Ətraflı axtarış
Baxanların
9766
İnternetə qoyma tarixi: 2013/02/02
Sualın xülasəsi
Nəfsi kamilləşdirmək və özünü düzəltmək üçün haradan başlamaq lazımdir?
Sual
Nəfsi kamilləşdirmək və özünü düzəltmək üçün haradan başlamaq lazımdir?
Qısa cavab
Təzkiyə, yəni nəfsin çirkinliklərdən təmizlənməsi. Qurani kərimdə də nəfsin təmizlənməsinin əhəmiyyəti bəyan edilmişdir. Amma bunu da qeyd etmək lazımdır ki, nəfsin təmizlənməsinin başlanğıc nöqtəsi və özünü düzəltmə hər bir şəxsdə müxtəlifdir. İslamda olmayan şəxs üçün başlanğıc İslamı qəbul etməkdir. Möminlər üçün isə birinci mərhələ özünü tənbeh və nəfsin təmizlənməsinin vacibliyinə agah olmaqdır. Əlbəttə yaradılış səbəbi, hədəfi, peyğəmbərlərin besətinin səbəbi və s kimi məslələr tənbeh və agahlığın artmasına səbəb olacaqdır. Növbəti mərhələ keçmiş əməllərin tövbəsi və bunların əvəzinin verilməsinə əzmdir. Həmçinin taptaladığımız şəxslərin hüquqlarının və Allah taalanın bizim boynumuzda olduğu haqqının əvəzini vermək. Digər mərhələ, öz elmimiz çərçivəsində vacib işlərin yerinə yetirilməsi üçün təlaş və İlahinin haram etdiyi şeylərdən çəkinmək və bu yolda möhkəm dayanmaqdan ibarətdir. Bu mərhələ Allah taalanın yeni elmlər əta etməsinə səbəb olur. Bununla da seyr- suluk yolunda inkişaf edir. Allah taala Özü də Qurani kərimin bəzi ayələrində bu yolda cihat edən bəndələrinə dayaq durmaq və himayət etməyi xəbər vermişdir.
Ətreaflı cavab
Özünü düzəltmə məsləsi Qurani kərimdə " təzkiyə" və "təzki" kimi bəyan edilmişdir. Bunların lüğətdə mənası isə özünü çirkinliklərdən təmizləməkdir.[1]
Qurani kərimin bir çox ayələrində özünü düzəltmənin əhəmiyyəti vurqulanmışdır. Məsələn: Şəms surəsində belə oxuyuruq: " Sonra da ona günahlarını və pis əməllərdən çəkinməsini (xeyir və şəri) öyrədənə ki, Nəfsini (günahlardan) təmizləyən mütləq nicat tapacaqdır! Onu (günaha) batıran isə, əlbəttə, ziyana uğrayacaqdır."[2]. Həmçinin fatir surəsinin, 19- cu ayəsində, Əla surəsinin 14 və 15- ci ayələrində bu məsələyə təkid edilmişdir. Deməli nəfsin təmizlənməsi və özünü düzəltmə şəriət baxımından məqbul və bəyənilən işdir.
Amma bunu da qeyd etmək lazımdır ki, nəfsin təmizlənməsinin başlanğıc nöqtəsi və özünü düzəltmə hər bir şəxsdə müxtəlifdir. İslamda olmayan şəxs üçün başlanğıc İslamı qəbul etməkdir. Belə ki, bir çox əxlaq alimləri bunu dərəcələrə bölmüşlər: Əvvəl islam sonra iman. Üçüncü mərhələdə hicrət və sonra Allah yolunda cihat etmək də bu yolda mövcuddur. [3]
Amma İslamı qəbul edən şəxslər üçün Qurani kərim belə müraciət edir: " Ey iman gətirənlər! Nəfslərinizi qorumaq sizin borcunuzdur."[4], "Ey iman gətirənlər! Öz imanınızı artırın!"[5]qeyd etmək lazımdır ki, birinci mərhələ tənbeh və oyanışdır. Belə ki, başlamalı və özünü çirkinliklərdən ayırmalıdır. Tənbeh və agahlıqdan sonra belə sual meydana çıxır: Haradan başlamaq lazımdır? Qeyd etmək lazımdır ki, sualı verən şəxs özü bu mərhələni keçmişdir. Çünki öz ağlı və düşüncəsi ilə "bu aləmin əbədi qalıcı yer olmadığı və bütün bu imkanlar və peyğəmbərlərin göndərilməsi heyvani yaşayış üçün olmadığı" nəticəsinə gəlmişdir.[6]
Bu mərhələdən (tənbeh və agahlıq) sonra tövbə məhələsi başlayır. Yəni əldən çıxmış işlərin əvəzinin verilməsi. Taptaladığımız şəxslərin hüquqlarının və Allah taalanın bizim boynumuzda olduğu haqqının əvəzini vermək.
