Ətraflı axtarış
Baxanların
13477
İnternetə qoyma tarixi: 2011/07/28
Sualın xülasəsi
Dinozavr barəsində İslamın nəzəri nədir?
Sual
Dinozavr barəsində İslamın nəzəri nədir?
Qısa cavab

Quran hidayət kitabıdır və bu məqsədə kömək edən hər bir şey bu müqəddəs kitabda qeyd olunmuşdur. Mətləbin bəyanında onun tutduğu üslub – məsələlərin külliyyatına və əslinə işarə etməkdir, çox az hallarda məsələnin dəqiqliyinə, incəliyinə və təfərrüatına girişmişdir. Bəlkə də bunun dəlili cüzi hökmlərin və mövzuların təsəvvür həddindən artıq olmasıdır.[1]

Qurani-kərimdə varlıqların həyatının əsli və növləri barəsində: varlıqların bitkilərə,[2] heyvanlara; quruda yaşayan heyvanların dörd ayaqlılara və quşlara;[3] sürülənlərə, iki ayaqla və dörd ayaqla hərəkət edənlərə təsnif edilməsinə dair çoxlu işarələr vardır.[4] Bəzi həşərat növləri, balıqlar və digər varlıqlardan da söz getmiş, onların barəsində çox dəyərli məlumatlar verilmişdir. Lakin dinozavrlar və onların təbii həyatları barəsində Quranda heç nə deyilməmiş, İslam da bu barədə xüsusi nəzər verməmişdir. Quran bu kimi məsələlərdə hər bir elm sahəsindəki mütəxəssis və alimlərinin nəzərlərinə ehtiram qoyur və özünün göstəriş və hökmlərini onların əldə etdikləri nəticələrə tətbiq edir.

İncəliklərinə qədər heyvanların növləri, bitki və cansızların qisimləri təbiətşünaslıq elminə aiddir və həmin elmin bu barədəki nəzərini öyrənmək lazımdır. Dinozavrlarla əlaqədar məlumat almaq üçün də bu heyvanlar barəsində tədqiqat aparan elmə və kitablara, eləcə də nəsli kəsilmiş heyvanların barəsində yazılan kitablara, yaxud vəhşi heyvanlarla əlaqədar muzeylərə müraciət etmək lazımdır.

Qeyd olunduğu kimi, Quranda və digər İslam mənbələrində təbiət və onun təzahürləri, onda yaşayan heyvan növləri ilahi qüdrət nişanələri, Allahın verdiyi nemət və Onun əzəmətinin göstəricisi kimi bəyan olunur. Çünki Allahı tanımaq yollarından biri də Onun məxluqlarına və əsərlərinə diqqət yetirməkdir. Buna görə də əsasən, camaatın gözləri önündə olan heyvanlar irəli çəkilir və onların xilqətinə diqqət yetirilir.

Əgər elm nəsli kəsilmiş qədim heyvanların, o cümlədən dinozavrların xüsusiyyətlərini isbat edə bilsə, həqiqətdə Allahın sonsuz nişanələrindən digər biri isbat olunur və Allahın əzəmətini tanımaq üçün yeni bir yol təqdim edir. Quranda buyurulur: “Ey Peyğəmbər! De: Yer üzündə gəzin, görün Allah xilqəti necə başladı. Sonra axirət aləmini (həmin cür) icad edəcəkdir. Allah hər bir şeyə qadirdir.”[5]

"Təfsiri-nümunə" kitabında bu ayənin izahında deyilir: “Hal-hazırda bu kimi ayələr alimlər üçün daha dəqiq və dolğun mənalar təqdim edə bilər: dəryalarını dibində, dağların içində və yer qabığının layları arasındakı çürüntü, daşlaşmış və s. şəklində olan ilkin canlı varlıqların əsərlərini görsünlər, yer üzündə həyatın başlanma sirlərini, Allah-taalanın qüdrət və əzəmət nişanələrini dərk etsinlər və bilsinlər ki, Allah həyatı onlara bir daha qaytarmağa qadirdir.”[6]

