Gelişmiş Arama
Ziyaret
11088
Güncellenme Tarihi: 2012/03/04
Soru Özeti
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Soru
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Kısa Cevap

İlim, cehaletin zıddıdır. İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir ve zıddı eksikliktir. Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Buna göre diyebiliriz ki her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. 

Ayrıntılı Cevap

İlim, cehalet ve bilgisizliğin zıddıdır.[1] İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir[2] ve onun zıddı eksikliktir.[3] Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Daha dakik bir ifadeyle ilim, bir şeyin hakikatını idrak etmektir ve bu idrak iki şekildedir:

1- Bir şeyin özünü idrak etmek

2- Bir şeye başka bir şeyde olanla hüküm vermek veya onda olmayan bir şeyi nefyetmektir.[4]

Rivayetlerde alimin (yani kendisini ve yaratıcısını tanıyan kimsenin) uykusunun ibadet olduğu belirtilmiştir.

Dolayısıyla böyle özelliklere ve bilgiye sahip olanlara alim denir.

Fazl, Kur’an’da iki manaya gelmiştir:

1- Üstünlük, 2- Bağış, ihsan ve rahmet.

Birincisi (üstünlük) manevide olabilir, örneğin: ‘Sizin bize bir üstünlüğünüz (faziletiniz) yok...’[5] ‘Andolsun, biz Davud'a katımızdan bir üstünlük (fazl) verdik.’[6]; maddi de olabilir, örneğin: ‘Allah, rızıkta kiminizi kiminize üstün etmiştir.’[7]

İkinci manaya örnek olarak ‘Allah’ın alemlere karşı büyük fazlı (lütfu) vardır.[8] ayetini verebiliriz.

Ragıp diyor ki: ‘Bağış yapana gerekli olmayanın yaptığı her bağışa fazl denir. Yani Allah’ın insanlara yaptığı bağış, ihsan ve rahmet Allah’a gerekli değildir. Aksine O, lütüf ve keremiyle bunları yapmaktadır. Bu yüzden fazla olan her şey fazl’dır. Yoksa kulların Allah katında hakları yoktur.’[9] Dolayısıyla başkalarına göre üstünlüğü olan kimseye fazıl denir.

Resulullah’ın buyurduğu bir rivayette her iki kelimede kullanılmıştır: ‘Ey Ali! Alimin uykusu abidin ibadetinden üstündür. Ey Ali! Alimin kıldığı iki rekat namaz abidin kıldığı bin rekat namazdan daha üstündür.’[10]

Yukarıda söylenenelere dayanarak diyoruz ki: Her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. Fakat şu anda daha çok fazlı ilminde olan kimselere fazıl denmektedir.

 


[1] -Ferahidi, Halil b. Ahmed, el-Ayn, c.2, s.152, İntişarat-ı Hicret, 2. Baskı, Kum, HK.1410.

[2] -Mustafavi, Hasan, et-Tahkik, c.9, s.105, Bongah-ı Tercüme ve Neşr-i Kitap, Tahran, HŞ.1360.

[3] -İbn-i Manzur, Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l-Arap, c.11, s.524, Dar-u Sadır, 3. Baskı, Beyrut, HK.1414.

[4] -Ragıb İsfahani, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat, Tahkik: Davudi, Safvan Adnan, s.580, Daru’l-İlm ed-Daru’ş-Şamiyye, 1. Baskı, Dimeşk, Beyrut, HK.1412.

[5] -A’raf/39

[6] -Sebe/10

[7] -Nahl/71

[8] -Bakara/251

[9] -Kureşi, Seyyid Ali Ekber, Kamus, c.5, s.183-185, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, 6. Baskı, Tahran, HŞ.1371.

[10] -Şeyh Saduk, Men La Yahduruhu’l-Fakih, c.4, s.367, İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin, Kum, HK.1413.

