Ətraflı axtarış
Baxanların
5927
İnternetə qoyma tarixi: 2011/01/18
Sualın xülasəsi
Аллаһ-Тааланын Рүбубијјәт мәгамына чатмаг олармы?
Sual
Аллаһ-Тааланын Рүбубијјәт мәгамына чатмаг олармы?
Qısa cavab

Рүбубијјәт мәгамынын мүхтәлиф мәртәбәләри вә нисбәтләри вардыр. Бу суала ҹаваб вермәкдән өтрү бүтүн бу ҹәһәтләри нәзәрә алмаг лазымдыр. Әҝәр илаһи рүбубијјәтә чатмагдан мәгсәд, мәхлугун затында дәјишиклик олуб, Халигә чеврилмәсидирсә бу иш батил вә гәти шәкилдә рәдд олунмуш бир иддиадыр. Амма, диҝәр мәнада бу мөвзуда бәзи изаһлар вермәк олар. Имам Садигдән (әлејһиссалам) нәгл олунмуш рәвајәтә ишарә етмәклә демәк олар ки, Имам (әлејһиссалам) бујурур: "Бәндәчлик бир ҝөвһәрдир ки, онун әсли рүбубијјәтдир." Јәни, бәндәчилијин ән нәһајәти инсанын рүбубијјәт мәгамына чатмасыны иддиа етмәси јох, өз-өзүндә фәна олмасыдыр.

Ətreaflı cavab

Рүбубијјәт мәгамынын мүхтәлиф мәртәбәләри вә нисбәтләри вардыр. Бу суала ҹаваб вермәкдән өтрү бүтүн бу ҹәһәтләри нәзәрә алмаг лазымдыр. Әҝәр илаһи рүбубијјәтә чатмагдан мәгсәд, мәхлугун затында дәјишиклик олмасы вә Халигә чеврилмәсидирсә, бу иш батил вә гәти шәкилдә рәдд олунмуш бир иддиадыр. Гуран-Кәримдә гејд олундуғу кими фирон рүбубијјәт иддиасы едир вә сонда рүсвај олур. Гуранда охујуруг: "Вә (фирон ә’јан-әшрафыны, бүтүн тәбәәләрини) топлајыб (онлара) белә хитаб етди:  "Һәгигәтән, мән сизин ән уҹа Рәббинизәм! Аллаһ да ону ахирәт вә дүнја әзабына ҝирифтар етди."[1]

Амма, ирфан мөвзусунда илаһи сифәтин инсанда тәҹәлли етмәси башга бир мөвзудур. О да Имам Садигдән (әлејһиссалам) нәгл олунмуш рәвајәтлә бағлыдыр ки, бујрур: "Бәндәчлик бир ҝөвһәрдир ки, онун әсли рүбубијјәтдир."[2] Бу ифадәјә охшар диҝәр калам да арифләрин сөзләриндә ҝениш шәкилдә изаһ олунмушдур.

Әслиндә, бу сөз ирфан аләминдә инсанын ән уҹа мәнәви мәгама јетишдикдә, өзү-өзүндә фани олдугдан сонра Аллаһ-Талланын мәһәббәтинә говушмаға ишарәдир. Инсанын ирфан алминдә фани олуб, әбәдијјәт мәгамына говушмасынын мәнасы бу дејил ки, мәхлугун затында елә бир дәјишиклик олсун ки, Халигә чеврилсин вә ја Аллаһ-Тааланын рүбубијјәт вә Аллаһлыг мәгамына чатмыш олсун. Бәлкә дә бу о мәнададыр ки, ариф инсан өз-өзлүјүнүдә дөнүб һеч вә фани олдуғун дәрк етдикдән сонра Аллаһ-Тааланын сифәтләринин онда тәҹәлли етмәси мәгамына јетишир.

Беләликлә, инсан һеч вахт рүбубијјәт мәгамына чатмаз вә ирфан аләминдә нәһајәт, инсан өзүнүн һечлијинә чатдыгдан сонра Аллаһ мәһәббәтиндә фани олур. Әслиндә, Аллаһ-Таала Өзүдүр ки, рүбубијјәтини инсанда ашкар едир вә арифләрин сөзү илә десәк, бәндәнин Аллаһ дәрҝаһында әбәдиләшмәси һәлә онун рүбубијјәт мәгамында тәҹәлли етмәси дејилдир. Белә ки, бәндә һәмишә бәндә галыр, Рәбб дә һәмишә Рәббдир. Бу ики мәгам һеч вахт бир јердә ҹәм ола билмәз.