Diqqət yetiriləsi digər məsələ budur ki, (təhrif olunmuş) bəzi dinlərin təlimləri elmi məsələlərlə (xüsusilə təbii elmlər və yaradılışla əlaqədar mətləblərdə) təzaddadır, ona görə də elmin dindən ayrı olması, dini həyatla elmi həyatın bir-birindən tam ayrı olmasını və ya dini həyatın mənasız olmasını və s. irəli çəkirlər. Bu puç təsəvvürlərin əksinə olaraq İslam və Quran təlimlərinin elmi məsələlərlə heç bir ziddiyyəti yoxdur. Besət dövründən indiyə qədər İslam aləmində çoxlu kəşflər, elmi ixtiralar baş vermişdir. İslam dini həm elmin, həm də alimlərin məqamına dəyər vermiş, onların nəzəriyyələrinə xüsusi ehtiram qoymuş və bir çox hallarda Allahın və məadın isbat olunmasında elmi nailiyyətlərdən, xilqətin qəribəliklərindən dəlil ünvanı ilə istifadə etmişdir.

Amma elmdə sübuta yetən varlıqların fiqhi hökmləri və göstərişlərinə gəldikdə isə, pak və ya nəcis olmaq, halal və ya haram olmaq baxımından İslam dinində həqiqi qəziyyələr ünvanı ilə irəli çəkilir. Yəni ümumi qanun şəkilində və mövzunun varlığı şəraitində onların hökmlərini və göstərişlərini bəyan edir. Buna əsasən, əgər dinozavrlar mövcud olmuşsa, yaxud dinozavr üçün bəyan olunan xüsusiyyətlərlə başqa bir varlıq gələcəkdə vücuda gələrsə, İslam fiqhi onun barəsində xüsusi nəzər verməsə də, fəqihlər fiqh qanunları üzündən heç bir müəmma olmadan onların hökmlərini verə bilərlər. Belə ki, indiyə qədər onlarla yeni məsələlər əvvəldə olmadığı halda onların şəri hökmü bəyan olunmuşdur.



[1] Əlavə məlumat üçün bax: “Vilayət və diyanət – İslamın siyasi təfəkküründə tədqiqat”, Hadəvi Tehrani, Məhdi, səh. 47-57

