Gelişmiş Arama
Ziyaret
8763
Güncellenme Tarihi: 2011/08/03
Soru Özeti
Eğer Allah yapacağımız şeyi biliyorsa bu cebir değil midir?
Soru
Biz her şeyin ezelden Allah’ın ilminde bulunduğuna (hem Kur’an ve hem de rivayetler açısından) inanıyoruz. Soru şudur: Eğer Allah yapacağımız şeyi biliyorsa, bizi bir işi yapmaya yönelten şey Allah’ın ilim cebri midir? Elbette bazı dostlar şöyle bir argüman kullanmaktadır: Allah bir okulun müdürü gibidir ve filan öğrencinin ders çalışmadığı takdirde geçemeyeceğini bilmektedir; yani Allah’ın ilmi, biz filan ameli yaptığımız takdirde, filan neticeye ve belirtilen fiili yapmadığımız takdirde de başka bir neticeye ulaşacağımızı bilecek türdendir. Ama bana göre bu argümanın bizzat kendisi Allah’ın kuşatıcı ilmini zedelemektedir.
Kısa Cevap

Allah’ın ezeli ilmi yoluyla cebir nazariyesi için delil getirenlere karşı şu şekilde cevap verilmelidir: “Allah ezelden insanın kendi iradesiyle ameller işleyeceğini bilmektedir.” Bu cevap Allah’ın kuşatıcı ve ezeli ilmiyle çelişmez; zira Allah ezelden onun kendi iradesiyle işleri yapacağını bilmektedir. Nitekim bu Allah’ın yaratıcılığıyla da çelişmez; çünkü Allah ezelden bu amelin insanın irade ve seçimiyle vuku bulmasını istemiştir. Filhakika bu yanıt insanın iradesiyle de çelişmez. Göründüğü kadarıyla, “bu yanıt Allah’ın kuşatıcı ilmiyle uyuşmamakta ve onu zedelemektedir” diye belirttiklerinizin nedeni, Allah’ın ilmi zatıyla aynı olması nedeniyle O’nun ilmi nedendir de tespitidir. Bundan dolayı verilen örnek de uygun değildir; zira Allah dışında hiçbir varlığın ilmi, diğer varlıkların filleri için neden olamaz. Ama belirttiğimiz gibi her ne kadar Allah’ın ilmi O’nun zatıyla bir olması cihetiyle, bilinen için neden olsa da fenomenlerin gerçekleşmesi için neden olan Allah’ın ilminin kuşatıcı ve kâmil olduğuna dikkat edilmelidir; yani bu bir hadisenin gerçekleşmesindeki neden ve şartlar bütününe yönelik bir ilimdir. İnsan fillerinin cüz ve şartlarından biri iradenin olmasıdır ve iradeyle gerçekleşmediği takdirde bu ilahî ezeli ilmin aksine olacaktır. Bundan dolayı belirtilen ilahî kuşatıcı ve kâmil ilim, iradeyle çelişmemekle birlikte bizzat insan iradesini ispat etmektedir. Sözü edilen örnek ve teşbih bağlamında da teşbihte tüm açılardan benzerliklerin gözetilmediğine dikkat edilmelidir; bu tür örnekler sadece (okul müdürü gibi bireylerin sahip olduğu) bilgi ve duyumun iradeyi dışlamadığının açıklanması içindir. Elbette esasen hiçbir şey Allah’a benzemediği için "لیس کمثله شئ"[1] O’nun hakkındaki her temsil ve örnekte şöyle demek gerekir:

Sen benim vehim, söz ve deyimlerim dışındasın

Benim ayrıştırmam ve teşbihimin başına toprak düşsün

Daha fazla bilgi için aşağıdaki başlığa müracaat ediniz:

Soru sayısı: 2084 (Site: 2135), Başlık: Allah’ın İlmi Ve İnsan İradesi       



[1] Şura, 11.