Əlbəttə bu tövbə əzmlə yerinə yetirilir. Etdiyiklərimizdən tövbə və nə edəcəklərimizə doğru əzm və iradə. Buna görə də bir çox əxlaq alimləri ikinci mərhələni tövbə[7] və bəziləri isə əzm[8] adlandırmışlar.
Həzrət imam Xomeyni bu məqama uyğun əzm barəsində belə buyurur: "Günahlardan çəkinmə, vacibləri yerinə yetirilməsinə, kemmiş əməllərın əvəzinin qaytarılmasına çalışmaq və surət və zahiri cəhətdən əqli və şəri insan olmağa əzm."[9]
Məbəs gününün duasında belə qeyd edilmişdir: "Sənə çatmaq yolunda salikin ən gözəl azuqəsinin iradə və əzm olduğunu bildik ki, onunla yalnız Səni seçək."[10]
Növbəti mərhələ. Günahlardan çəkinmə və vaciblərin yerinə yetirilməsidir.
Həzrət Ayətullah Behcət "seyr sluk qərarına gəlmişəm" Nə edim? Verilən suala cavabında belə buyurur: günahlardan çəkinmək bütün ömr üçün kifayətdir. Min il belə olsa.[11] Deməli bu mərhələdə öz elmimiz miqdarında vaciblərə əməl etmək və haramlardan çəkinmək lazımdır. Bu mərhələ Allah taalanın yeni elmlər əta etməsinə səbəb olur. Bununla da seyr- suluk yolunda inkişaf edir. Biz bildiklərimizə əməl edirik və Allah taala da bizə bilmədiklərimizi inayət edir. Və biz öz vəzifəmizə əməl etdikcə bu işıq həmişə yanacaqdır. Peyğəmbər (s) belə buyurur: Hər kəs öz bildiyinə əməl edərsə, Allah taala bilmədiklərini ona aydınlaşdıracaqdır."[12] Bu rəvayət Qurana uyğundur: "Bizim uğrumuzda cihad edənləri öz yollarımıza (Bizə tərəf gətirib çıxardan behişt yollarına) qovuşduracağıq. Şübhəsiz ki, Allah yaxşı əməllər edənlərlədir! (Allah həmişə savab işlər görüb cihad edən möminlərin tərəfində durar!)[13]
Bundan əlavə insan yaşadığı müddətcə sabit deyil. Ya nura doğru 9hidayət) hərəkətdədir ya da zülmətə doğru (azmaq). Və Burada ən mühüm nua doğru hərəkətə rəhbərlikdir.
Daha çox məlumat üçün baxın:
Hüseyni Tehrani, seyyid Muhəmməd hüseyn, Risalətin ləbil bab, cild 1, səh 55 müraciət edə bilərsiz.
Sonda onu da qeyd etmək istəyirik ki, sizin sualınızın cavabı ümumi səviyyədə verilmişdir. Əgər daha yüksək səviyyədə cavab istəyirsinizsə təhsil səviyyənizi qeyd etməklə yenidən bizə sual ünvanlaya bilərsiniz.
 

[1] - "Əl- təzkiyətul təthiri minəl- əxlaqil zəmimə",
«التزکیة التطهیر من الأخلاق الذمیمة»
məcməul bəhreyn, cild 1, səh 203.
[2]-  Şəms surəsi, ayə 8- 10.
«قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها»
[3] - Hüseyni Tehrani, seyyid Muhəmməd hüseyn, Risalətin ləbil bab, səh 55.
[4]-  Maidə surəsi, ayə 105.
«یا ایها الذین امنوا علیکم انفسکم»
[5] - Nisa surəsi, ayə 136.
«یا ایها الذین امنوا امِنوا»
[6] - İmam Xomeyni. Çehel hədis, səh 76.
[7] - Məliki Təbrizi, Mirzə Cavad, risalətul liqəallah, səh 52.
[8]-  Çehel hədis, səh 7.
[9]-  Həmin mənbə.
[10] - Məfatihul cinan, məbəs gününün duası və Əl- ibalu bil- əməlil həsənə, səh 277.
«و لقد علمت افضل زاد الراحل الیک عزم ارادة یختارک بها»
[11] - Be suye məhbub (Həzrət Ayətullah Behcətin yol göstərmə və qaydaları), səh 58.
[12] - Əl- muhəccətul beyza, cild 6, səh 24. Baharul ənvar, cild 89, səh 172. Əl- Xəraic, cild 3, səh 1058.
«من عمل بما علم ورثه الله علم ما لایعلم»
[13] - Ənkəbut surəsi, ayə 69.
«الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا»
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya qadın edə bilər ailəsinin icazəsi olmadan internetdə başqalarıyla rabitə yaratsın?