Рәвајәтләрдә дә бәндәнин бу мәгамындан мүхтәлиф адлар апарылмышдыр ки, онлардан ән мәшһуруну Һәдиси Гүдсүдә белә охујуруг:

"Бәндәм, она ваҹиб етмәдијим ибадәтлә (јәни, ваҹибләри там вә дәгиг јеринә јетирдикдән сонра мүстәһәб әмәлләрлә) Мәнә јахынлашар. О вахта гәдәр ки, сонда Мәним хүсуси мәһәббәтимә аид олар. Сонда Мән ону севдијимә ҝөрә (Мән онун бүтүн варлығы оларам) Ешитдији гулаг Мән оларам (јәни, нә ешитсә јалныз, Мәнә хатир олар) Ҝөрдүјү ҝөз Мән оларам. Һәрәкәт етдирдији әл Мән оларам! ....."[3]

Бу мөвзуда олан чохлу рәвајәтләр, дуалар вә хүтбәләрдән мәлум олур ки, әввәла белә инсанларын әсл нүмунәси, он дөрд пак вә Мәсумлардыр (әлејһимуссалам). Диҝәр тәрәфдән тарихдә бәзиләри белә јүксәк дәрәҹәли ирфани сөзләри дүзҝүн баша дүшмәмиш сонда ғулувв (Аллаһын варлығынын кимдәсә тәҹәллиси) етигады мејдана ҝәлмишдир. Һалбуки, буә рәвајәтә баханда там диггәтли олмалы вә һәр шәрһә етина етмәмәмлијик.

Инди дә бәзи алимләрин бу мөвзуда ачыгладыглары фәлсәфи, һикмәтли вә арифанә сөзләринә диггәт етмәк јеринә дүшәрди. Мәшһур ариф Молла Сәдра өзүнүн Игазул Наимин (Јатмышларын ојанмасы) китабында мәнәви сејр әһлинин Аллаһа тәрәф сејр етмәси фәслиндә арифин төвһид мәгамына чатмасы һаләтини белә бајан едир:

"Бу мөвзуда дејилди ки, бу төвһид, бәндәчилик ҹәһәтинин рүбубијјәт ҹәһәти илә өртүлмәси вә мәнәви сејр әһлинин затынын, Рәббинин әзәмәт вә бөјүклүјү ҝүнәшинин мүгабилиндә ҝизләнмәсидир.(јәни, һеч олмасыдыр) Белә ки, Рәбб ашкар амма бәндә ҝизлидир. ....Бу иш, бәшәрин заты дәјишмәдән, онун сифәтинин илаһи сифәтә чеврилмәсидир. Бәс, бу мәгамда бәшәријјәт сифәти нә гәдәр арадан ҝөтүрүлсә, илаһи сифәт бир о гәдәр онун јерини тутар. Неҹә ки, мәшһур һәдисдә ачыгланыб, бу мәгамда артыг Һагг, бәшәрин ешидән гулағы вә ҝөрән ҝөзү олар. Аллаһ-Таала нә ҹүр истәсә инсан да тамамилә ејни шеји истәјәр."[4]

Диҝәр бир мәһшур ариф Молла Әли Нури бу мәгамда јазыр:

