Ətraflı axtarış
Baxanların
7695
İnternetə qoyma tarixi: 2010/04/22
Sualın xülasəsi
Нәјә ҝөрә дүнјанын заһиринә вә маддијјата мејл Ахирәтә вә мәнәвијјата мејлдән даһа ҝүҹлүдүр?
Sual
Нәјә ҝөрә дүнјанын заһиринә вә маддијјата мејл Ахирәтә вә мәнәвијјата мејлдән даһа ҝүҹлүдүр?
Qısa cavab

Тәбиәт аләминдә үзү ашағы һәрәкәт үзү јухары һәрәкәтдән асан олдуғу кими мәнәвијјат аләминдә дә мәнәви вә әхлаги һәрәкәт мадијјата тәрәф үзү ашағы һәрәкәтдән чәтиндир. Гуранда мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт чох чәтин вә чалышмаглыгла јанашы танытдырылыр. Аллаһ-таала Иншигаг сурәсинин 6-ҹы ајәсиндә бујрур: ”Еј инсан! Сән (өләнә гәдәр) Рәббинә доғру чалышыб чабалајырсан. Сән Она говушаҹагсан!” Һалбуки,  дүнја, һәр шејдән ашағы олдуғуна ҝөрә дүнја адланыб, һәва вә һәвәсин дәрәсинә дүшмәкдән өтрү исә инсанын бир ләһзә камал сифәтләрә, паклыға вә мәнәвијјата әгли мәсәләләрә ҝөз јуммасы кифајәт едәр. Мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт, уҹа дағын башына чыхмаг кими чох чәтиндир. Амма, нәфси истәкләр тәрәф һәрәкәт дағдан үзү ашағы дүшмәк кими чох асан вә раһатдыр. Чүнки, Ахирәтә тәрәф мејл инсанын илаһи фитрәтә тәрәф һәрәкәти, дүнја вә мадијјата тәрәф һәрәкәт исә инсанын мадди тәбиәт әсасында олан һәрәкәтидир. Инсанын әлагәләри исә даһа чох мадди вә тәбиәт аләми иләдир.

Ətreaflı cavab

Тәбиәт аләминдә үзү ашағы һәрәкәт үзү јухары һәрәкәтдән асан олдуғу кими мәнәвијјат аләминдә дә мәнәви вә әхлаги һәрәкәт мадијјата тәрәф үзү ашағы һәрәкәтдән чәтиндир. Гуранда мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт чох чәтин вә чалышмаглыгла јанашы танытдырылыр. Гуран бујурур: ”Еј инсан! Сән (өләнә гәдәр) Рәббинә доғру чалышыб чабалајырсан. Сән Она говушаҹагсан!”[1]  Ајәдә   истифадә олунун “кәдһ” сөзү  әрәб дилиндә  чалышмаға ишарәдир вә бу чалышмагда шиддәт мәнасы нәзәрдә тутулур.[2] Сүгут вә бәдбәхтчилијә чатмагдан өтрү инсанын нәфси истәкләринә табе олмасы кифајәтдир. Чүнки, нәфси истәкләр јолунда һәрәкәт үзү ашағы һәрәкәт кими садә вә асандыр. Ағыл әсасында, шәриәт ҝөстәришләри вә дүнјәви мејлләрин, шејтанын вә нәфси мејлләрин әксинә һәрәкәт исә јени даға галхмаг кими чәтиндир, амма инсанын һиссијјаты, сәадәт вә етигады илә бирҝәдир. Гуран нәзәриндән инсан елә мөвҹуддур ки, бир тәрәфдән илаһи фитрәтә, диҝәр тәрәфдән исә тәбиәт вә мадди мејлә маликдир. Инсанын фитрәти ону мәнәвијјата, дәрин маарифә вә хејир ишләрә тәрәф чәкир. Тәбиәт исә ону мадијјата, шәһвәт вә шәр ишләрә тәрәф дәвәт едир. Инсанын һәјаты һәмишә онун тәбиәти илә фитрәти арасында мүбаризәдәдир. Әҝәр инсанын тәбиәти инсана гәләбә чалса вә инсан өз тәбиәти вә мејјләри ардынҹа һәрәкәт етсә, Гуран нөгтеји нәзәриндән бу инсан әсл јолуну азмышдыр. Амма, фитрәти тәбиәтинә галиб ҝәлсә вә инсан өз фитрәти јолунда гәрар тутуб һәрәкәт етсә, Гуран бөхымындан бу инсан һидајәт јолунда гәрар тутуб вә һагг јолунда гәдәм атмагдадыр.[3]