Ayrıntılı Cevap
Bu sorunun ayrıntılı cevabı yoktur.
Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Vaktin başında namaz kılmak mı iyidir yoksa iki doğuş arasında yatmamak mı?
    5640 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/04/11
    Her şeyden önce bir noktaya dikkat etmeniz lazımdır:Kerahete neden olan uyku ister sabah namazından sonra olsun, ister ondan önce olsun iki doğuş arasındaki uykudur. Bu yüzden sorunuza göre siz iki doğuş arasında uyuduğunuzdan dolayı her iki durumda da kerahete mürtekip olmuş bulunmaktasınız. ...
  • Ahmet ismi İncil’in neresinde gelmiştir?
    26742 Eski Kelam İlmi 2011/11/12
    Bu konuda dikkat edilmesi gereken önemli nokta şudur: Kur’an, İncil’de İslam Peygamber’inin (s.a.a) müjdeleyici olduğunu söylüyorsa, tahrif edilmiş İncil’i değil, Hz. İsa’nın (a.s) getirdiği incili kastetmektedir. Elbette tahrif edilmiş hali hazırdaki İncil’de de, bu meseleye işaret edilmesi dikkate değer bir konudur.Hz. Mesih (a.s), “Farkilit”ın geleceği müjdesini vermişti. Bu kelime ...
  • Bazen kıbleye doğru oturuyor ve temiz imamlar (a.s) ile sohbet ediyorum ve bu esnada bedenimde özel bir hal hissediyorum ve deyim yerindeyse tüm tüylerim ürperiyor. Bu hal neyin işaretidir?
    10283 Pratik Ahlak 2012/01/18
    Bildiğiniz gibi masum hazretler (a.s) bizim amellerimizi gözetlemektedir ve rivayetlerde de bu konuya işaret edilmiştir. Kesinlikle bu ilgi onların haremindeyken veya dikkatle kendilerine sevgi ifadesinde bulunduğumuzda daha çok ve belirgindir. Öte taraftan bedenin heyecanlıyken ve manevi hallerde reaksiyon göstermesi, hepimiz için vuku bulmuştur ve ayet ve rivayetlerde de bunun ...
  • Bankanın halktan geciken taksitten dolayı aldığı “gecikme parası” faiz sayılıyor mu?
    5983 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/09/09
    Banka aracılığıyla gecikmiş taksitten dolayı alınan gecikme parasın hükümü hakkında bazı mercilerin görüşleri aşağıda açıklandığı şekildedir: Ayetullah Uzma Hamenei’nin (Allah onun ömrünü uzun etsin) Defteri: Çalışmalarını “İslami Şura Meclisi’nin” tasvip ettiği kanunlar esasına göre yapan ve “Gözetleme Şurası’nın” teyit ettiği bankanın uygulamasında bir ...
  • İlahi yaşam nasıl bir yaşamdır? Şu andaki yaşamla bir tezaddı var mı?
    7834 Pratik Ahlak 2012/01/05
    Kur’an’a baksak ve ‘’Neden yaratıldık? sorusunu ona sorsak şu cevabı verecektir: ‘Ben, cinleri ve insanları, sadece bana kulluk etsinler diye yarattım.’ İbadet nedir? İbadet yani Allah’a kulluk etmektir. Yani yaptığımız bütün işler, hatta yemek içmek gibi günlük ve çok normal işlerimiz bile ilahi ve ibadi ...
  • Acaba Şia mezhebinden Sünni mezhebine geçmek caiz mi?
    4784 Diğer Konular 2018/12/08
    Esasen din ve inanç insanın akıl ve mantık yoluyla hakikati araştırması ve araması sonucu kendi seçimiyledir. İnsan temel inançlarında araştırma yapmalı ve hakikate ulaştıktan sonra onu seçmelidir. Din ve mezhep insana büyüklerinden miras kalmaz. Buna binaen dinin temel inançlarında taklit caiz değildir.[1] Zira din, ...
  • Rivayetlere göre iyi bir ortağın taşıması gereken özellikler nelerdir?
    3561 Şirket 2020/01/20
  • Anne (kadınlar) yoluyla da seyitli intikal eder mi?
    16105 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/06/20
    Hz. Zehra’nın (a.s) tüm evlatlarının Peygamberin (s.a.a) evlatları olduğu hususunda hiçbir şüphe yoktur. Ama Allah Resulü’nün (s.a.a) evladı olmak sıfatı ile seyit ve Haşimi olmak sıfatı arasında fark bulunduğuna dikkat etmek gerekir. Soyu Fatıma Zehra’ya (a.s) ulaşan herkes İslam Peygamberinin (s.a.a) neslindendir, ama seyitlerden değildir; zira seyit ve Haşimî ...
  • Bilal-i Habeşî Ve Hilafet Meselesi
    9683 تاريخ بزرگان 2011/08/03
    Tarihten anlaşıldığı kadarıyla Bilal-i Habeşî halifeler biat etmemiş, bazı yerlerde onlara itiraz etmiş ve hilafet sistemi için ezan okumaktan uzak durmuştur. Bu yüzden Şam’a sürgüne gönderilmiş ve orada vefat etmiştir. ...
  • “Farz” ve “vacip” hangi manaya gelmektedir? Bu iki kelime arasındaki fark nedir?
    10232 مبانی فقهی و اصولی 2014/01/21
    Farz ve vacip eğer değişik durumlarda ve özellikle ayrı (birlikte değil) bir şekilde kullanılırsa, kesinlik ve belirleme anlamına gelir[1] ve ıstılahtaki manası ise mütealliklerinin zorunlu olmasıdır. Ama bu iki kelime arasında bir farkın olduğu bazı lügat kitaplarında zikredilmiştir. Farz ve vacip arasındaki fark, farzın ...

En Çok Okunanlar