อิสลามมีคำสอนที่เกี่ยวกับเป้าหมายของชีวิตมากมาย   กุรอานได้ชี้แนะว่า “ อิบาดัต ” คือเป้าหมายของมนุษย์   อันจะนำมาซึ่งการบรรลุแก่นธรรม   ตลอดจนได้รับความผาสุกในโลกนี้และโลกหน้า [1]   อีกนัยหนึ่ง   จุดประสงค์ของชีวิตก็คือการแข่งขันกันทำความดี [2] ( สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่   อธิบายนะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์ , อัลลามะฮ์   ญะฟะรี , เล่ม   1,6,8 และหนังสือวิวัฒนาการทางสังคมของมนุษย์ , ชะฮีดมุเฏาะฮะรี   ตลอดจนคำตอบที่นำเสนอในเว็บไซต์แห่งนี้ [3] )

อนึ่ง   ควรคำนึงถึงข้อสังเกตุต่อไปนี้
มีฮะดีษจากอิมามศอดิก ( อ .) รายงานว่า   ท่านอิมามฮุเซน ( อ .) กล่าวแก่สาวกของท่านว่า “ อัลลอฮ์ผู้เกรียงไกรมิได้สร้างปวงบ่าวมาเพื่ออื่นใด   เว้นแต่เพื่อให้รู้จักพระองค์   เมื่อได้รู้จักก็จะบูชาพระองค์   และเมื่อได้บูชาพระองค์ก็จะหลุดพ้นจากการบูชาสิ่งอื่น ” [4]

แต่ประเด็นที่ไคร่ขออธิบายเป็นพิเศษก็คือ   ประเด็นการทำความเข้าใจฮะดีษของบรรดามะอ์ศูมีน ( อ .) ทั้งนี้   จำเป็นต้องคำนึงว่า   แม้ฮะดีษจะมีประโยชน์สำหรับทุกคน   แต่การที่จะอ้างทัศนะคติใดถึงบรรดาอิมาม   จำเป็นต้องคำนึงถึงเงื่อนไขบางประการดังต่อไปนี้

1.           จะต้องมีทักษะในการแยกแยะฮะดีษที่มีความหมายเชิงรวมออกจากฮะดีษที่มีความหมายเฉพาะกาลได้   เนื่องจากบางฮะดีษอาจได้รับการเจาะจงความหมายด้วยฮะดีษอื่นๆ   จึงจำเป็นต้องมีความรู้เชิงมหภาคในเรื่องนี้   กล่าวคือ   หากประสงค์จะทราบว่าอะไรคือเป้าหมายของชีวิตในทัศนะของอิสลามและบรรดาอิมาม   จำเป็นจะต้องตรวจตราฮะดีษต่างๆให้แน่ใจเสียก่อนว่าไม่มีฮะดีษอื่นใดที่กำหนดกรอบความหมายให้แคบลงได้อีก

2.           จะต้องมีทักษะที่จะจำแนกลักษณะฮะดีษมุฏลัก ( เชิงกว้าง ) ออกจากมุก็อยยัด ( ระบุปัจจัยเจาะจง )

3.           บางครั้งฮะดีษบางบทมีความหมายเฉพาะบางยุคสมัย   เพราะอิมามท่านอื่นได้ระบุระยะเวลาดังกล่าวในภายหลัง   เราเรียกฮะดีษประเภทนี้ว่า   นาสิค   และ   มันสู้ค   ฉะนั้นจึงต้องพิจารณาถึงปัจจัยดังกล่าวก่อนที่จะอ้างอิงเนื้อหาใดๆถึงบรรดาอิมาม

4.           จะต้องมีทักษะในการลำดับความลึกซึ้งของฮะดีษ   ต้องสามารถแยกแยะฮะดีษที่อิมามกล่าวแก่บุคคลทั่วไป   ออกจากฮะดีษที่มีเนื้อหาลึกซึ้งเป็นพิเศษ   ตัวอย่างเช่นการที่บางคนถามอิมามว่า   เป็นไปได้หรือไม่ที่อัลลอฮ์จะบรรจุโลกทั้งใบไว้ในไข่ไก่ใบเดียว   โดยที่ไข่ไก่มิได้ใหญ่ขึ้น   และโลกมิได้เล็กลง ! อิมามตอบบุคคลดังกล่าวโดยเปรียบเทียบว่าอัลลอฮ์สามารถบรรจุทั้งโลกไว้ในดวงตามนุษย์   ซึ่งมีขนาดเล็กกว่าไข่ไก่ คำตอบดังกล่าวอาจเป็นคำตอบที่ไม่เพียงพอสำหรับบุคคลอีกระดับหนึ่ง   จึงมีการนำเสนอเหตุผลเสริมให้ครบถ้วนสมบูรณ์ [5]  

ฉะนั้นจึงเป็นเรื่องเหลือเชื่อที่จะพบคำพูดที่หักล้างกันเองในหนังสืออย่างนะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์   อันเป็นพจนารถที่นักวิชาการที่ยิ่งใหญ่ของมุสลิมและแม้แต่ต่างศาสนิกต่างก็ได้รับประโยชน์กันถ้วนหน้า [6]

ส่วนประเด็นการศึกษานั้น   ต้องเรียนว่า   หากได้อ่านหนังสืออัลกาฟี   หมวดความรู้และความเขลา   ก็จะเข้าใจถึงมุมมองของอิสลามที่มีต่อการศึกษาได้เป็นอย่างดี   ในหมวดนี้ระบุว่าการแสวงหาความรู้ถือเป็นอิบาดัตสูงสุดประเภทหนึ่ง   ฉะนั้นจึงสามารถนำมาผนวกกับฮะดีษของอิมามอลี ( อ .) ที่ว่าผู้ศรัทธาจะต้องแบ่งเวลาในหนึ่งวันออกเป็นสามส่วน ... ทั้งนี้ก็เพราะว่าการแสวงหาความรู้ก็จัดอยู่ในส่วนของอิบาดัตเช่นกัน   ตัวอย่างเช่นฮะดีษของท่านอิมามอลี ( อ .) เกี่ยวกับความสำคัญของการศึกษาที่ว่า :

“ ความสมบูรณ์ของศาสนาก็คือการแสวงหาความรู้และนำสู่การปฏิบัติ   จงรู้เถิด   การแสวงหาความรู้เป็นวาญิบยิ่งกว่าการแสวงหาทรัพย์สินเสียอีก ” [7]

สุดท้ายนี้อยากจะแนะนำว่า   ในช่วงวัยอันสำคัญนี้   ควรสานสัมพันธ์และหมั่นศึกษาจากผู้รู้ทางศาสนาที่ทุ่มเทแรงกายแรงใจเพื่อศึกษาสารธรรมของอะฮ์ลุลบัยต์อย่างจริงจัง   และควรระวังบุคคลที่จ้องจะเบี่ยงเบนเส้นทางชีวิตของคนหนุ่มสาวให้เฉไฉไปตามทิศทางที่เขาต้องการ   ซึ่งเป็นเส้นทางที่มิได้ทอดสู่อัลลอฮ์และความผาสุกในโลกนี้และโลกหน้า
ขอให้คุณประสบความสำเร็จในทุกด้าน