Ətraflı axtarış
Baxanların
7458
İnternetə qoyma tarixi: 2010/06/12
Sualın xülasəsi
Инсанын камал вә сәадәти нәдәдир?
Sual
Инсанын камал вә сәадәти нәдәдир?
Qısa cavab

Бу суалын әтрафлы ҹавабы, ики әсас диҝәр суалын ҹавабына бағлыдыр.

 1. Сәадәт һансы мәнададыр? Сәадәт камалдан ајрыдыр ја јох?

 2. Инсан нә ҹүр варлыгдыр? Сырф маддидир, јохса јох ....?

Белә нәзәрә ҝәлир ки, инсанын камалы онун сәадәтиндән ајры дејил. Инсан нә гәдәр камал кәсб етсә, бир о гәдәр сәадәтә јахынлашар. Инсан, руһ вә бәдәндән ибарәт бир варлыгдыр вә руһ инсанын ҹөвһәридир. Бәдән вә руһун сәадәтә чатмасы онларын варлығынын камала чатмасына бағлыдыр. Руһун сәадәти, Аллаһа јахынлашмасы вә чатмасындадыр. Бу һалда руһ өз сон камалына јетишир. Әлбәттә, ислами рәвајәтләрдә бәдәнин сағламлығы вә ондан дүзҝүн бәһрәләнмәји дә инсанын сәадәтиндән һесаб етмишләр.

Бу арада, бир дәстә идеологлар инсанын сәадәтини онун камалындан ајры саныр вә инсаншүнаслыг һаггында башга нәзәријјәләр верирләр. Әлбәттә, бүтүн бунларын һамысына әсаслы ирадлар вардыр. Мәсәлән, бир дәстә, инсаны мадди варлыг сајыр вә онун сәадәтини јалныз, мадди ләззәтләрдән бәһрәләнмәкдә ҝөрүр. Бәзи философлар исә инсанын ҝөвһәрини онун әгли саныр, арифләр дәстәси исә инсанын инсанијјәтинин онун һагга ешг-мәһәббәтиндә олдуғуну ҝүман едир. Амма, онларын һамысы әсл һәгигәти ҝөрмәдикләринә ҝөрә әфсанәви јол тутмушлар.

Ətreaflı cavab

Бу суалын дәгиг вә сәһиһ ҹавабы инсанын сәадәт анламыны дүзҝүн баша дүшмәсиндән вә һәдәфини таныја билмәсиндән аслыдыр. Кант кимиләри исә инсанын сәадәт вә камалыны бир-бириндән ајырыб белә нәзәријјә верирләр ки, дүнјада јалныз бир камал вә јахшылыг вар вә о да јахшы ирадәдир. Јахшы ирадә дә инсанын виҹданы мүгабилиндә онун фәрманларыны гәбул етмәсидир. Бу фәрманын ардынҹа јахшылығын олуб олмамасы исә фәрг етмәз. Амма, сәадәт о ләззәт вә јахшылыгдыр ки, һеч бир дәрд вә әзијјәтлә бирҝә олмасын. Әхлагын иши сәадәтлә јох, камалладыр.[1] Лакин, ислам алимләри, әхлаг устадлары вә философлары белә нәзәријјә верирләр ки, инсанлар камал һәддинә нә гәдәр јахынлашсалар, бир о гәдәр дә сәадәтә чатарлар.[2] Онлар Кант кими сәадәти камалдан ајырмырлар. Әлбәттә, буну да гәбул едирләр ки, әҝәр сәадәтдән мәгсәд һәмин мадди вә һисси сәадәтдирсә, белә сәадәт камалдан ајрыдыр.[3] Диҝәр тәрәфдән мүхтәлиф мәктәбләрин сәадәтә бахышлары сәбәб олур ки, сәадәтин тәрифи дә фәргли олсун.

