Ətraflı axtarış
Baxanların
7597
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/18
Sualın xülasəsi
Təvəssül, yolunu azmaya səbəb olar? Ümumiyyətlə təvəssül üçün dəlil varmımızdır?
Sual
Televiziya yayımlarından birində təvəssüldən bəhs olundu və bir nəfər şiə əqidəsindən müdafiə edərək dedi: Əgər təvəsül şirk və düzgün olmayan bir işdirsə, bəs nə üçün hansısa xəstə İmam Rzaya (ə) (misal olaraq) təvəssül edəndən sonra şəfa tapır (sağalır)? Onun cavabında deyildi ki: Bu şəfa vermək həqiqətdə buna görədir ki, onlar yolunu azmaya düçar olublar və çünki yolunu azmalarında israr edirlər, Allah- Taala vasitəsiz olaraq o xəstəyə şəfa verir. Onlar xəstənin, təvəssülə görə şəfa tapmasını fikirləşirlər. Bu, deyiləcək cümlənin məzmunudur ki, deyir: Hər im öz yolunu azmasına israr edə biz onu daha çox yolundan azdırarıq. Əgər belə olsa təvəssüllər və onların nəticələrinin hamısı bizi yolumuzdan daha çox azdırmış olar. Xahiş edirik əqli və nəqli (rəvayət əsasında) dəlillərlə bu iddianın batil olmasını sübut edin!?
Qısa cavab

            Təvəssülün yolunu azmaya səbəb olmamasından əlavə, bəlkə o, Allaha yaxınlaşmaq üçün vasitə və yoldur. İmam Rzanın (ə) xəstəyə şəfa verməsi təvəssül üçün əsil dəlil deyil, amma bu məsələ üçün yaxşı bir sübutdur. Əlbəttə əqli və nəqli dəlillərlə onu isbat edəndən sonra. Dünyanın nizam- intizamı "illət" və "məlul" idarə üsulu ilədir. Maddi aləmdə hədəfə yetişmək üçün onun səbəblərinin hazır olmasının vacib olduğu kimi, mənəvi və mələkuti (mələklər aləmi) yaşayış sistemində də belə bir idarə üsulu sabitdir. Həmçinin Quranda möminlərə deyir: Allahın əmrindən boyun qaçırmaqdan çəkinin və ona yaxınlaşmaq üçün vasitə axtarın (tapın).

Ətreaflı cavab

            Təvəssül üçün həm əqli həm də nəqli dəlil vardır və təvəssülün düzgünlüyü üçün dəlil ünvanına xəstənin şəfa tapmasının söylənilməsi isə əsil dəlil deyil.

Bəli ondan sübut kimi istifadə etmək olar. Başqa bir tərəfdən qarşı tərəfin verdiyi cavab bir növ müğalitədir (çaşdırmaq). Çünki, biz o yerdə ümumilikdən "hər kim öz yolunu azmasına israr edə, biz onu daha çox yolundan azdırarıq" istifadə edə bilərik ki, yolunu azma mövzusunu isbat edək. Əgər istəyək bu dəlilə məntiqi şəkil verək, belə olar:

Təvəssül, yolunu azmaya israr etməkdir.

Hər kim öz yolunu azmasına israr edə, biz onu daha çox yolundan azdırarıq.

Nəticə: Hər kim təvəssülə israr edə, biz daha çox yolundan azdırarıq.

Hər bir dəlilin isbatı üçün düzgün məntiqi şəkildən əlavə düzgün müqəddimələrə də ehtiyac vardır. Söylənilən dəlildə birinci müqəddimə "təvəssül, yolunu azmaya israr etməkdir", ancaq dəlili olmayan bir iddiadır.

Başqa bir ibarətdlə: Onlar güman ediblər ki, təvəssül üçün heç bir dəlil yoxdur və özlərinin düzgün olmayan bu gümanından istifadə edərək bu müqəddiməni düzəldiblər "təvəssül,yolunu azmaya israr etməkdir" bir halda ki, məsələ tam bunun əksinədir. Təkcə, təvəssülün dəlili vardır demək düzgün deyil, bəlkə təvəssül üçün olan möhkəm dəlilləri hər kim eşitsə, Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı vasitənin təvəssül olduğunu qəbul edər və ondan istifadə edər.

Təvəssül, istilahda (termində) bundan ibarətdir ki, insan, duasının Allah tərəfindən qəbul olunması və məqsədinə yetişməsi üçün bir şeyi vasitə olaraq Allahın dərgahına yönləndirə (yəni özü ilə Allah arasında vasitə qərar verə).

