müxtəlif dünyəvi nəfsani təcrübələrlə raslaşanda unudacaq. O zamana qədər ki, öz həqiqi məqamına nisbət bəlaların qucağında kamil şəkildə agahlıq tapsın, hər halda bu agahlıq bəndənin öz ixtiyar yoluyla baş verir.

 


[1] - Yəhya Kəbir, İrfani və mərifəti qüdsi, səh 158, Qum dini mətbuatı, birinci çap, 1386.

[2] - Həmin, səh 492.

[3] - Tin surəsi, ayə 4- 5.

[4] - «العبودیة جوهرة کنهها الربوبیة».

[5] - Necə ki, Qurani kərimdə buyurur: " فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ يُشْرِكُونَ" Gəmiyə minən zaman Allahı ixlasla çağırırlar, amma o zaman ki, Allah onları dənizdən nicat verdi ona nisbət şirk edirlər, Ənkəbut surəsi, ayə 65.

[6] - Həmayi Calaluddi, Mövləvi namə, cild 1, səh 547 və 548, doqquzuncu çap, 1376, nəşr huma müəssisəsi.

[7] - Əhzab surəsi, ayə 72.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Allah bəyənən həyat hansı həyatdır? Və mövcud həyatla ziddiyəti varmı?
    6449 Əməli əxlaq 2012/01/08
    Əgər Qurana müraciət etsək və bu sualı Qurandan soruşsaq ki, biz nə üçün yaranmışıq? Quranın cavabı budur ki, " وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" cin və insan yaranmayıbdır, məgər ibadət üçün, ibadət yəni nə? İbadət yəni Allaha bəndəçilik, yəni o işlər ki, yerinə ...
  • Əgər din insanın dünya və axirət həyatını abadlaşdırmaq üçün gəlibsə, bəs nə üçün bəzi qeyri dini cəmiyyətlərin dünyası daha abaddır?
    5952 Əməli əxlaq 2012/01/08
    İslam gəlib ki, insanlar arasında rabitələri qanunlaşdırsın. Peyğəmbər (s) şəhəri qanun əsasında qurmuş bir cəmiyyətin nümunəsidir ki, insanların bütün rabitələri və əlaqələri qanun əsasında formalaşıbdır. Şəhid Sədrin (rəh) təbiriylə desək İslam bu məfhumların həqiqətə çevrilməyi üçün iki zəmanət qoyubdur. Biri xarici zəmanətlərdir və o biri nizam və quruluşdur ki, qanunun ...
  • Əgər dəridə qəhvəyi rəngdə nöqtələr olarsa, həyat yoldaşımın icazəsiylə mümkündür ki, lazer cərrahlığı vasitəsiylə onu götersün?
    5756 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/08
    Bəzi Müctəhidlərin, qəhvəyi rəngli nöqtələrin lazer vasitəsiylə cərrahi əməliyyatı olunması barəsində nəzərləri bu cürdür: Həzrət Ayətullah Xamineyinin dəftərxanası: Əgər naməhrəm şəxsin vasitəsi və etina olunan ziyan və zərər yoxdursa, maneəsi yoxdur. Ayətullah Sistaninin dəftərxanası: Əgər çətinlikdə olsanız, maneəsi yoxdur. Ayətullah Məkarim Şirazinin dəftərxanası: Əgər ...
  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    16032 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • Qadının irsi kişi ilə hansı halda bərabərdir?
    6144 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2013/08/27
    Ümumiyyətlə iki halda qadınla kişinin irsi bərabərdir: Ata və ananın irsi (çox halda) 2. Meyyitin ana tərəfdən olan qohumlarının irsi. Qadın işçilərin sayının çox olması, qadınla kişinin irsinin bərabər olması ya bərabər olmamasına səbəb olmur. Bəli biz bu sözü qəbul edirik ki, cəmiyyətin düzgün yolda inkişafı üçün, ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Bəşər mədəniyyətinin inkişafında İslamın nə kimi təsiri olmuşdur?
    10117 Fiqh tarixi 2012/02/13
    Hər bir xalqın mədəniyyəti o xalqın inkişaf və tərəqqisinin göstəricisidir. İslam ölkələrində mədəniyyətin keçmişi – onlarda yeni fikir və əndişə, sərvət, mal-dövlət və qüdrətin olması mənasınadır. Əks halda, heç bir mədəniyyət formalaşa bilməzdi.Mədəniyyət – yəni şəhər yaşayışını, qayda-qanunu, nizam-intizamı və sair ictimai işləri ...
  • Dincəlmək və yatmaq üçün üzü qibləyə uzanmaq lazımdır? Meyidi dəfn etmək üçün necə etmək lazımdır?
    11034 Əməli əxlaq 2012/09/01
    Rəvayətlərdə dörd növ yatmaq bəyan edilib ki, bunların mömin üçün ən yaxşısı sağ çiyni üstdə üzü qibləyə uzanmaqdır. Əli (ə) buyurur: Yatmaq dörd cürdür. Peyğəmbərlər arxası üstdə yatırdılar. Onların gözləri yatmır, Allahın vəhyinin intizarında idi. Möminlər sağ çiyni üstə üzü qibləyə yatırlar. Padışah və övladları ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    8660 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • İslam hökumətində mədəni quruluşların yeri nədir?
    5391 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/06/13
    Cəmiyyətdə mövcud olan təşəkküllər və icmaları hökumətlə vətəndaşlar arasındadırlar, mədəni quruluşlar deyildir. Kənd və şəhər birləşdirilmişləri sinf birləşmələri, idman kulubları, yerli cəmiyyətlər və peşəkar biliklər (tərbiyəçilər birliyi kimi)... və mədəni təşkilatlardan sayılırlar. Xalq hakimiyyətinin əsas üstünlüklərindən biri bu cür quruluşlarda mədəni təşkilatların olmasıdır. cəmiyyətdə olan bütün ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163739 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158472 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118613 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111606 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104755 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92395 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54025 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48736 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44167 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...