Ətraflı axtarış
Baxanların
6893
İnternetə qoyma tarixi: 2009/12/14
Sualın xülasəsi
Təfsiri be rəylə o təfsir ki, onda bir açıq fikirli (xəbəri vahidi müvəssəq) nəzərdən istifadə olubdur, fərqi nədir?
Sual
Təfsir be rəylə o təfsir ki, onda açıq fikirli (xəbəri vahidi müvəssəq) nəzərdən istifadə olubdur, fərqi nədir?
Qısa cavab

Bəzi elmlərin Quranla əlaqəsi bir cürdür ki, onlar olmadan Quran ayələrini təfsir və təhlil etmək olmur; sərf və nəhv və bəyan, lüğət və... Quranı daha yaxşı anlamaqda dəxaləti olan bütün elmlərin, müfəssir mahir şəkildə bilməlidir.

Quranda am və xas, mütləq və müqəyyəd, nasix və mənsux vardır, onları dəqiq dərk etmək üçün Quran ayələrinə əhatəli olmaq lazımdır ki, məbada mütləq, am ya mənsuxa əsasən hökm edilə, buna görə İmamlar (ə) Quranın ən yaxşı təfsirçilərindəndirlər. Bəlkə onun həqiqəti və natiqi Qurandırlar.

Digər tərəfdən təfsir be rəyin qadağan olması, cumud və düşünmək və... deyil; çünki Quranda düşünməmək pislənibdir. Allah Quranda buyurur: Quran haqqında düşünmürlər?! Əgər Allahdan qeyrisi tərəfindən olsaydı, onda çoxlu ixtilaf tapardınız.[i] Allah bu şərafətli ayədə, müşriklərin azqınlıq səbəbini Quranda düşünmək bildirir. Təfsir be rəy o təfsirə deyilir ki, şəxs, Quran ayələri haqqında Məsumlar (ə) tərəfindən olan təfsirlərə və hədislərə diqqət etmədən və Quranın digər ayələrinə (am və xas, mütləq və müqəyyəd, nasix və mənxus) diqqət etmədən, ya təfsir elmini (ya təfsirlə əlaqədar elmə) bilmədən, təkcə öz zehnindəkiləri nəzərə alaraq Quran ayələrini təfsir və təhlil edə və çalışa öz əqidələrini Quranda müstənəd etsin.

 


[i] - Nisa surəsi, ayə 82

 

Ətreaflı cavab

Cavabdan əvvəl bir neçə nöqtəni yada salırıq.

Bir: Quranın çox ayələri ümumi camaat üçün nazil olubdur. Bu cəhətdən İlahi ayələrin zahirindən ümumi camaatın başa düşməsi höccətdir. Buna görə üsullar Quranın zahirini höccət biliblər.[1]

İki: Əlbəttə Quranda xüsusi ayələrdə var ki, onları başa düşmək və başa salmaq Peyğəmbərin (s) və elmdə rasixlərin öhdəsinə qoyulubdur. Onların köməyi olmadan bu qismi İlahi ayələri dərk etmək mümkün deyil.

Üç. Quranda am və xas, mütləq və müqəyyəd, nasix və mənsux var onları dəqiq başa düşmək üçün Quran ayələrinə əhatəli olmaq lazımdır ki, məbada mütləq, am ya mənsuxa əsasən hökm edilsin.

Dörd. Baxmayaraq ki, bəzi elmlərin Quranın təfsiriylə bir- başa əlaqəsi yoxdur, amma giriş əlaqələri vardır bir cürə ki, onlar olmasa Quran ayələrinin təfsir və təhlil etmək olmaz; sərf və nəhv, məani və bəyan, lüğət və... Quranı daha yaxşı başa düşməkdə dəxaləti olan bütün elmləri, müfəssir mahir şəkildə bilməlidir. Deyilənlərə diqqət edərək cavaba başlayırıq təfsir be rəy və düşünmək.

Təfsir be rəyin qadağan olması, cumud və düşünməmək və... deyil" çünki Qurani kərim bir dəstənin azğınlığını Quranda düşünməmək bilir və düşünməyənləri pisləyir, necə ki, buyurur:

«أَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‏ قُلُوبٍ أَقْفالُها»[2]

Habelə Qadir Allah təzə mövzuları Qurandan istinbat edən bir dəstəni, tərifləyib və buyurub:

«لَعَلِمَه‏ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ»[3]

Başqa ayədə buyurur: Quran barədə düşünmürlər? Əgər Allahdan qeyrisi tərəfdən olsaydı, onda çoxlu ixtilaf tapardılar.[4]

Allah bu şərafətli ayədə müşriklərin azğınlıq səbəbini Quranda düşünməməklərində bilir.