Дүнја лүғәтдә алчаглыг мәнасындадыр вә дүнјаја јетишмәкдән өтрү ҝөзләримизи ҝөјләрдән јуммағымыз кифајәт едәр. Амма, дүнјадан чыхыб мәнәвијјата тәрәф галхмаг сырф дахили мејл вә иддиа илә дејил. Бәлкә дә бу јолда, һәва вә һәвәсә гаршы чыхыб, шејтанын вәсвәсәләри илә мүбаризә апармаг, бәјәнилмәз адәт-әнәнәләри тәрк етмәк вә инсаны ҝүндәлик һәјатында нәфси мејилләрлә ҝирифтар едән минләрлә көкләри кәсиб атмаг лазымдыр. Она ҝөрә дә ирфан вә мәнәви сејр алимләри бәзән јүз мејдан вә ја мин мәнзил, јахуд хүсуси камала јетишмәкдән вә нәфси истәкләрин дүјүнүндән азад олмагдан өтрү ирфан әдәбләри чәрчивәсиндә јүксәк мәнәвијјат һәгигәтләринин јолларыны бәјан етмишләр ки, нәһајәтдә инсан бүтүн бу чәтинликләрә синә ҝәрәрәк Аллаһ-таалаја халис бәндә ола билсин. Бәндәнин Һагга тәрәф сејр вә һәрәкәти үфүги јох, шагулидир. Шагули һәрәкәтдән мәгсәд бурда, һәндәси вә тәбии јох, Аллаһа тәрәф олан һәрәкәтдир. Јәни, инсан јүксәк јерә јох, јүксәк мәгама чатмалыдыр. Бу ҹәһәтдән о јүксәк мәгама чатмагдан өтрү азугә лазымдыр. Аллаһ-таала Гуранда, сејр вә сүлук јолунда һәрәкәти јүксәклик адландырмыш вә Мүҹадилә сурәсиндә бујурмушдур: “Аллаһ сиздән иман ҝәтирәнләрин вә (хүсусилә) елм бәхш едилмиш кимсәләрин дәрәҹәләрини уҹалдар.” [4] Һәр кәс мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт едәрсә Аллаһ-таала онун бу әмәлини “дәрәҹә” адландырыр вә бәјәнир. Неҹә ки, Фатир сурәсиндә бу сејрдән “уҹалыг” кими ад апарыр вә бујурур:  ”Пaк сөз Oнa тəрəф јүксəлəр вə пaк сөзү дə (Аллaһ дəрҝaһынa) јaxшы əмəл гaлдырaр.”[5]  Беләликлә, “јүксәклик” вә “уҹалыг”дан мәлум олур ки, инсанын сејр вә һәрәкәти үфүги јох, мәртәбә вә дәрәҹә илә олан јүксәкликләдир. Чүнки, мәкана тәрәф һәрәкәт һәр нә гәдәр уҹа олса јенә дә үфүги сајылыр. Аллаһ-таала Идрис пејғәмбәри (әлејһиссалам) уҹа мәртәбәјә галдырдыгда бујурур: “Биз oну јүксəк бир мəгaмa гaлдырдыг.”[6] Ајәдә мәгсәд заһири мәкан јох, мәнәви мәгам вә мәкандыр. Аллаһ-таала Өз мүгәддәс пак Затыны вә күрсисини вәсф едәркән һәмин ифадәдән истифадә етмишдир. Гуранда охујуруг: “Дәрәҹәләри јүксәлдән, әршин саһиби Аллаһ.”[7] Беләликлә, Аллаһ-таалаја тәрәф мәнәви сејр вә һәрәкәт мөминләрдә уҹа, алимләрдә исә даһа уҹа дәрәҹәләрлә гијмәтләндирилир. Пак кәлмә Аллаһ-таалаја тәрәф уҹалыр.[8] Башга сөзлә десәк, Аллаһы истәмәк, јүксәклик вә уҹалыг јолунда һәрәкәт, дүнја истәмәк исә үзү ашағы вә зилләтли һәрәкәтдир. Дүнја она ҝөрә дүнја адлыныб ки,  она ҝөрә ки, һәр шејдән алчагдыр[9] вә инсаны хар едир.[10]

    Һәр һалда Аллаһ-таалаја јахын олмагдан өтрү вә мәнәви сејрдә мал-дөвләт вә өвладлардан да кечмәк лајиглидир.[11]  “Ҹомәрдләрин сәһв вә хәталарындан кечин. Чүнки онлар­дан биринин ајағы сүрүшән кими Аллаһын (мәрһәмәт) әли онун әлиндә олур вә ону (һәмин сүрүшкәнликдән) галдырыр.”[12]

