جستجوی پیشرفته
بازدید
11187
آخرین بروزرسانی: 1393/08/07
خلاصه پرسش
آیا علوم متداول امروزی، با ارزش‌های علوم اسلامی و پذیرفته‌شده اسلام، منافات دارد؟
پرسش
کدام دسته از علوم متداول امروزی هستند که ارزش‌های آن‌ها، با ارزش‌های علوم اسلامی و پذیرفته‌شده اسلام، منافات دارد؟
پاسخ اجمالی
اسلام با هر علم و دانشی که موجب رشد فزاینده‌ی عقل و تعالی روح انسانی شده و یا استفاده­های حلال او از زندگی مادی را تسهیل نماید، موافق بوده و خود در جهت تبیین ساختارهای آن علم و ترغیب مردم به سوی آن پیشرو است.
از این رو برخی از علوم شکل‌گرفته در عصرهای مختلف مانند علوم تجربی خاص؛ نظیر فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و ... با ارزش‌های علوم اسلامی و پذیرفته‌شده اسلام، تقریباً مشکل اساسی ندارند. از این جهت، علومی که دقیق‌اند مثل ریاضیات و همین طور دانش‌هایی که از این علوم استفاده ابزاری می‌کنند؛ مانند رشته‌های مهندسی و پزشکی به تبع آن‌ها مشکل چندانی ندارند.
اما رشته‌هایی؛ مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، مدیریت، اقتصاد و... این علومی که به آن‌ها علوم انسانی گفته می‌شود، یا به تعبیر دیگر، علومی که به آن‌ها علوم اجتماعی می‌گویند؛ چون، مبانی این علوم در حال حاضر مبتنی بر یک انسان‌شناسی خاص در جوامع غیردینی است، وقتی به مرحله‌ی کارکرد می‌رسد در بسیاری موارد با ارزش‌های اسلامی در تضاد است. اگرچه ممکن است، بدون نظر به نوع مبانی و ریشه‌ها، برخی راهکارهای آن‌ها که با دستورات اسلامی در تقابل نیستند نیزمورد استفاده قرار گیرند.
پاسخ تفصیلی
اسلام با هر علم و دانشی که موجب رشد فزاینده‌ی عقل و تعالی روح انسانی شده و یا استفاده­های حلال او از زندگی مادی را تسهیل نماید، موافق بوده و خود در جهت تبیین ساختارهای آن علم و ترغیب مردم به سوی آن پیشرو است.
از این رو برخی از علوم شکل‌گرفته در عصرهای مختلف مانند علوم تجربی خاص؛ نظیر فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و ... تقریباً هیچ مشکل اساسی با اسلام ندارند؛ از این جهت، علومی که دقیق‌اند مثل ریاضیات و همین طور دانش‌هایی که از این علوم استفاده ابزاری می‌کنند؛ مانند رشته‌های مهندسی و پزشکی به تبع این علوم با ارزش‌های علوم اسلامی و پذیرفته‌شده اسلام، منافات ندارند. چنانچه اگر این علوم در راستای ارتقا سطح فرهنگ و رفاه مردم نیز قرار گیرد، آموزه­های دینی نیز آنها را مورد حمایت و تشویق خود قرار خواهد داد.
این که می‌گوییم مشکل اساسی ندارند؛ چون گاهی در بحث‌های فیزیک (فیزیک نظری) بعضی از مسائل مطرح می‌شود که در واقع به مسائل اعتقادی ارتباط پیدا می‌کند. در آن مسائل دیدگاهی مطرح شده است که با دیدگاه‌های دینی منافات دارد، ولی تأثیر چندان اساسی در نظریات فیزیکی ندارد، و می­دانیم که بسیاری از فیزیک‌دان‌های بزرگ شخصیت‌های معنوی بودند؛ مثل نیوتن و انیشتین، این‌ها آدم‌های الاهی هستند و نگاهشان به دنیا نگاه الاهی است و اساساً خودشان معتقدند که دستاوردها در فیزیک نتیجه‌ی نگاه الاهی به عالم بوده است. اما آن بخشی که اندیشمندان دینی به ویژه مقام معظم رهبری هم خیلی روی آن تاکید کردند و این یک واقعیت است، رشته‌هایی؛ مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، مدیریت، اقتصاد و... است. این علومی که به آن‌ها علوم انسانی گفته می‌شود، یا به تعبیر دیگر، علومی که به آن‌ها علوم اجتماعی می‌گویند، این علوم انسانی (Humanities) یا علوم اجتماعی (Social Sciences) مبتنی بر یک انسان‌شناسی خاص است؛ چرا که وقتی شما می‌خواهید روان‌شناسی بحث کنید، اول باید تفسیری از انسان داشته باشید تا بر اساس آن تفسیر بتوان در خصوص روان‌شناسی بحث کرد، جامعه‌شناسی هم بخواهید بحث کنید اول باید تفسیری از انسان داشته باشید و بعد بیایید جامعه را بحث کنید. همین طور در مدیریت، اقتصاد و... . آن انسان‌شناسی، (انسان‌شناسی سکولار) که در قرن 17 و 18 در اروپا جوانه‌هایش زده شد و در همان دوره این علوم انسانی شکل گرفت چون مبتنی بر آن ارزش‌ها است، وقتی می‌رسد به کارکرد در بسیاری موارد با ارزش‌های اسلامی در تضاد است؛ به عنوان مثال ما در کشور خود اقتصاددانان فراوانی داریم، اما مشکلات ساختاری اقتصاد ما به این دلیل است که این اقتصادی که ترسیم  و تعریف شده است، در یک جامعه غیردینی و بر اساس ریشه‌ها و مبانی غیردینی شکل‌گرفته است؛ از این رو در یک جامعه دینی که ارزش‌های دینی حاکم است، جواب گو نیست؛ به همین دلیل شما می‌بینید با همین علم اقتصاد کشورهای غیردینی اداره می‌شوند، ولی وقتی به کشور ما می‌آید و در مختصات دینی و فرهنگی ملت ما قرار می‌گیرد، ما نمی‌توانیم مشکلات اقتصادی را حل کنیم؛ چون مفاهیم غیردینی مثل حرص که معیار اقتصاد است، در مفاهیم دینی ما پذیرفته‌شده نیست.
با این احوال ممکن است، بدون نظر به نوع مبانی و ریشه‌ها، برخی راهکارهای مطرح‌شده در علوم غربی مورد توجه قرار گیرد. زیرا بعضی از این راهکارها مانند برخی از آنچه در روانشناسی غربی برای بهبود روابط اعضای خانواده مطرح می‌شود، بر اساس فطرت عموم انسان‌ها و با راهکارهای استقراء و تجربه به دست آمده است، که می‌تواند برای اندیشمندان دینی نیز راهگشا باشد. اما باید توجه داشت تشخیص این موارد و گزینش موارد راهگشا و کاربردی، باید توسط متخصصان دینی که در این زمینه فعالیت دارند، صورت پذیرد و از پذیرش و عمل مطلق به آن‌ها پرهیز شود.
نمایه‌های مرتبط:
علم و عقل و دین، قرآن و علوم، 111 (سایت: 2230).
تعارض علم و دین در غرب، 1250 (سایت: 1272).
عدم تعارض علم و دین، 1251 (سایت: 1265).
رابطه علم و دین، 210 (سایت: 1301).
علم مورد تشویق و تأیید دین، 3417 (سایت: 3859).
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها