Gelişmiş Arama
Ziyaret
5351
Güncellenme Tarihi: 2011/03/03
Soru Özeti
Öldürmenin çeşitlerini ayrıntılarıyla anlatınız.
Soru
Öldürmenin çeşitlerini ayrıntılarıyla anlatınız.
Kısa Cevap

Öldürme, çeşitli yönlerden kısımlara ayrılabilir. Aşağıda kısaca onlara değiniyoruz:

1- Haklı ve haksız olarak öldürme.

2- Öldürmenin ne zaman yapıldığı

3- Öldürmenin idamla, silahla veya sopayla olması, yine taşlanmak ve diğer şekillerde cezaları yönünden gerçekleşmesi.

4- Öldürmenin kasıtlı, kasıtlıya benzemesi ve tümüyle hatayla olması yönünden olması. Sizin sorunuz galiba bu son kısıma aittir.

Ayrıntılı Cevap

Sorunuz çok geneldir. Öldürmenin çeşitlerinden kastınız nedir, çeşitli kısımlarından hangisine yöneliktir, belli değil. Soru daha ayrıntılı biçimde sorulsaydı cevapta ona göre verilirdi.

Örneğin, bir soruyla bütün insanların kısımlarını detaylarıyla açıklanması istenmez. Zira insanlar mezhep, ırk, renk, cinsiyet, eğitim, uyruk, yaş ve daha onlarca bölümlere ayrılabilir.

Öldürmeyide çeşitli yönlerden kısımlara ayırabiliriz. Aşağıda bu kısımlardan bazılarına işaret ediyoruz:  

1- Öldürmenin haklı ve haksız olması yönü: Kısastan dolayı idama mahkum edilenler, işledikleri suçtan dolayı ölüm cezasına çarptırılanlar, İslam ülkesiyle savaşan kafirler, görüntüde Müslüman olan ama İslam devletinin aleyhine silahlı mücadeleye girenlerin öldürülmesi hak, bunların dışındakileri öldürmek haksızlıktır.

2- Öldürmenin gerçekleştirilme zamanı: Çünkü haram aylarda öldürmenin cezası diğer aylara göre daha ağırdır.

3- Öldürmek, verilen cezalar yönünden de bölümlere ayrılmaktadır. Silahla veya darağacına asılmak, taşlanarak vb. gibi öldürülme şekilleri vardır.

4- Katilin durumuna göre yapılan öldürme, onun başka bir kısımdır.

Katil haklı olarak birini öldürdüğünde ona karşı hiçbir şey yapılmaz. İslam devletiyle işbirliği yapılmadan düzeni bozmak isteyen, kanı dökülmesi helal kimseyi öldürmek, tazir cezasını gerektirir. Suçsuz kimseyi öldüren kısas edilir. Bazı durumlarda maktulün ailesi, katilin ailesine para ödeyerek hükmün icrasını talep edebilirken, bazende para ödemeye gerek yoktur. Kısasın diyete dönüştüğü veya baştan diyetin belirlendiği yerlerde diyetin miktarı, yerine göre değişmektedir. Birçok yerde katilin kendisi onu ödemelidir. Öldürme, tümüyle hataysa katilin ailesi onu ödemekle mükelleftir. Bu tür ödemeler genel sigorta gibidir.

5- Gerçekleşme şekline göre olan bölüm bir başka kısım olup galiba sizinde maksadınız bu bölümdür. Buna göre öldürme:

a) Bilerek işlenmiştir. Yani katil -neyle öldürdüğü göz önüne alınmadan- kasıtlı ve kendi iradesiyle birini öldürmüştür veya öldürücü bir araçla birine saldırmış -ve ister öldürmek kastı olsun ister olmasın- onun ölümüne neden olmuştur.[1]  

Normal olarak kasıtlı öldürme, bir şey yaparak gerçekleşir. Ama bazende yapılması gereken şey yapılamadığında da kasıtlı öldürme gerçekleşebilir. Örneğin, hastahanede yatan bir hastaya hemşire ilaç veya yemek vermeyerek hastanın ölümüne neden olursa o hemşire birşey yapmamış olsa da bilerek adam öldürmekten yargılanır.

