Gelişmiş Arama
Ziyaret
12009
Güncellenme Tarihi: 2012/03/04
Soru Özeti
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Soru
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Kısa Cevap

İlim, cehaletin zıddıdır. İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir ve zıddı eksikliktir. Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Buna göre diyebiliriz ki her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. 

Ayrıntılı Cevap

İlim, cehalet ve bilgisizliğin zıddıdır.[1] İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir[2] ve onun zıddı eksikliktir.[3] Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Daha dakik bir ifadeyle ilim, bir şeyin hakikatını idrak etmektir ve bu idrak iki şekildedir:

1- Bir şeyin özünü idrak etmek

2- Bir şeye başka bir şeyde olanla hüküm vermek veya onda olmayan bir şeyi nefyetmektir.[4]

Rivayetlerde alimin (yani kendisini ve yaratıcısını tanıyan kimsenin) uykusunun ibadet olduğu belirtilmiştir.

Dolayısıyla böyle özelliklere ve bilgiye sahip olanlara alim denir.

Fazl, Kur’an’da iki manaya gelmiştir:

1- Üstünlük, 2- Bağış, ihsan ve rahmet.

Birincisi (üstünlük) manevide olabilir, örneğin: ‘Sizin bize bir üstünlüğünüz (faziletiniz) yok...’[5] ‘Andolsun, biz Davud'a katımızdan bir üstünlük (fazl) verdik.’[6]; maddi de olabilir, örneğin: ‘Allah, rızıkta kiminizi kiminize üstün etmiştir.’[7]

İkinci manaya örnek olarak ‘Allah’ın alemlere karşı büyük fazlı (lütfu) vardır.[8] ayetini verebiliriz.

Ragıp diyor ki: ‘Bağış yapana gerekli olmayanın yaptığı her bağışa fazl denir. Yani Allah’ın insanlara yaptığı bağış, ihsan ve rahmet Allah’a gerekli değildir. Aksine O, lütüf ve keremiyle bunları yapmaktadır. Bu yüzden fazla olan her şey fazl’dır. Yoksa kulların Allah katında hakları yoktur.’[9] Dolayısıyla başkalarına göre üstünlüğü olan kimseye fazıl denir.

Resulullah’ın buyurduğu bir rivayette her iki kelimede kullanılmıştır: ‘Ey Ali! Alimin uykusu abidin ibadetinden üstündür. Ey Ali! Alimin kıldığı iki rekat namaz abidin kıldığı bin rekat namazdan daha üstündür.’[10]

Yukarıda söylenenelere dayanarak diyoruz ki: Her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. Fakat şu anda daha çok fazlı ilminde olan kimselere fazıl denmektedir.

 


[1] -Ferahidi, Halil b. Ahmed, el-Ayn, c.2, s.152, İntişarat-ı Hicret, 2. Baskı, Kum, HK.1410.

[2] -Mustafavi, Hasan, et-Tahkik, c.9, s.105, Bongah-ı Tercüme ve Neşr-i Kitap, Tahran, HŞ.1360.

[3] -İbn-i Manzur, Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l-Arap, c.11, s.524, Dar-u Sadır, 3. Baskı, Beyrut, HK.1414.

[4] -Ragıb İsfahani, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat, Tahkik: Davudi, Safvan Adnan, s.580, Daru’l-İlm ed-Daru’ş-Şamiyye, 1. Baskı, Dimeşk, Beyrut, HK.1412.

[5] -A’raf/39

[6] -Sebe/10

[7] -Nahl/71

[8] -Bakara/251

[9] -Kureşi, Seyyid Ali Ekber, Kamus, c.5, s.183-185, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, 6. Baskı, Tahran, HŞ.1371.

[10] -Şeyh Saduk, Men La Yahduruhu’l-Fakih, c.4, s.367, İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin, Kum, HK.1413.