   Инсанын јалныз мадди варлыгдан ибарәт олдуғуну һесаб едән мәктәб онун сәадәтини јалныз мадди еһтијаҹларынын тәмин олунмасында ҝөрүр. Амма, инсанијјәт мејарыны әглдә биләнләр, онун камала вә сәадәтә јетмәсини илаһи маариф вә һәгигәтләрдән бәһрәләнмәкдә ҝөрүрләр. Инсанын, арифләр кими, батининә диггәт едәнләр вә онун мәнәви ҹәһәтдән дәрд вә һиҹран ичиндә олуб өз әсл вәтәниндән узаг дүшмәсини дүшүнәнләр исә онун сәадәтини ешгдән нә гәдәр бәһрәләнмәсиндә ҝөрүрләр. Һәмчинин, инсанын ҝөвһәрини иш вә зәһмәт биләнләр исә онун сәадәтини гүдрәтә чатмагда ҝөрүрләр. Амма, Ислам нәзәријјәсинә ҝөрә әгли вә ешги гәбул етмәклә инсаны белә тәриф етмишдир: “Инсан елә бир варлыгдыр ки, мүхтәлиф истедадлара маликдир. Сырф мадди олмајыб ҹан вә тәндән (руһ вә бәдәндән) ибарәтдир.”[4] Әсл вә һәгиги һәјаты башга аләмдәдир. Әбәди јашамагдан өтрү јарадылмышдыр. Фикри, әмәлләри, вә рәфтарлары она ахирәт бәдәни јарадыр вә саир...

   Белә бир нәзәријјә илә инсанын сәадәти онун өз истедадларынын инкишаф вә ачылышы, руһи вә ҹисми мејлләринә неҹә ҹаваб вермәсиндән асылыдыр. Әлламә Тәбатәбаи бу һагда јазыр:”Һәр бир шејин сәадәти онун өз варлығынын хејринә чатмасыдыр. Амма, руһ вә бәдәндән ибарәт олан инсанын сәадәти, онун руһи вә ҹисми ҹәһәтдән хејир мејлләринә чатыб онлардан бәһрәләнмәсиндәдир.”[5]

    Инсанын руһу, “она Өз руһумдан үфүрдүм” –дејән[6] Аллаһа говушмасы илә, јәни варлығынын алдығы јерә гајытмасы илә сәадәтә чата биләр. Башга сөзлә десәк, инсанын руһу онун ҝөвһәри олмагла јанашы, Аллаһ тәрәфиндәндир вә мүхтәлиф мәртәбәләри кечмәклә тәбиәт аләминдә өзүнә јер тутмушдур, сәадәти исә өз тәбии ихтијары өлүмү[7] вә ешги илә бу аләмдән көчүб варлығынын әсас мәншәји олан јерә јетишмәсиндәдир. “Биз Аллаһ тәрәфиндәник вә Она тәрәф гајыдаҹағыг”. Белә инсанын бәдәнинин бу дүнјада олмасына бахмајараг, руһу башга јерә бағлыдыр.[8] Әлбәттә, бу һеч дә мадди ишләринә диггәтсизлик мәнасында дејил. Чүнки, сағламлыг вә пак немәтләрдән бәһрәләнмәк инсанын сәадәтиндән сајылыр вә төвсијә олунур ки, инсан тәмизлијә риајәт етмәклә өз гајдасында ҹисмини мөһкәмләтсин. Она ҝөрә ки сағлам бәдәндә сағлам руһ олар, демишләр.[9] Мәгсәд будур ки, инсанын ҝөвһәри руһдур вә онун јарадылышындан һәдәф инсанын Аллаһа јахын олмасыдыр. Гуранда бу һагда охујуруг: “(Гијамәт ҝүнү Аллаһ-таала мө’мин кимсәјә белә бујураҹагдыр:) "Еј (өз иманындан, әмәлиндән вә Аллаһын вә’диндән) хатирҹәм олан кәс! (Вә ја: "Еј архајын нәфс!") Дөн Рәббинә тәрәф, сән Ондан разы олан вә О да сәндән! (Әмәлисалеһ) бәндәләримин зүмрәсинә дахил ол!. (Онларла бирликдә) Ҹәннәтимә варид ол!"[10] Диҝәр сурәдә вар: “Еј инсан! Сән (өләнә гәдәр) Рәббинә доғру чалышыб чабалајырсан. Сән Она говушаҹагсан!”[11] Јенә дә башга сурәдә вар: “(Һеч бир јерсиз сөһбәтә вә ҝүнаһа тәһрик олунмајан) һагг мәҹлисиндә, гадир һөкмдарын (Аллаһын) һүзурунда олаҹаглар!”[12] Јенә да охујурург: “Мән ҹинләри вә инсанлары јалныз Мәнә ибадәт етмәк үчүн јаратдым!”[13]

    Ибадәт, инсанын Аллаһ-таалаја јахынлашмасы үчүн бир вәсиләдир. “Сəбр eтмəк вə нaмaз гылмaглa (Аллaһдaн) көмəк дилəјин!”[14] Она ҝөрә дә инсаны Аллаһа јахынлашдыран һәр бир шеј ону сәадәтә дә јахынлашдырыр. Бу һалда, тәкҹә намаз дејил, бәлкә дә халга хидмәт дә Аллаһа јахын олмаға сәбәб олур.