    Беләликлә, Ахирәтә тәрәф мејл инсанын илаһи фитрәтә тәрәф һәрәкәти, дүнја вә мадијјата тәрәф һәрәкәт исә инсанын мадди тәбиәт әсасында олан һәрәкәтидир. Инсанын әлагәләри вә мәшғулијјәти исә даһа чох мадди вә тәбиәт аләми иләдир. Инсан ән чох дүнјанын вә аләмин заһири илә үнсијјәтдә олуб онунла мәшғулдур. Гуран бујурур: “Oнлaр дүнјa һəјaтынын зaһирини (тиҹaрəт вə əкинчилик ишлəрини, мəишəт мəсəлəлəрини) билирлəр, axирəтдəн исə xəбəрсиздирлəр.”[13] Һәмчинин, инсан ән чох тез әлә ҝәлән сәмәрә вә нәтиҹәләр фикриндәдир. Јенә Гуранда охујуруг: “Хејр, хејр! Сиз тез кечиб ҝедәни (фани дүнјаны) севирсиниз. Ахирәти исә тәрк едирсиниз.”[14]  Һәмин әсасә ҝөрә әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) бујурур: “(Зәлаләт әһли) Дүнјаны вә тез кечәнләри сечиб Ахирәтә арха чевирдиләр.”[15]   Нәтиҹәдә, инсанын дүнја вә мадди шејләрә мејли чох вә асан нәзәрә ҝәлир.



[1] Иншигаг сурәси, 6-ҹы ајә.

[2] Әсҝәри Әбу Һилал, Әл-Фуруг фил-лүғәт, сәһ-369, интишарат Асатанеи Гудс Рәзәви.

[3] Һади Теһрани, Мәһди, Бавәрһа вә порсешһа, сәһ-84, мүәссисеји фәрһәнҝи Ханеји Хирәд.

[4] Мүҹадилә сурәси, 11-ҹи ајә. 

[5] Фатир сурәси, 10-ҹу ајә.

[6] Мәрјәм сурәси, 57-ҹи ајә.

[7] Ғафир сурәси, 15-ҹи ајә.

[8] Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Тәфсир мөвзуји Гурани-Кәрим, Мәраһил әхлаг дәр Гуран, үчүнҹү бөлүм, сәһ-223, Исра нәшр мәркәзи.

[9] Реј Шәһри Мәһәммәд, (Һүсејни сејјид Мәһәммәд), Мүнтәхәб Мизанул-Һикмәт, 2171 сајлы һәдис, имам Әли (әлејһиссалам).        

[10] Реј Шәһри Мәһәммәд, (Һүсејни сејјид Мәһәммәд), Мүнтәхәб Мизанул-Һикмәт, 2192 сајлы һәдис, имам Әли (әлејһиссалам).

[11] Нәһҹүл-Бәлағә, 52-ҹи хүтбә.

[12] Нәһҹүл-Бәлағә, 20-ҹи һикмәт.

[13] Рум сурәси, 7-ҹи ајә.

[14] Гијамәт сурәси, 20-21-ҹи ајләр.