"Бу мәгама чатан бәндә, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) бујурдуғу бәндәнин нүмунәсинә чеврилир. Һәзрәт бујурур: "Аллаһ-Таала Адәми Өз сурәтиндә јаратды." Чүнки, билирик ки, бир шејин сурәтинин мәгамына нисбәти, сурәтин онун көлҝәсинә нисбәти кимидир. Варлығын һәгигәтә олан нисбәти дә һәминдир. Һәмчинин, Имам Садиг (әлејһиссалам) бујурур: "Бәндәчилик елә бир ҝөвһәрдир ки, онун әсли рүбубијјәтдир."  Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Аллаһ-Тааланын јанында һәмин мәгамы вар иди. Һәзрәт бујурур: "Һәр ким мәни ҝөрүрсә, Һаггы ҝөрүр." Һәмин сәбәбдән, Имам Садиг (әлејһиссалам) Гуранын "Онун вәҹһиндән башга һәр шеј мәһв олаҹаг!" -  ајәсинин изаһында бујурур: "Бу ајәдә вәҹһдән мәгсәд Бизик." Һәмин мөвзуда арифләрин гибләси, Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) бујурур: "Мәним мәрифәтим Аллаһа олан мәрифәтимин нуранијјәтиндәндир." Бундан да мәлум олур ки, О Һәзрәтин нуранијјәти, нуралара исбәти, сурәтин вәҹһә олан нисбәти кимидир." [5]

Арифләр өз шер вә нәзмләриндә дә бәндәнин бу мәгамына аид изаһлар вермишләр. Онлардан Сејјид Һејдар Амули ирфан бәһсиндә "хүсуси вилајәт"ин тәрифиндә јазыр:

"Хүсуси вилајәт", бәндәнин Һаггда фани олмасыдыр. Вәли (илаһи һөҹҹәт, имам) һәмин Һаггда фани олуб, Онда әбәдиләшәндир. Бу мәгамда, фаниликдән мәгсәд, бәндәнин мүтләг шәкилдә арадан ҝетмәси дејил бәлкә, бәндәнин бәшәријјәт сифәтинин Аллаһ-Тааланын рүбубијјәт сифәтиндә фани олмасы вә Она гәрг олмасыдыр.Чүнки, Гуранда она ишарә олундуғу кими һәр бир бәндәнин илаһи бир сифәти вардыр. "Һәр кәсин бир ҹәһәти вардыр ки, Аллаһ онун һамисидир." (Бәгәрә 148) Бу мәгам јалныз, Аллаһ-Тааланын пак затына мүтләг диггәт вә үз тутумагдан башга бир јолла әлә ҝәлмәз. Бу диггәт вә мәрифәтдән сонра инсанда Һаггын ҹәһәти, бәшәри ҹәһәтинә гәләбә чалыр вә бәндәни бу илаһи сифәтдә фани едир. Бу мәгам, атәшин јанындакы бир тикә көмүрүн ода дүшүб јандығы кимидир. Атәшин јанында олан хырда бир көмүр јаваш-јаваш јанмаг истедадына малик олур вә сонда өзү дә атәшә чеврилир. Бу заман, атәшдән нә һасил олурса, ондан да о һасил  олур. Һалбуки, јанмаздан әввәл, о гара вә сојуг иди.

Беләликлә, камил инсан илаһи сифәтләрин зүһур етдији мәгамыдыр. Камил инсан, онда олан истедада ҝөрә гүдрәти вар ки, јер үзүндә Аллаһ-Тааланын сифәтләринин халифәси олсун. Демәли, инсан илаһи рәһмәтдә фани олдугда, онда илаһи сифәтләр ичиндә рүбубијјәт сифәти дә тәҹәлли олур. Амма, бу мәгам инсанын өзүнүн вә затынын рүбубијјәтә чеврилмәси дејил бәлкә дә, илаһи сифәтин (мәсәлән, мәрһәмәт сифәтинин) инсанда заһир олмасыдыр. Бу мәгамда, инсанын заты бәндә олдуғу кими галыр вә әввәлдә гејд етдијимиз кими инсан вә бәндә кими бәндә олараг галыр.

 


[1]  Назијат сурәси 23-25

[2]  Мисбаһуш-шәријәт, сәһ.7; Мүәссисәтүл-әләмијјә лил мәтбуат нәшријјаты, һиҹ.г. 1400

[3] Әваилул-Ләали, ҹ.4; сәһ.103; Гум, Сејјидиш-Шүһәда нәшријјаты, 1405, һиҹ.гәм.

[4] Молла Сәдра, Игазун-наимин, сәһ.58; Иранын һикмәт вә фәлсәфә тәшкилатынын нәшријјаты, Би та.

[5]   Ән-Нури, Мөвла Әли, Мәфатеһул-гејб китабына һашијә, сәһ.742, Мәдәнијјәт тәһгигаты мүассисәси, Би та

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...