Ətraflı axtarış
Baxanların
6364
İnternetə qoyma tarixi: 2014/11/05
Sualın xülasəsi
Vilayətsiz əməllərin qəbul olmamasının səbbələri nədir?
Sual
Vilayətsiz əməllərin qəbul olmamasının səbbələri nədir?
Qısa cavab
Vilayət sözü ərəbcədən vəli sözünün kökündən olub müxtəlif mənalarda gəlib. O mənalardan birinin mənası istifadədə üçün olan mənasındadır. (yəni, vəli o kəsdir ki, insanın şəxsi işlərində təsərrüf etmək imkanı hətta onun özündən də üstündür) Amma, terminlər mövzusunda "vilayət" sözü müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün olması mənasındadır.
Şiə nəzərində vəliyyullahı (Allahın vilayət verdiyi şəxsi) tanımaq və onun bütün əmrlərinə, qadağalarına, hökm və qəzavətlərinə boyun qoymaq vacibdir. Hər kəs bu işdə boyun qaçırsa,əslində tövhid və peyğəmbərliyi qəbul etməmişdir. Başqa sözlə desək, Allahın, tövhidin, Onun ədalətinin qəbulu, peyğəmbərliyin qəbulu deməkdir. Peyğəmbərliyin qəbulu isə Allah tərəfindən təyin olunmuş vəlinin vilayətinin qəbul olunması deməkdir.  Bu mətləb, Quran ayələrində və həmçinin, məşhur Səqəleyi (iki ağır əmanət) hədisinə əsasən, Əhli-Beyti (əleyhissalam) Quranla bir yerdə qərar verən dəlillərlə aşkarcasına sübut olunur. Həmçinin, həmin mövzu İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) nəql olunan hədislə daha da öz təsdiqini tapır ki, buyurur: "Hər kəs ölsə və zəmanəsinin İmamını tanımasa, cahiliyyət zamınındakı kimi ölüb." O cümlədən bir məsələni xüsusi qeyd etmək lazımdır ki,  vilayəti qəbul etmək o deməkdir ki, insan heç vaxt hidayət yolundan kənara çıxmır yoxsa, əsl hidayət yolunda inhirafa düşmək ehtimalı çoxdur.  İslamda, əsasən, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) və Onun Əhli-Beytidir ki, haqq yolunu özləri tanıyır və başqalarına göstərməklə, dünya və Axirətdə səadətə yetişməyin yolunu aydınlaşdırır.
 
Ətreaflı cavab
Əgər vilayət kəlməsinin dəqiq və düzgün mənasını ələ gətirə bilsək, sizin sualanızın cavabı da aydın olar. Vilayət və mövla sözü ərəbcədən vəli sözünün kökündən olub, lüğət əhli onu müxtəlif mənalarda işlədib. O cümlədən, malik, bəndə, azad edən, azad olunmuş, sahib (birlikdə), yaxın (məsələn, əmi oğlu kimi) qonşu, həmpeyman, oğul, əmi, rəbb, kömək edən, nemət verən, oturaq, şərik, bacı oğlu, sevilən, tabe, kürəkən, təsərrüfdə üstün (yəni, müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün olması) mənasındadır.[1]
Amma, terminlər mövzusunda "vilayət" sözü müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün və qüdrəti olması mənasındadır.
İmam (əleyhissalam) Allahın izni ilə bütün insanlara şiə və sünnü, müsəlman və qeyri-müsəlmana elmi əhatəsi və şahidliyi vardır. İnsanların zahir və batinindən və onların üzərinə hər cür təsərrüf etməyə qüdrəti vardır. Bundan əlavə, təkvini yəni, yaradılış cəhətdən də onların üzərində hər cür qüdrətə malikdir. Məsələn, torpağı qızıla çevirə bilər. Yaxud, quşun şəklina can vera bilər. Ən çətin xəstəlikləri, işləri və dügünləri aça bilər. Ona təvəssül edənləri ən çətin vəziyyətdən çıxara bilər. Amma, bütün bu qüdrətdən hikmətsiz, məsləhətsiz və bihudə istifadələr etməz.
Şiə nəzərində vəliyyullahı (Allahın vilayət verdiyi şəxsi) tanımaq və onun bütün əmrləriniə, qadağalarına, hökm və qəzavətlərinə boyun qoymaq vacibdir. Hər kəs bu işdə boyun qaçırsa,əslində tövhid və peyğəmbərliyi qəbul etməmişdir. Başqa sözlə desək, Allahın, tövhidin, Onun ədalətinin qəbulu, peyğəmbərliyin qəbulu deməkdir. Peyğəmbərliyin qəbulu isə Allah tərəfindən təyin olunmuş vəlinin vilayətinin qəbul olunması deməkdir.