   Әлламә Тәбатәби јазыр:[15] ”Сизләрә верилән немәтләр сиздән өтрү о заман немәт сајылыр ки, онлардан Аллаһын сизи хәлг етдији һәдәф јолунда истифадә олунсун. Чүнки, инсанын јарадылышындан мәгсәд сәадәт јолунда Аллаһ-таалаја јахынлашмагдыр вә бунун сајәсиндә инсанда Аллаһ дәрҝаһында бәндәчилик вә тәвазөкарлыг һаләт јарансын.  Бу һаләтләр инсана тәсир етсә бу ајәјә аид олур: “Мән ҹинләри вә инсанлары јалныз Мәнә ибадәт етмәк үчүн јаратдым!”



[1] Мүтәһһәри, Муртәза, Фәлсәфеји әхлаг, сәһ-70-71.

[2] Сәадәт сөзүнүн мәнасы әхлаг китабларында әхлагын әсасы кими гејд олунур. Мераҹус-сәадат, сәһ-18 вә 23.

[3] Мүтәһһәри, Муртәза, Фәлсәфеји әхлаг, сәһ-72

[4] Һиҹр сурәси, 29, Мөминун сурәси, 12-14.

[5] Тәбатәбаи, Мәһәммәд Һүсјен, Тәфсир Әл-Мизан, 11-ҹи ҹилд, сәһ-28.

[6] Һиҹр сурәси, 28.

[7] Ихтијарлы өлүм инсанын өз нәфси илә мүбаризә вә ҹиһад етмәсидир. Имам Әли (әлјеһиссалам) өз каламында буна ишарә етмишдир:”Һәгигәтән, әглини дрилтмиш вә нәфсини өлдүрмүшдүр.” (Нәһҹүл-Бәлағә, 220-ҹи хүтбә)

[8] Нәһҹүл-Бәлағәдә Әмирәл-мөмининин Кумејл ибни Нәхәијә јаздығы мәктубда охујуруг: “Онлар бәдәнләри илә сүбһ етдиләр һалбуки, руһлары уҹа мәгама бағлы иди.” 147-ҹи мәктуб.

[9] Үсул Кәфи, 2-ҹи ҹилд, сәһ-550.

[10] Фәҹр сурәси, 27.

[11] Иншигаг сурәси, 6.

[12] Гәмәр сурәси, 55.

[13] Заријат сурәси, 56.

[14] Бәгәрә сурәси, 45.