    6619 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Müctəhidlərin bu sual qarşısında olan cavabları ibarətdir: 1.             Xamineyi: Əgər kişinin malından istifadə etmirsə, icazə lazım deyil, amma diqqət etmək lazımdır naməhrəmlə rabitə həmişə fəsadla birlikdədir və ya günaha düşmək qorxusu vardır və caiz deyildir (icazə verilmir).
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4298 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Məsum kəlməsinin xarici mənası nədir?
    10589 Qədim kəlam 2012/06/13
    İsmət daxili bir qüvvə və nəfsani bir xüsusiyyətdir ki, ona sahib olanı günah etməyi düşünməkdən (o ki, qala günah etməyə) saxlayır. Elmi termində, səhv, unutqanlıq və günahdan qorunmaq mənasındadır. Ümumi bir bölümdə ismət iki növdür: 1. Ümumi məsumluq və günahdan qorunma.
  • Başqasının malından vəqf etməyin hökmü nədir?
    6178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Vəqf etmək o vaxt düzgün olar kivəqf edən özü sahib olduğu maldan vəqf etsin.[1] Nəticədə zorla aldadmaqla və nahaq başqalarından mal ilə verilmiş vəqf batildir vəqf edən o mala zamindir və boynunda həqqunnas var başqa sözlə desək bu vəqf etməklə boynundan həqqunnas götürülmür.
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7627 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Tarixdə imamların bir baxışla insanları batini (mənən) hidayət etmələrinin nümunəsi vardırmı?
    5734 Qədim kəlam 2012/04/10
    İmamət məqamının “haqq məzhəbinin ali hədəflərini həyata keçirmək və məqsədə çatdırmaq mənasından ibarət olan hidayət” olmasına diqqət yetirməklə bu məqam təkcə zahirdə yol göstərməyə deyil, təkvini hidayətə də şamildir. Bu, hazırlığı olan qəlblərə imamın ruhi nüfuzu, batini təsiri, vücud şüasının saçması və onları mənən hidayət etməsi mənasınadır. ...
  • Niyə İslami ölkələrdə fəsad rəvac tapır və yayılır?
    6841 Nəzəri əxlaq 2010/06/15
    Qurani kərim baxışından İslami məmləkətlərdə fəsadın yayılması və səbəbləri bir cümlədə xülasə olur: Allaha imanın olmaması və zalıma küfr etməməklə açıqlanər. Yəni Allahla olmayan və Allah rənginə boyanmayan hər şey fəsada çəkilir. Qarşəsənda isə Allaha inanc və zalımlasra boyun əyməmək, əlbəttə hər ikisi olan surətdə və bir- birinin ...
  • Bəqərə surəsinin 228- ci ayəsində, kişinin qadından üstün olmasını deməsi, Allahın ədalətli olması ilə ziddiyyəti yoxdurmu?
    19298 Təfsir 2011/04/13
    Bu ayə təlaq verilmiş (boşanmış) qadınlar barəsində olan ayədir və rəci təlaqın hökmlərindən biri yəni iddə zamanında onların ərlərinin qayıtmasıdır. Ümumi bir qanuna yəni qadınların hüquq və vəzifələrinin bərabər olmasına işarədir. Quran ayələrinin cəmindən və bu ayədən məlum olur ki, Allah üstünlüyü təqvada bilir. Hökmlərdə qadınla kişinin bərabər olmasını ...
  • haqqında qeybət olunandan hallallıq almadan edilən qebyətdən tövbə etmək olarmı?
    6416 Əməli əxlaq 2015/05/28
    Qeybətin haqunnas olduğunu nəzərə alaraq, ilk mərhələdə halallıq və razılıq lazımdır. Ondan sonra Allah dərgahında tövbə etmək zalımdır. Amma, hər hansı dəlilə görə qeybət olunmuş şəxsdən hallalıq almaq mümükün olmasa, əgər məsələ açıqlansa daha acınacaqlı hadisələrə səbəb olarsa ...bu halda, Məsum İmamların (əleyhimussalam) rəvayətlərinə əsasən, istiğfar etməli ...
  • Məsxərə etməyin dəqiq mənası nədir? Karikatura çəkmək də məsxərənin nümunəsi hesab olunmur?
    12902 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/14
    Lüğət alimləri və Quran müfəssirlərinin əksəriyyəti məsxərə və istehzanın eyni məna daşıdığını demişlər. Məsxərə və istehza etməyin mənası odur ki, bir şəxsi təhqir etsinlər, onun məqam və şənini alçalsınlar, yaxud dini və insani təlimlərdən, prinsiplərdən və əsaslardan hər hansı birini dəyərsiz qələmə versinlər və ona rişxənd etsinlər. ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164567 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163157 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119632 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113421 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110067 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93844 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54775 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53662 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45971 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45638 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...