Bu mətləb Quranda Maidə surəsinin 3-ü ayəsində Allahın təyin etdiyi vəlini (İmamı) tanıtdırmaq, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) risalətini təbliğ etməyin qəbul olunması və tövhid sırasında qərrar tutur.  Həmçinin, Nisa surəsinin 59-cu ayəsində əmr sahiblərindən itaəti Allaha və Rəsuluna itaətin sırasında qərar verir. həmçinin, məşhur Səqəleyi (iki ağır əmanət) hədisinə əsasən, Əhli-Beyti (əleyhissalam) Quranla bir yerdə qərar verən dəlillərlə[2] aşkarcasına sübut olunur. Həmçinin, həmin mövzu İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) nəql olunan hədisdə daha da öz təsdiqini tapır ki, buyurur: "Hər kəs ölsə və zəmanəsinin İmamını tanımasa, cəhiliyyət zamınındakı insan kimi ölüb."[3] Sualınızda qeyd etdiyiniz kimi heç bir əməl və ibadət əzəmətli vilayət sahibinin izni olmadan Allah dərgahında qəbul olamyacaq. Bu mövzu, qeyd etdiyimiz kimi kifayət qədər rəvaytlərdən də istifadə olunur.[4]
Nümunə üçün İmam Rza (əleyhissalam) silsilətuz-zəhəb (qızıl sənəd) hədisində cəddi İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) Allah-Taala tərəfindən byuyurulmuş Qüdsi hədisdə buyurur: "La ilahə illəllah yəni, tövhid mənim möhkəm pənah yerimdir. Hər kəs ora daxil olsa, mənim əzabımdan amanda olar. " İmam (əleyhissalam) bir miqdar sakitlikdən sonra yenə hədisin ardında buyurur: "la ilə illəllahın şəraiti var. Mən o şəraitlərdən biriyəm. (yəni, vilayətin qəbulu)"[5]
Başqa bir hədisdə İmam Baqir (əleyhissalam) buyurur: "İslam beş sutun üstündə qurulub. Namaz, oruc, həcc, və vilayət. Bütün bu rüknların heç biri vilayət qədər mühüm ola bilməz."[6]
Araşdırılan mətləblərdən məlum olur ki, vilayət məsələsi Allahın insanlara qəbulunu vacib buyurduğu əməldir. Allah-Taala vilayət əmrini Özünün əmri kimi qərar vermiş, Vilayətdən itaəti Özünün itaəti kimi göstərmişdir. Ona görə də məsum İmamların (əleyhimussalam) vilayətini qəbul etməmək, Allah-Taalanın vilayətinin inkarıdır. Aydındır ki, bu inkar səbəb olar ki, insanın bütün əməlləri Allah dərgahında qəbul olmasın.
O cümlədən, bir məsələni xüsusi qeyd etmək lazımdır ki,  vilayəti qəbul etmək o deməkdir ki, insan heç vaxt hidayət yolundan kənara çıxmır yoxsa, əsl hidayət yolunda inhirafa düşmək ehtimalı çoxdur.  İslamda, əsasən, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) və Onun Əhli-Beytidir ki, haqq yolunu özləri tanıyır və başqalarına göstərməklə, dünya və Axirətdə səadətə yetişməyin yolunu aydınlaşdırır.
İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) buyurur: "Hər kəs istəyirsə, mənim kimi yaşasın, mənim kimi dünyadan getsin və Allahın mənə vədə verdiyi Behiştə daxil olsun, Əli ibn Əbi Talibin vilayətini, Onun pak canişinlərini, hidayət İmamlarını  və qaranlıqda olan Çıraqları qəbul etsin! Onlar, heç vaxt sizləri hidayət yolundan zəlalətə tərəf çəkməzlər!"[7]
Mövzu ilə əlaqəli mətnlər: vilayət 10107
Silsileyi-zəhəb hədisində imamətlə tövhidin bağlılığı 20920
 

[1]  Firuzabadi, Əl-qamusul-mühit, Səidi mehr, Məhəmməd, Kəlam islami, c.2; səh.168
[2] Əllamə Məclisi, Biharul-Ənvar, c.23; səh.108; müəssisətül-vəfa, Beyrut, Lobnan, 1404 h.qəməri
[3]  Biharul-Ənvar, c.23; səh.108;
[4] 153-cü sualdan götürülüb
[5]  Biharul-Ənvar, c. 3; səh.7;
[6]  Biharul-Ənvar, c. 65; səh.333-329;
[7]  [7]  Biharul-Ənvar, c.23; səh.143
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya namazın salamından sonra təkbir deyib başı sağa və sola döndərməyin dəlili var?
    11288 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Namazın salamından sonra təkbir deyib başı sağa və sola döndərmək müstəhəb əməllərdən biridir və hədis kitablarında da ona işarə olunmuşdur. Onu düzgün yerinə yetirmək bu cürdür: 1.             Əgər namaz qılan .əxs, camaat namazında imamdırsa, qiblədən dönməmiş sağ gözüylə sağ tərəfə nəzər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56710 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Höccətiyyə təşkilatının əqidəsi nədir? Bu günkü gündə fəaliyyət göstərirmi?