Peyğəmbər (s) Qədir xumda vida həccində camaata buyurdu: "Ey camaat! Quranda diqqət edin və düşünün və ayələrini anlayın, Quranın möhkəmatına nəzər salın və mütəşabihatının arxasınca getməyin.[5]

Bu cəhətdən Quran və rəvayətlər xalqı Quranda düşünməyə və təfəkkürə dəvət edir ki, şübhəsiz bundan (düşünmək və tədəbbür) Quranın təfsiri və təhlilində istəyəcək.

Amma təfsir be rəy ki, dində pislənib. Təfsir be rəy o təfsirə deyilir ki, şəxs Quran ayələriylə əlaqədar olan hədislərə, təfsirlərə və ümumi qanunlara diqqət etmədən və Quranın digər ayələrinə (am və xas, mütləq və müqəyyəd, nasix və mənsux) diqqət etmədən, təkcə öz zehnindəkiləri nəzərə alaraq, Quran ayələrini təfsir və təhlil edə və çalışa öz əqidələrini Qurana istinad etsin.

Belə bir təfsir İslamda qəbul olunmayıb və bəyan olub ki, hər kəs Quran barədə elmi olmadan bir söz desə, yeri od olacaq.[6]

Buna əsasən deyilənləri nəzərə alaraq belə analiz edə bilərik ki, əgər bir kəs ürəyi istədiyi kimi Quranı təfsir etsə, bir halda ki, təfsir elmində və təfsirlə əlaqəli olan üsul, lüğət, nəhv hədis və... kimi elmlərdə mahir olmaya, Allahdan uzaqlaşıb. Peyğəmbərin (s) buyurduğu kimi öz yerini odda (cəhənnəmdə) hazırlayıb.[7]

Amma dini qanunların və ölçülərin üzərində qurulan, açıq fikirli təfsir, təfsir be rəy sayılmır.

Bu qanunlardan biri Məsumlardan (ə) qalmış rəvayətlərdə diqqət etməkdir; çünki Allah Qurana toxunmaq üçün təharəti şərt bilir.[8] Bu ümumidir istər zahiri toxunmaq istərsə də batini. Yəni necə ki, Quranın zahirinə toxunmağın zahiri təharətə ehtiyacı var, habelə Quranın batininə yetişməyin və toxunmağın batini təharətə ehtiyacı vardır. Hər nə qədər təharət daha çox olsa Quranın həqiqətinə yetişməkdə daha çox olacaq. Bu cəhətdən ki, İmamlar (ə) günahdan pak və Məsumdurlar və kamil ruhi təharətə sahibdirlər.[9] Nəticədə Quranın ən yaxşı təfsirçiləri onlardırlar.

Bəlkə onun həqiqəti və natiqi Qurandırlar.

Nəticə budur ki, (İmamlardan başqa) o kəslər Quranın həqiqi təfsirçiləri ola bilərlər ki:

Birinci: Təfsir elminə və təfsirlə əlaqəli elmlərə kifayət qədər məlumatı olsun.

İkinci: Əgər bir ayə haqqında İmamlardan (ə) təfsir varsa onun ziddinə təfsir etməsin.

Üçüncü: Qabaqcadan təyin olunmuş fərziyyələr əsasında təfsir etməyə.

 


[1] - Bu barədə müxtəlif insanların Qurandan təfsiri göstəricisinə, 5144 saylı sual (sayt: 5370) müraciət edin.

[2] - Quran ayələrində düşünmürlər? Ya (məgər) ürəklərinə qıfıllar qoyulubdur? Məhəmməd, surəsi, ayə 24.

[3] - Yəqinən (hökmən) onların arasından o kəslər ki, onun (düzgünlüyü və nadürüstlüyünü) biləcəklər, başa düşəcəklər. Nisa surəsi, ayə 83, Təfsiri isna Əşəri, cild 1, səh 10

[4] - Nisa sirəsi, ayə 82

[5] - Təbərsi, Əhməd ibni Əli, Əlehticac, cild 1, səh 60, Murtəza nəşri, Müqəddəs Məşhəd, 1403, Nəsayehdən tərcümə, səh 400

[6] - Səduq, Əttohid, səh 91, intişaratı came müdərrisine hozeye elmiyyüyü Qum, 1357 hicri şəmsi.

[7] - Hər kəs ki, Quranı təfsir be rəy etsə yeri oddan dolu olacaq, Razi, Fəxrəddin Əbu Əbdillah Məhəmməd ibni Ömər, Məfatihul- ğeyb, cild 7, səh 148 darul- ehyaut- turasil- ərəbi, Beyrut, üçüncü çap, 1420 hicri qəməri.

[8] - Vaqiə surəsi, ayə 79.

«لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُون»

[9] - Əhzab surəsi, ayə 23

«إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً»

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...