سفر به عتبات عالیات برای زیارت قبور مطهر و منور ائمه‌ی طاهرین(ع) از اموری است که بسیار پسندیده و مورد سفارش ائمه(ع) است؛ چرا که دشمنان اهل‌بیت(ع) همواره سعی در از بین بردن نام، یاد و آثار ائمه(ع) داشته‌اند و شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) با همین مسافرت‌ها و زیارت‌های خود همواره حرکت‌های دشمنان را بی‌اثر کرده‌اند. البته معمولا این مسافرت‌ها و زیارت‌ها خالی از ضرر نبوده است؛ لذا همواره باید میزان ضرر با اثراتی که این سفر برای حفظ اسلام، کیان تشیع، احیای نام، یاد و آثار ائمه‌ی اطهار(ع) دارد سنجیده شود، و در صورت برتری و اهمیت و اولویت این آثار بر حفظ جان به آن اقدام شود، همان‌گونه که در طول تاریخ شیعیان به این نحو عمل کرده‌اند.

در برخی از گزارش‌های تاریخی آمده است که متوکل عباسی با زائرین قبر امام حسین(ع) به شدت برخورد می‌کرد و آنها را به قتل می‌رساند تا کسی را جرأت نکند به زیارت قبر آن‌حضرت برود؛ اما شیعیان از این مجازات‌ها استقبال  می‌کردند.[1]

این اقدامات در آن شرایط که حیات و کیان تشیع به حضور و عدم حضور زائرین حائر حسینی بستگی داشت، امری لازم و ضروری بود و اگر امروزه اثری از مکتب اهل‌بیت باقی مانده است به برکت فداکاری‌های این افراد است.

به هرحال از نظر فقهی، سفر به عتبات عالیات در شرایط بحرانی و خطر، از قبیل تشخیص موضوع است و اگر به یقین ثابت شود که سفر به عتبات عالیات برای حفظ اسلام ضرورت دارد، در این صورت می‌توان به چنین مسافرتی اقدام کرد.

اما امروزه که مکتب تشیع بسط و گسترش یافته، چنین ضرورتی احساس نمی‌شود، و بدیهی است که باید این‌گونه مسافرت‌ها با هماهنگی مسؤلین نظام جمهوری اسلامی باشد.

پس در صورتی که عبور از مرز کشور بر خلاف قانون جمهوری اسلامی ایران باشد و شرایط به نحوی باشد که یکی از مراجع عظام تقلید حکم به عدم جواز سفر داده و آن‌را ممنوع کرده باشند، سفر افراد، سفر معصیت خواهد شد.[2]

مقام معظم رهبری درباره‌ی نماز چنین افرادی فرمود: "در صورتی که بر خلاف مقرّرات باشد نماز آنها در این سفر و سفرهای شبیه به آن، تمام و کامل می‌باشد، زیرا سفر معصیت می‌باشد که در رساله‏‌های عملیه، دستور به خواندن نماز کامل در سفر معصیت داده شده است".[3]

اما زائرانی که سفرشان بر خلاف مقررات نبوده و خوف ضرر عظیمی هم وجود نداشته و به زیارت عتبات عالیات رفته‌‏اند، اگر اتفاقاً به دست جنایت‌کاران کشته شوند، مظلوم هستند و ثواب عظیم دارند.

[1]. ابوالفرج اصفهانى، على بن الحسین، فرزندان ابو طالب، ترجمه، جواد فاضل، ج ‏2، ص 386، تهران، کتابفروشى على اکبر علمى، 1339ش؛ ابن شهر آشوب مازندرانى‏، المناقب، ج‏ 2، ص 64، قم، علامه‏، 1379؛‏ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏45، ص 404، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ «تخریب حرم امام حسین(ع) به دستور متوکل عباسی»، 113643.

[2]. طبق نظر امام خمینی(ره) و مقام معظّم رهبری، و سایر مراجع عظام عمل کردن بر خلاف قانون نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، شرعاً جائز نبوده و حرام می‌باشد.

[3]. دفتر مقام معظم رهبری در قم، استفتاء تلفنی-دفتر پاسحگویی به مسائل دینی.