    7957 Fiqh tarixi 2011/11/20
    Höccətiyyə təşkilatı, şəmsi iliylə 1332- ci il mordad ayının 28- ci tarixində Şeyx Mahmud Zakirzadə, hələb şəhərində dünyaya göz açmış bir şəxs tərəfindən Bəhaiyyə məzhəbiylə mübarizə məqsədiylə təsis olunmuşdur. Bu təşkilat bir baxımdan qarşılıq ümumi bir təşkilat və şöbələrdən ibarətdir: Tədris, tədqiq, yazıçılıq, hidayət, xarici ...
  • Əgər mən pis və yaramaz işlərə qurşansam, Allah-taala məni tərk edəcək və mənə məhəbbət göstərməyəcəkdirmi?
    6399 Əməli əxlaq 2012/03/14
    Şeytan insanın qəddar düşmənidir, o var-gücü ilə çalışır və daim səy edir ki, bütün insanları günahlara, çirkin və yaramaz işlərə sövq etsin, bu yolla da onlarla Pərvərdigar arasında fasilə salsın, bəndələri mehriban və bağışlayan Allahdan uzaqlaşdırsın. Amma Allah-taala Özünün bütün bəndələrini, hətta günahkar bəndələrini belə sevir, onların ...
  • "Quranda Saduqatihinnə (صدقاتهن) və Ucurəhunnə (اجورهن) nəyin barəsindədir?
    6384 Təfsir 2012/02/07
     «صدقاتهن»"Saduqatihinnə"[1], daimi izdivaca (həmişəlik evlilik) aid olan bəhsdə gəlibdir və mehriyyədən "sidaq" ünvanına ad aparıbdır.[2] Bu kəlmənin işləndiyi ayə, qadınların qəti hüquqlarından birinə işarə edir və təkid edir ki, öz həyat yoldaşının mehriyyəsini ödəsin.[3] Amma qadın öz mehriyyəsini bağışlasa lazım ...
  • Затында мүрәккәб олмајан бәсит ваҹиб варлығын кәнарында мүрәккәб, мүмкүн варлығы неҹә тәсәввүр етмәк олар?
    6790 İslam fəlsəfəsi 2011/05/21
    Варлыг аләминин нәзминдә бүтүн варлыгларын олмасына бахмајараг, һәр биринин өз һәгигәтләринә мүнасиб олараг мүхтәлиф мәгамлары вардыр. Онларын һәм мүштәрәк олмалары вә һәм дә ихтилафлары вүҹудларында мүәјјәнләшир. Варлыг аләминин ән јүксәк мәртәбәси һеч бир һәдд вә һүдуду олмајан Һагг-тааланын мәгамыдыр. Она ҝөрә дә Һагг-тааланын мүгәддәс затында һеч ...
  • Qurani- kərim baxımından özünü düşünmənin mənası nədir?
    7767 Təfsir 2012/04/18
    Özünü tanıma Quranda, fitri və daxili istedadları diriltmək və tərbiyələndirmək vasitəsi ilə öz həqiqətini yenidən ələ gətirmə mənasınadır. Bu həqiqət onun vücudunda gizlənibdir. Öz həqiqətini ələ gətirəndən sonra növbə, İlahi adlar sifətlər və varlıq aləminin həqiqətlərinin qəlbi dərk olunmasına yetişir. Özünü tanımanın fitri, dünyəvi və ...
  • Əgər cənnətin dərəcələri varsa, cəhənnəmdə bu cürdür?
    10005 Qədim kəlam 2012/02/09
    O ki Quran ayələrindən və rəvayətlərdən cəhənnəmin təbəqələri və dərəcələri haqqında ələ gəlir; budur ki, cəhənnəmdə cənnət[1] kimi müxtəlif təbəqələrə sahibdir ki, günahkarlar öz günah və cinayətinin dərəcəsinə uyğun olaraq, bu təbəqələrin birində yerlərib və əzaba düçar olacaqlar. İmam ...
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4548 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Bu aləm sona çatandan sonra təzə yaradılış olacaq?
    7478 معاد و قیامت 2012/09/01
    Allah ki, mütləq şəkildə fəyyazdır və feyz daimidir, bu fəyyazlıq daimi və ardıcıl yaradılışı tələb edir və yaradılışa laiq olan hər bir şeyi yaradır. Allahın fəyyaz və cavad olması yaratmaq və icad etməklə baş verir. Nəticədə fəyyaz olmağın tələbi yaradmaqdır. Allah heç vaxt feyzindən maneçilik ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    166770 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165504 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120527 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    115074 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    113390 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    95292 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    56710 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55402 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    47303 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46515 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...