Ayrıca maktul mümin ise belirlenen cezaların yanı sıra, katil ahirette de devamlı olarak cehennemde kalabilir.[2]

Bir maktulun sanığı bir kişi olabileceği gibi, birkaç kişide olabilir ve hepsi cezalandırılır.[3]

Kısasın cezasının icrasında din benzerliği, cinsiyet, köle olmamak, vb. gibi şeyler göz önüne alınmalıdır.

b) Kasıta benzeyen öldürme: Yani birisi cinayet amacı olmadan ölüme neden olan bir iş yapabilir. Doktorun yaptığı ameliyatın bazen ölüme neden olması gibi.[4]

Kasıta benzer öldürmeyi şöyle de ifade edebiliriz: Birisinin bilerek ve isteyerek yaptığı bir hareket, öldürme gibi toplumun aleyhine olan bir sonuç getirebilir. Oysa ortaya çıkan şey asla onun istediği şey değildir.[5]  

Kasıta benzer öldürmede kısas yapılmaz, onun yerine diyet alınır.

c) Öldürme, tümüyle hata olabilir. Katil, maktulün farkında olmadan tesadüfi olarak böyle bir katli gerçekleşmiştir. Yani iradeyle yapılan amel, hem fiilde, hem de alınan sonuç itibarıyla her türlü kasıttan uzaktır.[6] Tıpkı bir avcının silahını avlayacağı hayvana doğru ateşlediğinde, onun ava değilde tamamen tesadüfi olarak oradan geçen birine değip öldürmesi gibi.[7]

Büluğa ermeyen veya deli biri kasıtlı olarak birini öldürürse onların bu kasıtlı ameli tümüyle hata kategorisine girer. Ve yakınları maktulun ailesine diyet ödemelidirler.[8]

Katlin ispatı için sanığın itirafı, tanıkların tanıklığı ve yemin gibi yollar vardır.

Görüldüğü üzere, öldürmeyi beş kısıma ayırdık. Daha fazla araştırma yapılırsa başka kısımlarda eklenebilir. Fıkhi ve ceza hukuku hakkında özel yazılan kitaplarda bu konuyla ilgili oldukça geniş bilgi verilmesine rağmen sorunuz hangi kısıma yöneliktir belli değil. Bu yüzden, özellikle hukuk öğrencisi olduğunuz için sorunuzu daha belirgin hale getirip sorarsanız ve kafanıza takılan şeyi yazarsanız verilecek cevapta daha yeterli olacaktır.     



[1] -İmam Humeyni, Tahrir-ul Vesile, c.2, s.508-509, İntişarat-ı Dar-ul İlm, Kum, 2. Baskı; İslam Ceza Kanunu, 206. Madde.

[2] -‘Kim bir mümini kasten öldürürse cezası cehenneme atılmaktır, orada ebedi kalır; Allah ona gazap eder ve onu rahmetinden uzaklaştırır ve ona pek büyük bir azap hazırlamıştır da.’ (Nisa/93); Muhammed Hasan b. Hür Amuli, Vesail-uş Şia, c.29, s.31, 35074. Rivayet; Müessesei-i Al’-il Beyt, Kum, h.k.1409; Muhammed Hüseyin Tabatabai, el-Mizan, c.5, s.62.

[3] -İslam Ceza Kanunu, 212. Madde.

[4] -İmam Humeyni, a.g.e. c.2, s.554, Mesele:5; İslam Ceza Kanunu, 295. Madde.

[5] -İreç Golduziyan, Hukuk-u Cezay-ı İhtisasi, s.108, Müessese-i İntişarat-ı Cihad-ı Danişgahi, 6. Baskı h.k.1378.

[6] -a.g.e. s.109.

[7] -İmam Humeyni, a.g.e. c.2, s.554, Mesele:7; İslami Ceza Kanunu, 296. Madde.