[15] Тәбатәбаи, Мәһәммәд Һүсјен, Тәфсир Әл-Мизан, 5-ҹи ҹилд, сәһ-281.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Əgər sərvət toplamağı pisləyən rəvayətlər düz olarsa insanların hətta bəzi alimlərin sərvətli olması necə həll olur?
    7093 İqtisad fəlsəfəsi 2011/10/17
    Birinci: Qeyd olunan rəvayətlər düzdür sənəd cəhətindən zəifdir, amma bu haqda başqa rəvayəti nəzərə alanda sənədin zəif olması düzəlir. Məzmun nəzərindən bu rəvayət o sərvət toplamağa işarə edir ki, ya qeyri şəri yollardan ələ gəlib yada o sərvətin xums və zəkat kimi mali və maddi təklifləri ...
  • Hansı şeylər namazı batil edir?
    16340 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/12
    12 şey namazı batil edir ki, onlara namazın mübtilatı deyirlər.1.             Namazın əsnasında onun şərtlərindən hər hansı birinin pozulması.2.             Namaz əsnasında dəstəmazı və ya qüslü batil edən şeylərin baş verməsi.3.            
  • Siffeyn və Nəhrəvan müharibələrinin baş vermə səbəbləri nə idi?
    14203 تاريخ کلام 2012/04/19
    Siffeyn müharibəsinin ən mühüm səbəbi Müaviyənin həzrət Əli (əleyhis-salam)-a beyətdən imtina etməsi idi. O, Əli (əleyhis-salam)-ı Osmanın qətlində müttəhim edirdi. Bu müharibədə Əli (əleyhis-salam)-ın qoşunu tam və qəti qələbə ərəfəsində olan zaman Əmr Asın hiyləsi ilə Müaviyənin xeyrinə tamam oldu və həkəmeyn (münsiflər) hadisəsi ilə imam Əli ...
  • Duanın təsir etməsi onu ərəb dilində oxumağa bağlıdırmı?
    7512 Əməli əxlaq 2011/06/27
    Duaların ərəb dilində oxunmasının lazım olmamasına baxmayaraq, hətta namazda duanın fars dilində deyilməsi icazəlidir, amma daha yaxşısı budur ki, İmamlar (ə)- dan olan dualar onların mənalarına diqqət etməklə, ərəb dilində oxusun. Aşağıdakı məsələ bu işin sübutunu bizim üçün aydınlaşdırır: Quran Allahın bəşərə olan sözü olduğu kimi, İmamlar (ə)- ın ...
  • qadın xanəndəsinin səsini eştiməyin nə hökmü var?
    7202 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/06/29
    Bu sual haqqında əvvəlcədən qeyd etməliyik ki, qadın insanı vəcdə gətirən və adi halətindən çıxaran xanəndəçiliklə məşğul olmamalıdır. Bütün fəqihlər yekdilliklə istər örpəkdə olsun, istərsə də başı açıq belə bir əməlin qadın üçün haram olmasına fətva veriblər. Amma, qadının ğina və həyəcansız xanəndəlik etməsi haqqında alimlər arasında ...
  • Aya ruku halında dua etmək müstəhəbdirmi?
    6604 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/31
    Rukunun zikrləri barəsində demək olar ki, insan rukuda olduğu zaman hər bir zikri istəyirsə deyə bilər. Amma ehtiyat[1] olaraq üç dəfə "Sübhan allah" və yaxud bir dəfə "Subhanə allahi- rəbbiəl əzimi və bi həmdih" zikri qədərində olmalıdır.[2] Amma rukuda deyilən zikrlər barəsində ki, ...
  • Rizq (ruzi) barəsində nə kimi rəvayətlər vardır? Halal ruzini hansı yollarla əldə etmək olar? Ruzinin artması üçün hansı dualar vardır?
    18679 Əməli əxlaq 2012/04/09
    Ruzini maddi nümunələrdə həsr edən adi camaatın təsəvvürünün əksinə olaraq, rəvayətlərdə ruzi kəlməsi geniş mənalara malikdir və Allahın verdiyi bütün nemətlərə şamildir – istər maddi nemətlər olsun, istərsə də mənəvi. Bununla belə, maddi ruzilər barəsində də bir çox rəvayətlər vardır ki, ətraflı cavabda onların bir neçəsi qeyd ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55078 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Başqalarını söymək və təhqir etməyin hökmü nədir?
    18082 خوش رفتاری 2015/08/01
    İslam müsəlmanların və xüsusilə, möminərin abır-həyalarını həmişə yüksək səviyyədə qorumağı tapşırır. İmam Kazimdən (əleyhissalam)nəql olunur ki, bir gün Məkkədə Kəbə evinin qarşısında durub Kəbəyə belə xitab edir: “Ey Kəbə! Sənin haqqın nə qədər böyükdür. Amma, Allaha and olsun ki, möminin haqqı sənin haqqından üstündür.”[1]
  • Aya həzrət Məhdi (ə. c.) təzə din və Qurandan başqa bir kitab gətirəcəkdirmi?
    6566 Qədim kəlam 2011/10/13
    Bildiyimiz kimi İslam dini Allah tərəfindən və bütün səmavi dinləri kamil edən bir din kimi Peyğəmbərə (ə) nazil olmuş və qiyamət gününə kimi sabit və dəyişilməzdir. Bütün İlahi övliyaları və məsum imamların vəzifəsi bundan ibarətdir ki, onu hifz edib və onu insanlar arasında nəşr etsinlər. O cür ki, həzrət Əli ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    165269 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165045 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120100 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114338 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111847 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94499 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    55437 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55078 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46680 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46117 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...