[15] Нәһҹүл-Бәлағә, 144-ҹү хүтбә.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Nə üçün "Əhli- beyt" deyəndə bir neçə nəfər nəzərdə tutulur?
    10520 Qədim kəlam 2011/02/14
    "Əhli- beyt" deyəndə, peyğəmbər (s) ailəsindən əsas beş nəfər; həzrət peyğəmbər (s), Əli (ə), Fatimə (s) imam Həsən (ə) və Hüseyn (ə) nəzərdə tutulur. Bununla da əsas səbəbi şiə və sünni hədisçiləri tərəfindən nəql olunmuş çox sayda olan hədisıərdir. Həmçinin bu hədis, əhli sünnənin yetmiş və şiənin yetmişdən çox ...
  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    15972 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • Вилајәти-фәгиһ мәсәләсинин тарихи һара гәдәрдир?
    6557 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/04
    Фигһ елминдә иҹтиһад мәгамына чатан фәгиһин, Ислам һөкумәтинин рәһбәри мәнасында ишләнән “вилајәти-фәгиһ” мәсәләси бәзиләринин нәзәринә ҝөрә ислам тәфәккүрүндә тәзә олуб ики әсрдән аз тарихи вардыр. Һалбуки, шиә әгидәсинә ҝөрә бу мәсәлә гејбәт әсриндән башлајараг ҹәмијјәтин идарәсинин мүгәддәс шәриәт тәрәфиндән адил фәгиһләрин өһдәсиндә гојмасы ...
  • Usul eminin əhəmiyyəti və faydası hansı miqdardadır? Onda vəz və istishabın bəzi növlərinin və açıqlanması kimi mövzuların açıqlanması lazımdır?
    10143 مبانی فقهی و اصولی 2012/04/18
    Fiqhin bir sıra vəsilərə və alətlərə ehtiyacı var ki, onlardan biri usul elmidir. Bu cəhətdən usul elminin əhəmiyyəti və faydası fiqhin dəyərindən və qiymətindən məlum olur; necə ki, fiqhin İslam müarifində və insanın fərdi və ictimai həyatında uca yeri var, usulda onun müqəddiməsidir və onun qədər şərafətli ...
  • İslam təlimləri nəzərindən insandan başqa sair canlı varlıqlar üçün də hüquq təyin olunmuşdurmu?
    6266 Hədis elmləri 2012/02/18
    Dini mənbələrdə mövcud olan bir çox rəvayətlər göstərir ki, haqq yalnız insanlara aid deyil, Allahın sair məxluqları da müəyyən hüquqlara malikdir və onlara riayət etmək lazımdır. Misal üçün, “Mən la yəhzuruhul-fəqih” kitabında “həqqud-dabbəti əla sahibiha” (heyvanın öz sahibi üzərində olan haqqı) adlı bir bölmədə qeyd olunan bəzi ...
  • Adəm (əleyhis-salam)-ın behiştdən aşağı enməsinin mənası nədir?
    6848 Qədim kəlam 2011/04/14
    “Hübut” kəlməsi “yuxarı çıxmaq” mənasına olan “süud”un antonimidir və “yüksəklikdən aşağı enmək” mənasını ifadə edir. Bəzi hallarda da müəyyən bir məkanda hülul etmək (yerləşmək) mənasına işlənir. Adəm (əleyhis-salam)-ın behiştdən hübutu, eləcə də “hübut” kəlməsinin mənasının araşdırılması ilk növbədə o həzrətin məskunlaşdığı behiştin necə məna edilməsinə ...
  • Əimmədən hansı Fərəc duasını şəxsən oxuyurdu?
    10040 Hədis elmləri 2012/02/07
    “Fərəc” sözü (fətəhə, f, r) lüğətdə “qəm, kədər və qüssədən azad olmaq” mənasındadır.[1] Hədis kitablarında fərəc üçün dualar və əməllər zikr olunmuşdur ki, həmin lüğəvi mənasındadır.Burada Fərəc duası adı ilə adlandırılan 3 dua, Fərəc namazı adlandırılan namaza ...
  • Qissə bəyan etməkdə Quranın hədəfi nədir?
    6421 Quran elmləri 2012/07/22
    Əhvalatların bəyanında aşağıdakı halları Quranın hədəfləri hesab etmək olar: 1. Təfəkkür, 2. İbrət almaq, 3. Qissələrin inhirafa düşməsinin, əsl məqsəddən azmasının qarşısını almaq, 4. İxtilafları aradan qaldırmaq, 5. Yaxşı və pis işlər görmək müqabilində camaatı ilahi sünnətlərdən agah etmək. ...
  • Duanın təsir etməsi onu ərəb dilində oxumağa bağlıdırmı?
    6824 Əməli əxlaq 2011/06/27
    Duaların ərəb dilində oxunmasının lazım olmamasına baxmayaraq, hətta namazda duanın fars dilində deyilməsi icazəlidir, amma daha yaxşısı budur ki, İmamlar (ə)- dan olan dualar onların mənalarına diqqət etməklə, ərəb dilində oxusun. Aşağıdakı məsələ bu işin sübutunu bizim üçün aydınlaşdırır: Quran Allahın bəşərə olan sözü olduğu kimi, İmamlar (ə)- ın ...
  • Ruhanilərin imam-camaat və pişnamaz ünvanı ilə qıldıqları namaz müqabilində camaatdan pul alması caizdirmi?
    5632 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/24
    Əzəmətli mərcəyi-təqlidlərin dəftərxanalarından verilən cavablar:Ayətullah Xamenei: “Camaat namazı qılmaq müqabilində pul almaq olmaz. Əlbəttə, əgər gediş-gəliş haqqı, maşın kirayəsi və s. ünvanla olsa işkalı ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163687 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158077 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118548 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111448 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104178 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92306 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53953 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48405 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44648 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44047 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...