جستجوی پیشرفته
بازدید
20628
آخرین بروزرسانی: 1399/09/09
خلاصه پرسش
چرا گرایش به مادیات و ظاهر دنیایى بیشتر و آسان‌تر از گرایش به آخرت و امور معنوى است؟
پرسش
چرا گرایش به مادیات و ظاهر دنیایى بیشتر و آسان‌تر از گرایش به آخرت و امور معنوى است؟
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در عالم طبیعت حرکت نزولى آسان‌تر از حرکت صعودى است، حرکت و سیر در امور معنوى و اخلاقى نیز این چنین است؛ زیرا گرایش به سوى آخرت و امور معنوى، حرکت به سمت فطرت الهى و گرایش به دنیا و مادیات، حرکت بر اساس طبیعت مادى است و انسان، انس بیشترى با ظواهر و عالم ماده دارد.
پاسخ تفصیلی

همان‌گونه که در عالم طبیعت حرکت نزولى آسان‌تر از حرکت صعودى است، حرکت و سیر در جریان امور معنوى و اخلاقى نیز این چنین است. به فرموده قرآن کریم، حرکت صعودى حرکتى همراه با زحمت و رَنج است: «یا ایّها الانسان انک کادح الى ربک»؛[1] اى انسان تو در سیر به سوى پروردگارت همراه با زحمت و رنج تلاش می‌کنى.

«کدح» در لغت عرب به معناى تلاش است و در مفهوم آن شدّتِ زحمت و سعى نهفته است.[2] براى سقوط و شقاوت کافى است آدمى تابع هوا و هوس باشد؛ چون حرکت در مسیر تمایلات نفسانى، مانند حرکت در فرود و سراشیبى ساده و آسان است، اما حرکت بر طبق دستور عقل و مسیر شریعت و مخالفت با دنیا و شیطان و تمایلات نفسانى حرکت بر فراز و صعود است، نظیر بالا رفتن از کوه، دشوار و سخت، اما همراه با احساس سعادت‌مندى و باور انسانى. از نگاه قرآن کریم، انسان موجودى است که از یک‌سو فطرتى الهى و از سوى دیگر طبیعتى مادى دارد. فطرت، او را به سمت معارف بلند، معنویات و خیرات دعوت می‌کند و طبیعت، او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا می‌خواند. حیات انسان، صحنه مبارزه دایم بین نگاه قرآن این انسان، انسانى طبیعت و فطرت او است. اگر طبیعت انسان بر فطرت غلبه کند و او مسیر طبیعت را دنبال نماید، از است وارونه و منحرف و اگر فطرتش غالب شد و طبیعتش در مسیر فطرت قرار گرفت در این صورت، این انسان، انسانى است که در مسیر هدایت قرار گرفته و در طریق حق قدم برداشته است.[3]

«دنیا» در لغت به معناى «پستى» است و براى دنیاخواهى، کافى است چشم از آسمان تعالى فرو بندیم. اما براى خروج از جاذبه دنیا و صعود به سوى معنویت، صرف تمایل درونى، ادعا و گفتار کافى نیست، بلکه مخالفت با هوا و هوس، درگیرى با وسوسه‌هاى شیطان، ترک آداب و رسوم و عادات مذموم و قطع هزاران رشته که هرکدام به نحوى انسان را درگیر و اسیر روزمرگى نموده، لازم است؛ لذا بزرگان اخلاق و عرفان عملى، گاهى به صد میدان، یا هزار منزل، یا در قالب آداب سیر و سلوک، حقایق بلند معنوى و طریق صعود از پله‌هاى رشد و کمال را مطرح نموده‌اند تا در نهایت، انسان بتواند از قید و بند نفسانیّت به در آمده و بنده مطیع حضرت حق باشد. سیر و سلوک عبد به سوى خدا، سیر عمودى است نه افقى، و منظور از عمودى در این‌جا، عمودى در هندسه الهى است، نه در هندسه طبیعى؛ یعنى به «مکانت برتر» راه یافتن است، نه به «مکان برتر» رفتن؛ از این‌رو، زاد و توشه‌اى طلب می‌کند تا انسان را در سیر به مکانت برتر کمک کند. خداوند از سیر و سلوک، به عنوان یک سفر صعودى و عمودى یاد می‌کند و در سوره مجادله می‌فرماید: «خداوند ]رتبه[ کسانى از شما را که ایمان آورده و کسانى را که دانشمندند [به حسب] درجات بلند می‌کند».[4] کسى که سیر صعودى کند مرتفع می‌شود و ذات اقدس اله از این سیر به «رَفع» یاد می‌کند. چنان که در سوره فاطر، از این سیر به «صعود» تعبیر شده است: «کلمات پاکیزه به سوى او بالا می‌رود و کار شایسته، به آن رفعت می‌بخشد».[5] بنابراین، از این دو تعبیر «رفع» و «صعود» معلوم می‌شود که سیر و سلوک، عمودى و مکانت‌طلبى است، نه افقى و مکان‌خواهى؛ چون سیر به طرف مکان - گرچه مکان برتر باشد - باز، افقى است، نه عمودى و خدا از رفعت کسانى مانند حضرت ادریس(ع) که این سفر را پشت سر گذاشته‌اند، چنین یاد می‌کند: «و رفعناه مکاناً علیّاً»،[6] که منظور از آن، مکانت عالیه است، نه مکان صورى و ظاهرى. ذات اقدس خداوند در وصف خود نیز به عنوان کسى که داراى درجات رفیعه است یاد می‌کند: «رفیعُ الدّرجات ذوالعرش».[7] بنابراین، سیر إلى الله؛ یعنى سیر به طرف درجات رفیعه و مؤمنان از درجات رفیعه و عالمان از درجات برتر و بیشترى برخوردارند و کلمه طیّب به آن سمت صعود می‌کند.[8] در همین راستا در روایات نیز تعابیری آمده که دلالت می‌کنند بر این‌که خداخواهى، حرکت صعودى و رفعت، و دنیاخواهى، حرکت نزولى و ذلت و خوارى است؛ مانند:

  1. «دنیا، دنیا نامیده شد؛ چون‌که پست‌تر از هر چیزى است».[9]
  2. «از دنیا دست بردار، که دوستى دنیا انسان را کور و کر و لال می‌کند، و گردن‌ها را به خوارى خم می‌نماید».[10]
  3. «براى نزدیک شدن به حق و رفعت به سوى درجات معنوى ... اگر دست از اموال و فرزندان بکشید سزاوار است».[11] 4. «از لغزش جوانمردان درگذرید؛ زیرا جوان‌مردى نمی‌لغزد جز آن‌که دست خدا او را بلند مرتبه می‌سازد».[12]

بنابراین؛ چون گرایش به سوى امور معنوى و آخرت، حرکت به سمت فطرت الهى و گرایش به دنیا و مظاهر مادى، حرکت بر اساس طبیعت مادى و ابتدایى انسان است، و انسان اُنس بیشترى با ظواهر و عالم ماده دارد و مشغول به آن است: «یعلمون ظاهراً من الحیوة الدنیا و هم عن الاخرة غافلون»؛[13] از زندگى دنیا، ظاهرى را می‌شناسد و حال آن‌که از آخرت غافل‌اند.

هم‌چنین هرآنچه که منافع و ثمرات آن زودرس و نقد باشد، مراد و مطلوب انسان‌ها است: «کلّا بل تحبون العاجلة، و تذرون الآخرة».[14] بر همین اساس است که على(ع) می‌فرماید: «آثَرُوا عَاجِلًا وَ أَخَّرُوا آجِلًا وَ تَرَکُوا صَافِیاً»؛[15] [گمراهان[ دنیا و زودگذرها را مقدم نموده و آخرت و زمان‌دارها را مؤخر کردند.

در نتیجه، گرایش انسان به مادیات و دنیا، آسان‌تر به نظر می‌رسد.


[1]. انشقاق، 6.

[2]. عسکرى، ابوهلال، الفروق فى اللغة، ص 369، مشهد، آستان قدس رضوى.

[3]. هادوى تهرانى، مهدى، باورها و پرسش‌ها، ص 84، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ سوم، 1382ش.

[4]. «یرفع الله الذین آمنوا منکم و الذین اوتوا العلم درجات»؛ مجادله، 11.

[5]. «الیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه»؛ فاطر، 10.

[6]. مریم، 57.

[7]. غافر، 15.

[8]. جوادى آملى، عبدالله، تفسیر موضوعى قرآن کریم، مراحل اخلاق در قرآن، بخش سوم، ص 223، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ سوم، 1379ش.

[9]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 1، ص 2، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.

[10]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏2، ص 136، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[11]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، ص 89، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[12]. همان، ص 471.

[13]. روم، 7.

[14]. قیامت، 20 - 21.

[15]. نهج البلاغه، ص 201.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    774249 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    747653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    668729 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    653325 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    645419 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    592080 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    578767 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    562503 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    562418 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    556982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...