[2] “Ənam” surəsi, ayə: 99

[3] “Ənam” surəsi, ayə: 38

[4] “Nur” surəsi, ayə: 45

[5] “Ənkəbut” surəsi, ayə: 20

[6] "Təfsiri-nümunə", 16-cı cild, səh. 238

Ətreaflı cavab
Бу суалын изаһлы ҹавабы јохдур.
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Mən Filippində yaşayıram. Biz hər hansı bir müctəhidlə əlaqə yarada bilmirik, həmçinin, ölkəmizdə ehtiyaclı seyidlərin yaşamasından da xəbərimiz yoxdur və bu barədə əmin deyilik. Xümsü kimə verməliyik?
    5845 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/13
    Ali məqamlı mərcəyi-təqlidlərin dəftərxanalarından əldə edilən cavablar:Ayətullah əl-uzma Sistaninin (müddə zilluhul-ali) dəftərxanası: “Siz şəri haqqı (xümsü) həzrət Ayətullahın nümayəndəsinə çatdırıncaya qədər malınızdan ayırıb bir tərəfə qoya və öz yanınızda saxlaya bilərsiniz. Sonradan (nümayəndəni tapdığınız zaman) bu əmlakı həmin şəxsə verə bilərsiniz.”Həzrət Ayətullah əl-uzma Məkarim Şirazinin (müddə zilluhul-ali) ...
  • Бу ајәнин мәнасы нәдир? “Билин ки, Аллaһ инсaнлa oнун гəлби aрaсынa ҝирəр.”
    6637 Təfsir 2010/06/12
    “Јәһул” сөзү “һөвл” көкүндән олуб, ики шеј арасында васитә олмаға дејилир. Әҝәр сөз фасилә салмагдан ҝедирсә онда ики шеј тәсәввүр олунмалыдыр ки, үчүнҹү шејлә онларын арасында фасилә салынсын. Икинҹиси, гајдаја әсасән о ики шеј бир-биринә о гәдәр јахын олмалыдыр ки, дејилсин ки, үчүнҹү ...
  • Həzrət Adəm (əleyhis-salam) günaha düçar oldumu? Məgər peyğəmbərlər günah və xətadan uzaq deyildirlərmi?
    8296 Qədim kəlam 2011/03/06
    Cavabın aydın olması üçün aşağıdakı məsələləri bəyan etmək zəruridir:1. İlahi peyğəmbərlər və vəsilər varlıq aləmində təkvini (təbii) və ruhi baxımdan çox yüksək bir məqama malikdirlər. Onlar Allah-taalanın cəlal və camal ayələrinin, ilahi-qeybi nurlarının tam təzahürləridirlər. Onların ruhlarının xilqəti və ...
  • “Kəhf” surəsinin məzmun və qiraətinin fəziləti nədir?
    13578 Təfsir 2012/04/09
    Quranın digər surələri kimi, “Kəhf” surəsinin də çoxlu xüsusiyyətləri və fəzilətləri vardır. Bu əzəmətli fəzilətlər Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən və imamlardan (əleyhimus-salam) nəql olunan çoxlu rəvayətlərdə bəyan edilmişdir. Məsələn, nəql olunur ki, “bu surə nazil olan zaman yetmiş min mələk onu yola salmışdır.” Yaxud “hər kəs ...
  • İnternet aləmində dinin təsviri necə olacaq?
    6257 Təzə kəlam 2012/10/04
    Həyat başlayandan indiyədək, həqiqətləri tanıyıb, onu digərlərinə tanıtdırmaq yolunda olub və insanlar üçün yalnız həqiqəti gətirmələrini öhdələrinə aldıqlarını elan edən şəxslər olublar.[1] İlahi dinlər onların səylərinin nəticəsi olan Peyğəmbərlər, bu dəstədəndirlər. Haqqın İslam dinində nə qədər əhəmiyyətli olduğunu anlamaq üçün, Quran və ...
  • Aya əxlaqla düşüncənin rabitəsi vardırmı?
    6158 Əməli əxlaq 2012/02/07
    Əxlaq başqa elmləri kimi iki hissəyə bölünür:A: Əməli B: Nəzəriyyə. Əxlaqa aid qanun və məsələləri öyrənməyin bir başa düşüncəylə rabitəsi vardır; yəni hər nə qədər insanın düşüncə qüvvəsi yüksək ...
  • Mələklərin ömrü nə qədərdir? Yaxın mələklərdə ölürlərmi? Necə?
    8298 Qədim kəlam 2011/09/12
    Rəvayətlərə əsasən mələklər Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) ruhlarının yaranmasından sonra yaranıblar. Onların hamısı hətta Cəbrayil, İsrafil və İlahinin digər yaxın mələkləri qiyamətdən qabaq öləcəklər. Mələklərin ölümünün necəliyi barəsində ehtimal var ki, məqsəd onların misali qaliblərindən ruhun əlaqəsinin kəsilməsi yaxud onların davamlı fəaliyyətlərinin işdən düşməsidir. ...
  • Bəzən bankdakı hesabımızda bir miqdar pul qalır. Bank avtamatik şəkildə öz qanunlarına əsasən bir fayiz bizim hesabimiza əlavə edir. Bu pul mənfəət sayılır ya yox?
    6196 Nizamlar hüquq və əhkam 2013/02/02
    Bu suala əksər mərcə təqlidlərin cavabı belədir: Əgər bank vəkil olsa ki, hesab sahibinin tərəfindən (şəri əqdlərə əsasən) şəri müamilə etsin, bu surətdə mənfəəti almağın işkalı yoxdur. Amma əgər hesabdakı pul borc şəkilində və mənfəət şərti ilə olsa, mənfəəti almaqlıq haramdır.[1] Ayətullah üzma Behcət:
  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6889 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Bəzi vacib və ya müstəhəb əməlləri yerinə yetirməyə ciddiyyətli olmaq namazın əvəzini verə bilərmi?
    6552 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/22
    Suala cavab verməzdən əvvəl bir məsələni izah etmək zəruridir: İslamın hökmləri və göstərişləri məsləhət və məfsədə əsasında olsa da, bəşərin əqli təklikdə şəriət hökmlərinin bütün faydalarını, eləcə də onların tərk edilməsinin bütün zərərlərini dərk edə bilməz; bu barədə Allahın vəhyinə və məsumların (əleyhimus-salam) sözlərinə tabe olmaq lazımdır. ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164601 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163361 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119672 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113517 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110260 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93919 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54804 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53834 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46024 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45687 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...