İstər maddi, istərsə də mənəvi yaşayışda məqsədə yetişmək üçün səbəblərin icra olunması, əqli və fitri bir iş hesab olunur. Hətta bitki və heyvanat aləminin mövcudları da əmrdən müstəsna deyillər (kənarlaşdırılmayıblar).

Əsasən yaradılış sistemi səbəblərin idarə üsulu ilədir. Necə ki, İmam Sadiq (ə) buyurub: Allah- Taala işləri, səbəblər olmadan həyata keçirməkdən həya edər. Çünki, hər bir şey üçün bir səbəb qərar verib.[1] Hər bir şəxs özünün təbii və ədalətli yaşayışında öz ağıl və fitrətindən istifadə etməklə həmişə yaşayışın maddi ehtiyaclarını aradan aparmaq üçün təbii və adi səbəblər və vasitələr axtarışındadır. Əsasən, insanın maddi yaşayışında baş verən təcəəccüb gətirən dəyişikliklər və inkişafın hamısı, hər bir varlığa uyğun səbəblərə təvəssül və o varlığın illət və məlulla bağlı rabitəsinin (əlaqəsinin) kəşfi yolundan hazırlanıbdır. Burada mühüm məsələ (məqam) budur ki, insanın həyatı təkcə maddi yaşayışla xülasə olunmur, bəlkə onun mənəvi və mələkuti yaşayışı insanın həyatının ən əsas hissəsini təşkil edir.

Bu yaşayışa hakim olan sistem isə səbəblərin idarə üsulu əsasına möhkəm və sabitdir. Fərqi budur ki, təbii yaşayış sistemində insan, ağıl və təcrübəsindən bəhrələnməklə münasib səbəbləri tanıya bilir, lakin mənəsi yaşayışda insanın ali səbəblərini tanımaq və ona başlanmaq tərzi bəşərin ağıl və təcrübəsi sahəsindən kənardır. Çünki, insanın ağlı onunla Allah arasında yaxınlıq yaradan səbəblərin varlığının zəruri olmasını yaxşıca başa düşür, amma o səbəbləri tanımaqda özünü dini mənbələrə ehtiyaclı görür.

Quran, möminlərə, Allaha tərəf vasitənin axtarışında olmalarını əmr edir.

«يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَ جَهِدُوا فى سبِيلِهِ لَعَلَّكمْ تُفْلِحُونَ»[2]

Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun, ona (onun rəhmətinə və lütfünə qovuşmaq üçün) yol axtarın. (Allah) yolunda cihad edin ki, bəlkə, nicat tapasız!.

Bu ayə aydın şəkildə çatdırır ki, Allaha yaxınlaşmaq vasitələrdir və bu vasitələrlə mənəvi yaxınlıq ələ gəlir. Bəs bu vasitələr nədir?

Şiə və əhli- sünnənin rəvayət kitablarında çoxlu rəvayətlər vardır ki, İslam Peyğəmbəri (s) və onun Əhli- beytini Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı vasitə tanıtdırıb.[3]

Təvəssülün nəqli bəhsi də həm şiə, həm də əhli- sünnə rəvatətlərində qeyd olunubdur. Bu qədər rəvayət çoxluğu ilə heç cür şəkk- şübhə yeri qalmır.

Bu barədə daha çox mütaliə etmək üçün aşağıdakı göstəricilərə maraciət edin:

Əhli- beytə təvəssülün fəlsəfəsi, 1321 (sayt: 1316).

Əhli- sünnə baxışçında təvəssül və şəfaət, 4889 (sayt: 5777)

İbn Teymiyyədən qabaq Əhli- sünnənin təvəssülə etiqadı, 2143 (sayt: 2361).

 


[1] - Bax: Kuleyni, Əl- kafi, cild 1, səh 183, Darul- kotobil- İslamiyyə, 1365.

[2] - Maidə surəsi, ayə 35.