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • İmam evlatlarının adına yapılmış türbelere inanmanın ölçüsü nedir?
    6813 Eski Kelam İlmi 2009/07/04
    İmam evlatlarından maksat Ehl-i Beyt İmamlarının soyundan gelen zatların türbeleridir. Bir çok hadiste Resulullah’ın soyuna saygı göstermenin gerekli olduğu vurgulanmış ve bu iş için büyük bir sevap ve mükafat vaat edilmiştir.Resulullah’ın soyuna saygı göstermenin bir örneği de onların mezarlarına saygı göstermek, oraları ziyaret ...
  • Şia'nın Mehdi Muntezer hakkında görüşü nedir?
    10145 Eski Kelam İlmi 2008/02/18
    Bu soru çok genel olduğu için, cevapta bu konuyu birkaç yönden ele alıp; İmam Mehdi (ac)'in hayatını, Kur'an ve rivayetlerdeki bilgileri ve son olarak 12. İmamın zuhurunun alametlerini kısaca inceleyeceğiz.On ikinci imamın ismi İslam peygamberinin ismiyle (m h m d) aynıdır ...
  • Neden yeni Müslüman olmuş birisi geçmiş namaz ve oruçlarını kaza etmesi gerekmezken doğuştan Müslüman olan birisi eda etmediği namaz ve oruçlarını kaza etmesi gerekmektedir?
    2736 Kaza Namazı Ve Kiralık Namaz 2020/01/19
  • İmam Ca'fer Sadık'a göre Kur'an karisinin özellikleri
    12734 Kur’anî İlimler 2011/07/19
    İmam Cafer Sadık (a.s) Kur'an karisi için bir takım özellikler ve vasıflar zikretmiştir. Bu cümleden şu vasıfları zikredilebilir: Ehl-i Beyt'in velayetini bilmesi, Kur'an'ı doğru okuması, Kur'an'ı okurken ondan etkilenmesi, abdestli olması, doğru bir kimse olması ve yağcılıktan uzak durması, Kur'an'a karşı tevazu ve huşu göstermesi, ilim öğrenmek yolunda çaba göstermesi, ...
  • “Vebtelül yetama hatta iza beleğun nikahe” şeklinde olan ayetin anlamı nedir?
    7622 Tefsir 2012/05/12
    Allah u Teâlâ bu ayeti kerimede yetimlerden sorumlu olan kimselere düstur veriyor ki yetimlerin mallarına karşı dikkatli olmalarını istiyor. Yani onların sermayesini korusunlar, sorumlulukları döneminde buluğ ve rüşt çağına erinceye kadar onları denemeye tabi tutsunlar. Sorumlular, sorumluluklarının altında olan yetimlerin buluğ ve rüşt çağına erdiklerini fark ettiklerinde ...
  • Oruç insan üzerinde ne gibi eğitici eserler bırakır?
    6967 Pratik Ahlak 2012/05/12
    Oruç, nefsin tehzip (ruhi temizlik) ve tezkiyesi için bir çeşit alıştırma ve insanın kendi nefsine tasallutunun tahakkuku için uygun bir yöntem ve nefsanî heveslerle mücadeledir. Oruç, ferdi ve içtimai iki boyutta olmak üzere, insanın bedensel boyutta bıraktığı eserlerin yanı sıra insanın ruhi boyutunda da eğitici ...
  • Haksız yere yemin eden kimsenin akıbeti ne olur?
    12187 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/04/13
    Haksız yere yemin etmenin akıbetinden maksat iki şey olabilir:1- Şer’i ve fıkhi hüküm manasında akıbet.2- Getirdiği sonuçlar manasındaki akıbet. Bu etki dünya veya ahiret etkileri olabilir. Sorudan galiba bu ikinci mana kastedilmektedir.1- Şer’i HükümŞer’i Hüküme göre ...
  • Nur suresinin iniş sebebi nedir?
    30901 Tefsir 2012/05/27
    Nur suresinin bir iniş sebebi yoktur; ama 6 ila 9, 11 ila 16 ve 30 ila 31. ayetlerinin iniş sebebi vardır ve aşağıda bunlara işaret edilecektir: Nur suresinin 6 ila 9. ayetlerinin iniş sebebi: Bu ayetlerin iniş sebebi hakkında İbn. Abbas’tan nakledildiğine göre ...
  • Neden biz Şiiler Hamd suresinden sonra “elhamdülillahi rabbi’l-âlemin diye söylemekteyiz?
    8855 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/10/23
    Bizim ile Ehli Sünnet arasında bir takım şekilsel ihtilaflar mevcuttur. Ehli Sünnet mensuplarının el bağlayarak namaz kılması, onların abdest alma şekli ve bunun Şia ile farklılığı, fıkıh konularındaki bazı şekilsel ihtilaf noktaları olarak adlandırılabilir. Bu ihtilafların nedeni, bu sitedeki diğer sorularda detaylıca işlenen daha genel konulara dönmektedir. (1523, 248 ...
  • Aşırılık nedir ve ondan nasıl uzak kalınabilir?
    17415 Eski Kelam İlmi 2011/03/01
    “Ğuluv” (aşırılık) sözlükte fazlalık ve uzamak anlamındadır; başka bir ifadeyle had ve ölçüyü aşmaktır veya daha iyi bir tabirle her şeydeki ölçü ve konumdan çıkmak ve öteye geçmek aşırılıktır. Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de aşırılığa şöyle işaret etmektedir: “Ey Kitap ehli! Hakkın dışına çıkarak dininizde aşırı gitmeyin.” ...

En Çok Okunanlar