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Ümmü'l Mü'minin deyimi nasıl ortaya çıktı?
    10449 Tefsir 2009/06/16
    Ümmü'l Mü'minin deyimi ilk olarak Peygamber (s.a.a)'in zamanında Ahzap suresinin 6. ayetinin nazil olmasıyla deyimleşti. Ayet, Peygamber (s.a.a)'in eşlerinin mü'minlere göre durumunu ortaya ...
  • Allah, bizi ölümden sonra tekrar bu dünyaya döndürecek olursa biz iyi işler yapar mıyız?
    10133 Eski Kelam İlmi 2010/07/07
    Birincisi, kişilerin isteğine bağlı olarak dünyaya dönebilmelerinin mümkün oluşu yaratılış nizamının bozulmasına ve Peygamberlerin gönderilişinin abes olmasına yol açar. İkincisi, bu kişilerin dünyaya dönmeleri farz-i mahal gerçekleşse bile onların iyi işler yapacakları belli değildir. Çünkü dünya aynı dünyadır ve onlar da aynı istek ve heveslere sahiptirler. Nitekim dünyada da ...
  • Güvercin oynatmanın İslamdaki hükmü nedir?
    9158 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/01/29
    Bu işin kendiliğinden şer’i bir sakıncası yoktur, ancak genel olarak başkalarını ve komşuları rahatsız ve eziyet edecekse ve bazı bölgelerede bunu yapan ciddiye alınmayacaksa sakıncalı olduğu söylenebilir. Bütün bunları göz önüne alan büyük taklit merciileri şöyle fetva vermişlerdir:Hz. Ayetullah Hamanei’nin Bürosu:
  • Tevrat ve İncil’de beş ferdin isimleri zikredilmiş midir?
    24270 Eski Kelam İlmi 2010/11/08
    Bazı hadislere göre Peygamber-i Ekrem (s.a.a), İmam Ali (a.s), Hz. Zehra (a.s), İmam Hasan (a.s) ve İmam Hüseyin’den (a.s) ibaret olan aba ehli beş ferdin isimleri İncil ve Tevrat’ta zikredilmiştir. Bu cümleden olmak üzere İmam Rıza’nın (a.s) Caslik (kilise önderlerinden bir fert) ve Rasu’l-Calut (Yahudilerin önderi) ...
  • Kabristanda cami yapılabilir mi?
    5243 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/07/10
    Ayetullah el-Uzma Hamanei’nin Bürosu: Kabristan vakıf değilse, başkasının özel mülkü değilse, umumi mekanlardan değilse ve orada cami yapmak Müslümanın kabrine saygısızlık sayılmazsa veya kazılmasını gerektirmiyorsa sakıncası yoktur. Ayetullah el-Uzma Sistani’nin Bürosu: Arsa vakıf değilse sakıncası yoktur. Ayetullah el-Uzma Mekarim Şirazi’nin Bürosu: Şu anda ...
  • Acaba pilavın birkaç kez ısıtılma sonucu alkol kokusu alması onu necis eder mi?
    5743 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/08/17
    Sorunuz Taklit Mercilerin fetva bürolarına iletildi. Verdikleri cevap şu şekilde olmuştur:Hz. Ayetullah Uzma Hamaneyi: Açıklanan durum onun haram ve necis olmasına yol açmaz.Hz. Ayetullah Uzma Sistani: Temizdir ve yemenin bir sakıncası yoktur.Hz. Ayetullah Mekarim Şirazi: Necis değildir ama kayda değer bir ...
  • Din neden siyasete müdahale eder?
    11421 کلیات 2012/08/21
    Dinin siyasetten ayrı olduğu görüşü, insanın değişik hayat alanlarında dinin rolünü silme ve minimum dereceye indirmeyi savunur. Bu görüş esasınca insan akıl ve bilim aracılığıyla kültür, siyaset, hukuk, ekonomi, iletişim, adap ve birlikte yaşam kanunlarını öğrenip yasalaştırabilir ve hayatı idare etmede dinin müdahale etmesine bir gerek yoktur. ...
  • Asabı bir insanın sinirinin rahatlaması için rivayetlerde neler tavsiye edilmiştir?
    17940 Pratik Ahlak 2011/08/15
     Asabını kontrol eden ve öfkesini yenen bir kimsenin bu özelliği ayet ve hadislerde kazmu'l-gayz olarak ifade edilir. Yüce Allah kazmu'l-gayz ve affı değerli ve zahit insanların en önemli özelliklerinden sayarak şöyle buyuruyor: "Onlar ki, (müminler) kolaylık ve zorlukta mallarını Allah yolunda harcarlar, öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. ...
  • Namaz kılmayan birinin arkasından konuşmak gıybet sayılır mı?
    17821 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2009/11/10
    Bu sorunun kısa cevabı yoktur. Ayrıntılı cevap seçeneğini tıklayınız. ...
  • Sabah ezanının bitimine kadar sahur yenilebilir mi?
    8780 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/03/04
    Ayetullah el-Uzma Hamanei’nin Bürosu: Mükellef fecrin doğduğunu bilir veya itminan ederse yemek yiyemez, ama itminan etmezse yemenin sakıncası yoktur. Ayetullah el-Uzma Sistani’nin Bürosu: 1) Vaktin girdiğine yakin etmişseniz yiyemezsiniz. 2) Şehirden dört fersah (22 km) uzaklaşıp yolculuğa çıkar, orucunuzu yer, sonra da kaza edersiniz. Ayetullah el-Uzma ...

En Çok Okunanlar