Ətraflı axtarış
Baxanların
10523
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/11
Sualın xülasəsi
Alim və fazil kimə deyirlər və fərqləri nədir?
Sual
Alim və fazil kimə deyirlər və onların fərqi nədir?
Qısa cavab

Elm və bilik, cahillik və nadanlığın əksidir. Elm və biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir. Amma fəzl, bir şeyin artıq olmağına deyilir. Və onun ziddi nöqsandır. Başqalarına nisbətdə üstünlüyü olan şəxsə fazil deyirlər. Bu cəhətdən demək olar ki, hər bir elm üstünlükdür, amma hər üstünlük elm deyil. Məntiq dili ilə onların arasında "ümumi və xüsusi mütləq" vardır. Çünki hər bir alimə fazil demək olar, amma hər fazil alim deyil.

Ətreaflı cavab

Elm və bilik, cahillik və nadanlığın ziddidir.[1] Və elm və biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir. Amma fəzl, bir şeyin artıq olmasına deyilir[2] və onun ziddi nöqsandır.[3] Daha dəqiq ibarətlə desək elm, bir şeyin həqiqətini dərk etməkdir və iki növdür.

1.Bir şeyin zatını (mahiyyətini) dərk etmək (başa düşmək).

2.Sabit və mövcud olan bir şeyin vasitəsi ilə başqa bir şeyin varlığına hökm etmək yaxud ondan uzaq və mənfi olan bir şeyi inkar etmək.[4]

Rəvayətdə gəlibdir: Alimin yuxusu (yəni özünə və yaradana mərifəti olan şəxs) ibadətdir.

Buna əsasən, belə bir xüsusiyyətə, elmvə biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir.

Fəzl, Quran ayələrində iki cür mənalandırılıb:

1.Üstünlük 2. Hədiyyə, ehsan və rəhmət.

Birincisi (üstünlük) mümkündür mənəvi ola: Məsələn:

«فَما كانَ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ ...»[5]

Sizin bizə üstünlüyünüz yoxdur.

«وَ لَقَدْ آتَيْنا داوُدَ مِنَّا فَضْلًا»[6]

Biz öz tərəfimizdən Davuda böyük bir üstünlük bağışladıq. Və mümkündür maddi ola: Məsələn:

«وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى‏ بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ»[7]

Allah Taala ruzi cəhətindən sizin bəzilərinizi bəzilərinizə üstün etdi.

Amma ikincisi; məsələn:

«وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمِينَ»[8]

Amma Allah- Taala camaat üçün ehsan və rəhmət sahibidir. Rağib İsfəhani deyir: Fəzl, ehsan sahibinə vacib olmayan ehsana deyilir. Yəni bəndələrə olunan ehsan, hədiyyə və rəhmət Allaha vacib deyil, bəlkə lütf və kərəm üzündəndir; çünki fərq, artıq olan şeyə deyilir. Bəndələrin ki, Allahın yanında haqqı yoxdur.[9] Hər kimin başqalarına nisbət üstünlüyü ola, ona "fazil" deyirlər.

Rəvayətdə İslam Peyğəmbərindən (s) hər iki məna söylənibdir:

«قال رسول الله: يَا عَلِيُّ نَوْمُ الْعَالِمِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الْعَابِدِ يَا عَلِيُّ رَكْعَتَيْنِ يُصَلِّيهِمَا الْعَالِمُ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ رَكْعَةٍ يُصَلِّيهَا الْعَابِد»[10]

Peyğəmbər (s) buyurub: Ya Əli! Alimin yuxusu abidin ibadətindən üstündür. Ya Əli! Alimin qıldığı iki rəkət namaz abidin min rəkət namazından üstündür.

Nəticə: Yuxarıda deyilən mətləblərə əsasən demək olar:

Hər bir elm fəzldir, amma hər fəzl elm deyil. Məntiq dili ilə onların arasında "ümum və xüsuse mütləq" vardır. Bu cəhətdən hər bir alimə fazil demək olar, amma belə deyil ki, hər fazil alim ola. Bunu da demək lazımdır ki, indi daha çox yerdə "fazil" ibarəti elmdə üstünlüyü olan şəxs üçün işlədilir.

 


[1] - Fərahidi, Xəlil ibni Əhməd, Əl- eyn, cild 2, səh 152, Hicrət nəşriyyatı, ikinci çap, Qum, 1410 hicri qəməri.

[2] - Müstəfəvi, Həsən, Ət- təhqiq, cild 9, səh 105, Kitab nəşri və tərcüməsi müəssisəsi, Tehran, 1360 hicri şəmsi.

[3] - İbn Mənzur, Məhəmməd ibn Mükərrəm, Lisanul- ərəb, cild 11, səh 524, Sadir evi, üçüncü çap, Beyrut, 1414 hicri qəməri.

[4] - Rağib İsfəhani, Hüseyn ibn Məhəmməd, Əl- müfrədat, təhqiq: avudi, Səfvan Ədnan, səh 580, Darul- elm əd- darul- şamiyyə, birinci çap, Dəməşq, Beyrut, 1412 hicri qəməri.

[5] - Əraf surəsi, ayə 39.

[6] - Səba surəsi, ayə 10.

[7] - Nəhl surəsi, ayə 71.

[8] - Bəqərə surəsi, ayə 251.