[3] - Nəhcül- bəlağə, xütbə 106.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Niyə mərcə təqlidin ölümündən sonra fətvaları etibarsız sayılır?
    6024 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/06/19
    Qeyd etmək lazımdır ki, ictihad bir sıra fərqli elementlərə malikdir; o cümlədən ictihad mənbələri (Quran, sünnət, ağıl və s.) kimi və yaxud onların mövzu və şərtləri (elm, müctehidin dini mətnlərdən çıxarışı və s.) kimi bu qəbildən olan elementlərə işarə etmək olar. Hər bir müctehid, daim bu fərqlilik və ...
  • Əba Əbdillahil Hüseyn (ə) Həbib Bin Məzahirə «من الغریب الی الحبیب» tərkibli məktub yazmışdırmı?
    5574 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Biz «من الغریب الی الحبیب» bu rəvayətə hədis kitablarında və şiənin nekroloqlarında (böyük şəxsiyyətlərin həyat və fəaliyyəti barəsində olan kitablar) məsələn, lohufe Seyid İbn Tavus, rast gəlmədik. Bu səbəbdən bu hədisi İmam Hüseynə (ə) aid edə bilmərik.
  • İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın həyatda olmasını əqli və nəqli dəlillərlə bəyan edin.
    8146 Qədim kəlam 2011/10/20
    İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın varlığı və o həzrətin imaməti “xüsusi imamət” bəhslərindən olduğu üçün əqli dəlildən istifadə etməklə onu birbaşa isbat etmək olmaz. Əksinə, “ümumi imamət” bölməsində deyilən “hər bir zamanda İmamın varlığının zərurəti” ilə əlaqədar əqli dəlillərdən istifadə etməklə, habelə, hazırkı dövrdə İmamın yalnız həzrət Məhdi ...
  • Cümə namazının xütbəsini azandan öncə oxumaq olarmı? İki xütbənin arasında azan vermək lazımdırmı?
    6408 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/18
    Sizin sualınız çox da aydın olmadığı üçün onu xülasə şəkildə belə izah edirik: 1)            Cümə namazının xütbələrinin biri azandan öncə oxunmalıdırmı? Biz hər iki xütbəni azandan öcə və ya sonra ...
  • Keçmiş dinlər olan yəhudi və xristianlıqda da islam dinində olduğu kimi namaz mövcud idi?
    3563 کلیات 2019/10/09
  • Аллаһ-Тааланын Рүбубијјәт мәгамына чатмаг олармы?
    5091 Nəzəri irfan 2012/05/21
    Рүбубијјәт мәгамынын мүхтәлиф мәртәбәләри вә нисбәтләри вардыр. Бу суала ҹаваб вермәкдән өтрү бүтүн бу ҹәһәтләри нәзәрә алмаг лазымдыр. Әҝәр илаһи рүбубијјәтә чатмагдан мәгсәд, мәхлугун затында дәјишиклик олуб, Халигә чеврилмәсидирсә бу иш батил вә гәти шәкилдә рәдд олунмуш бир иддиадыр. Амма, диҝәр мәнада бу мөвзуда бәзи изаһлар вермәк ...
  • Həcdə qurbanlıq etməyin fəlsəfəsi nədir?
    5879 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    İslamın bütün qanunları və göstərişləri məxluqatın xeyrinə çox dəqiq hikmətlər əsasındadır. O cümlədən İslamın hökmlərindən və qanunlarından biri budur ki, hacılara vacibdir qurban bayramı günündə mina adlı yerdə qurbanlıq etsin. Həcdə qurbanlıq etməyin hikmətlərindən bəzilər bunlardan ibarətdir: Hacıların nəfsani istəklərini qurbanlıq etməyə və əmmarə nəfsi ...
  • Buda dini, ilahi din olubdurmu?
    6887 Qədim kəlam 2010/12/05
    Bəziləri deyirlər: Buda ilahi peyğəmbərdir və onun dininin ilk əsasları vəhydən qaynaqlanır. Baxmayaraq ki, sonradan böyük təhrifə düçar oldu. Bu nəzəriyyə iki dəlilə əsasən qəbul oluna bilər. 1)- Qədimi buddizmin təlimlərinə diqqət etmək: Tarixin ona verdiyi təsir, peyğəmbərə məxsusu bir təsirdir. O yanmış Buda, camaatın nicat, ...
  • لا اله الا هو “la ilahə illa huvə” ilə لا اله الا الله “la ilahə illəllah” cümlələrinin arasında nə kimi fərq vardır?
    16725 Qədim kəlam 2012/02/13
    Bəzi rəvayətlərdə qeyd olunur ki, “ya Huvə”, “ya mən la huvə illa huvə” Allahın ismi-ə’zəmidir (ən böyük adıdır). Aydındır ki, Quranda gələn bu kəlmə لا اله الا هو “la ilahə illa huvə” ilə لا اله الا الله “la ilahə illəllah” arasında olan fərq “Huvə” ilə “Allah” kəlmələri arasındakı fərqə qayıdır.
  • Başqasının malından vəqf etməyin hökmü nədir?
    5619 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Vəqf etmək o vaxt düzgün olar kivəqf edən özü sahib olduğu maldan vəqf etsin.[1] Nəticədə zorla aldadmaqla və nahaq başqalarından mal ilə verilmiş vəqf batildir vəqf edən o mala zamindir və boynunda həqqunnas var başqa sözlə desək bu vəqf etməklə boynundan həqqunnas götürülmür.

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    161774 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    150744 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    116589 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    108340 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    93534 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    90146 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    52659 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    42687 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    42576 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    41687 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...