[8] -İslam Ceza Kanunu, 221. Madde

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Hamd suresinden sonra Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin söylemek sadece tabi olanlar için mi müstehaptır, yoksa cemaat imamı için de müstehap mıdır?
    6323 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/01/18
    Hz. Ayetullah Uzma Hamaney’in (ömrü uzun olsun) Bürosu:Tabi olanlar için müstehaptır.  Hz. Ayetullah Uzma Sistani’nin (ömrü uzun olsun) Bürosu:Namazda müstehap olan şey, imamın arkasında namaz kılan fertlerin imamın Hamd suresini okumasının ardından Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin cümlesini söylemesi ve namazda tevhid suresini şahsen okuyan kimsenin de ”kezalik Allah” ...
  • Neden Şiiler namazı eli açık olarak ve Sünniler de eli bağlı olarak kılmaktadırlar? Peygamber (s.a.a.) namazı nasıl kılmaktaydı? Bu hususta deliliniz var mı?
    75499 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2008/04/09
    On iki İmam’a bağlı olan Şia, Peygamber (s.a.a.) ve Ehl-i Beyt İmamları’nın sünnetine göre amel etmek için namazı eli açık olarak kılmaktadırlar. Onların delili, Peygamber (s.a.a.) ve Ehl-i Beyt İmamlarının namaz kılarken ellerini açıp normal şekilde namaz kıldıkları ve namaz esnasında elleri bağlamayı Mecusilere benzemeyi ifade eden rivayetlerdir. Aynı şekil ...
  • Hangi tarihi belge İmam Hasan Askeri'nin evladı olduğunu ispatlıyor? Niçin İmam Hasan Askeri (a.s) annesini malları hususundaki vasisi olarak belirledi?
    7603 Eski Kelam İlmi 2011/04/21
    İmam Hasan Askeri'nin evladı olduğuna dair bir çok rivayetler vardır. Bu konu Ehl-i Sünnet'in kitaplarında da geçmektedir.İmam, bir rivayet göre kendi bağlılarına annesine müracaat etmeği emretmiştir. Ancak bu emirde malları hakkında bir şey söz konusu değildir. Bu emrin sebebi İmam Hasan Askeri'nin, kendi ...
  • Müslüman olmayan Ülkelerdeki Bankalarda yatırım yapmak caiz midir?
    5666 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/06/20
    İran İslam Cumhuriyetinin rehberi seyit Ali Hameney konuyla alakalı bir soruya vermiş olduğu cevapta şöyle buyurmuş: "Haddi zatinde gayri İslami ülkelerdeki bankalarda yatırım yapmak işkâlsız ve sakıncası yoktur. Yani eğer bu bankalarda yapılan yatırım onların İslam ve Müslümanların aleyhine olan iktisadi ve siyasi güçlerinin artmasına neden olmuyor ise yatırım yapmanın ...
  • Rububiyet yalnız Yüce Allah’a mı özgüdür?
    14676 Teorik İrfan 2010/05/04
    Rububiyet Arapça bir sözcük olan rab kökünden türemiştir, rab; sahip ve eğitici anlamındadır. Allah bütün yaratılış aleminin sahibi olması hasebiyle, bu alemin yöneticiliğini de Ona aittir. O, kendisinden başka her şeyin rabbidir. Yaratılış aleminin tüm varlıkları Allah’ın bir simge ve mazharıdır ama bu mazharların da bir takım temelleri ve ...
  • Acaba dinsiz kimseler cehennem ehli midirler? Müslüman bir kimse hangi yollarla onlara yardım edebilir?
    6722 Pratik Ahlak 2011/11/12
    Onda dini öğrenme merakının ve dine yönelme duygusunun uyanması için dinin güzelliklerini ona göstermeye çalışınız. Örneğin dini ve dini ahlakı yaşayarak dinin güzelliklerini sende müşahede etsin. O, dinin ve dindarlığın insanın yaşamında hazır bulunduğunda bunun arkadaşlar, aile efratları ve… Arasındaki irtibata ne kadar güzellikler kattığını ...
  • Acaba Allah’ın kalbimizde yer edindiğini söyleyebilir miyiz?
    7054 Eski Kelam İlmi 2012/04/04
    Allah hem göklerde ve hem de yerdedir, arşa da yerleşmiştir ve ayrıca kalbimizde de yer edinmiştir. Diğer bir tabirle; Allah’ın bir zaman veya mekâna ihtiyacı olmamasına rağmen her yerde ve her zamanda Onun varlığı hissedilebilir. Aynı zamanda bu söylenenlerin hiçbiri boş ve manasız değil aksine biraz dikkatle ...
  • Kur’an’ın diğer din mensuplarına karşı barışcıl biçimde yaklaşım konusundaki görüşü nedir?
    33895 Tefsir 2010/10/07
    ‘Dinlerarasıbarış ve huzura dayalı yaşam’ olgusu, İslamın temel inançlarından biridir ve Kur’an-ı Kerim’in bir çok ayetinde çeşitli şekillerde buna açıkca vurgu yapılmıştır. Kur’an, bazı dinlerde görülen ve inanç farklılıklarından kaynaklanan din savaşlarını -haçlı seferleri gibi- anlamsız bulmaktadır. Kin gütmek ve başka dinlerin mensuplarına karşı düşmanlık beslemek yasaktır. Başkalarına ...
  • İranlılar, Ömer’in eliyle mi Müslüman olmuştur?
    15656 تاريخ بزرگان 2012/01/18
    Eğer tüm İranlıların Ömer’in hâkimiyeti döneminde Müslüman oluşu kastediliyorsa, bu ihtimal kabul edilir değildir; zira İran Arap ve Müslümanlar tarafından fethedilmeden önce bir grup İranlı diğer ülkelerde bulunuyordu ve onlar İslam’ın doğuşunun ilk yıllarında Müslüman olmuştu. Ama Ömer’in hâkimiyeti döneminde İslam’ın İran’a girmesi ve Müslümanların davranışları nedeniyle bazı İranlıların ...
  • Çocuklarımızın Allah hakkındaki sorularına nasıl cevap verelim?
    9812 Eski Kelam İlmi 2010/08/26
    Çocuğun Allah hakkındaki sorularından kaçmamak gerekir. Bu gibi sorulara doğru, sağlam ama anlaşılır ve basit cevaplar verilmelidir. Alemde var olan düzen ve bu düzene dayalı burhandan yararlanıp çocukların kendi çevrelerinde bulunan nimetlerden örnek vererek Allah'ın varlığını ilim, kudret ve rahmet gibi sıfatlarını ispatlamak mümkündür. ...

En Çok Okunanlar