[9] - Qurşi, Seyid Əli Əkbər, Qamus, cild 5, səh 183- 185,Darul- kotobil- İslamiyyə, altıncı çap, Tehran, 1371 hicri şəmsi.

[10] - Şeyx Səduq Mənla yəhzuruhul- fəqih, cild 4, səh 367, Cameye Müdərrisin nəşriyyatı, Qum, 1413 hicri qəməri.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Mələklərin ömrü nə qədərdir? Yaxın mələklərdə ölürlərmi? Necə?
    8545 Qədim kəlam 2011/09/12
    Rəvayətlərə əsasən mələklər Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) ruhlarının yaranmasından sonra yaranıblar. Onların hamısı hətta Cəbrayil, İsrafil və İlahinin digər yaxın mələkləri qiyamətdən qabaq öləcəklər. Mələklərin ölümünün necəliyi barəsində ehtimal var ki, məqsəd onların misali qaliblərindən ruhun əlaqəsinin kəsilməsi yaxud onların davamlı fəaliyyətlərinin işdən düşməsidir. ...
  • Xəcalətin kökü nədir?
    9902 Nəzəri əxlaq 2012/06/13
    "Xəcalət" "utancaqlıq" mənasındadır. Utancaqlıq yəni, özünə həddən artıq diqqət və digərləri ilə qarşılaşmaqdan qorxmaq. Utancaqlıq həya ilə eyni mənada deyil. Həya özünü saxlamağa qüdrətin olmasıdır ki, iradə üzündən olan və dəyərli bir işdir. Ayə və rəvayətlərdə ona yaxşı qiymət verilir. Amma utancaqlıq tamamilə iradə ...
  • Kamala yetişmək yolu
    5989 Əməli əxlaq 2011/08/23
    Бу суалын хүласә ҹавабы јохдур. Изаһлы ҹавабы сечин. ...
  • Mən bir cavanam və çox istəyirdim bilim, həyatdan məqsəd nədr?
    6776 Hədis elmləri 2012/01/08
    İslam təlim və göstərişlərində, son dərəcədə həyatdan məqsəd işarə olunmuşdur. Quran Kərim insan həyatından məqsəd Allaha bəndəlik və onun sayəsində dünya və axirətdə mənəvi kamal və səadətə yol olmasını bildirmişdir. Başqa cür desək insanın həyatı və yaranmasından məqsəd gözəl əməl sahibi olmaq müsabiqəsi kimi bildirmişdir. Rəvayətlərdə yaradılmışdan məqsədin bir çox ...
  • İran İslam respublikasını hansı təhlükələr təhdid edir?
    5872 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/11/24
    Hər hansı bir varlığı təhdid edən təhlükələri tanımaq üçün ilk növbədə onu icad edən səbəbi (illəti-muvcidə), daha sonra isə onun qalıb davam etməsinə səbəb olan amilləri (illəti-mubqiyə) tanımaq lazımdır ki, o varlığın həyatına zəmanət verilmiş olsun. Çünki hər bir varlığa yönələn ...
  • Allahın zatı dedikdə nə başa düşülür? Allahın varlığı onun zatının eynidir nə deməkdir?
    11787 صفات ذاتیه 2013/12/16
    Allahın zatından məqsəd, bəzi vaxt batin və bəzi vaxt isə zarıdır ki, bu zaman demək lazımdır: Allahın batini və zatı hər bir kəs üçün gizlidir. İmam Baqirin (ə) sözlərində açıqlanır: İnsan bir nə qədər yaradılışı haqqında fikirləşsə bir o qədər ona (Allaha) doğru qayıdacaq.[1] ...
  • Ayişənin Cəməl döyüşündəki rəftarı Əhzab surəsinin 30-cu ayəsində qeyd olunmuş açıq-aydın günahın nümunəsidirmi?
    8420 Təfsir 2015/05/30
    Ərəb dilində "fahişə" sözü çox çirkin günahlara və ya elə günahlara deyilir ki, şəri cəhətdən haram olmağından əlavə, əqli cəhətdən də qəbih sayılır. Əlbəttə, bəzi vaxtlar ərəblər zinakar qadına da fahişə deyirlər. Amma, Quranda gələn bu kəlmə ümumi mənada olub, hər bir günaha aid olur. Bəyyinə kəlməsi ...
  • Allahın necə doğru və yanlış məlumatlara elmi var? Bir halda ki, yanlış məlumatlar elm hesablanmır?
    6951 Qədim kəlam 2012/03/11
    Bir mətləbə elmin olması istər o mətləb doğru olsun istərsə də yanlış, o mətləbi qəbul etmək mənasına deyil. Bilirik ki, Allah elmini xaricdə olan doğru və yanlış məlumatlardan ələ gətirmir, bəlkə Allahın elmi zatıdır. ...
  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12904 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • Şirkətlərin və idarələrin personelinə (işçilərinə) girov adıyla ödənilən məbləğə xüms gəlir?
    5667 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/30
    İmam Xumeyni və Məqami müəzzəm Rəhbərin fətvasına uyğun olaraq o pul ki, idarələr şirkətlər və fabriklərdən fəhlə işçi və personelinə girov adıyla verilir o puldan hər nə qədər xüms ilindən artıq qalarsa onun xümsu ödənilməlidir.[1]

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    166025 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165271 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120300 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114710 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    112622 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94868 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56069 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55227 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46971 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46303 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...