جستجوی پیشرفته
بازدید
24289
آخرین بروزرسانی: 1392/09/04
خلاصه پرسش
معنای «کلاله» در آیه شریفه «وَ إِن کاَنَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً» چیست؟
پرسش
در باره کلاله گقته‌‌اند: «کلاله از مصدر تکلله النسب»؛ یعنی وقتی آن‌‌را احاطه کند. کلاله مشتق از اکلیل است که در زبان عربی به تاج گفته می‌‌شود و منظور این است که کسی بمیرد ولی فرزند و پدر نداشته باشد. ظاهراً این قول ابوبکر و عمر و علی(ع) است و قول جمهور علما نیز همین است. لطفاً نظرتان را بیان کنید؟
پاسخ اجمالی
در قرآن کریم آیاتی درباره تقسیم ارث وجود دارد، در یکی از آنها می‌خوانیم: «... وَ إِن کاَنَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکلُ‏ِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ  فَإِن کَانُواْ أَکْثَرَ مِن ذَالِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فىِ الثُّلُثِ  مِن بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصىَ‏ بهِا أَوْ دَیْنٍ غَیرْ مُضَارٍّ  وَصِیَّةً مِّنَ اللَّهِ  وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ».[1]
در معنای «کلاله» میان مفسّران اختلاف نظر وجود دارد:
1. کلاله؛ یعنی وارثانی که خواهر و برادر (پدری یا مادری) میّت هستند.[2] و مقصود از آن در آیه شریفه، خواهر و برادر مادری است.[3] در روایتی آمده است امام صادق(ع)، «کلاله» در آیه شریفه را به معنای خواهر و برادر مادری معنا نموده است.[4] 
2. کلاله؛ یعنی میّتی که وارثان او برادران و خواهرانش باشند. به تعبیر دیگر؛ میّتی که ورثه نزدیک؛ مانند پدر، مادر و اولاد نداشته باشد.[5]
هر دو معنای کلاله با هم هماهنگی دارند و معنای آیه مشخص است و مشکلی به لحاظ معنایی برای آیه وجود نخواهد داشت.[6]
3. تعداد معدودی از مفسران شیعه نیز گفته‌اند: کلاله به کسی گفته می‌شود که تنها پدر و فرزند نداشته باشد.[7]
اما در این‌که چرا قرآن به جاى نام بردن از برادر و خواهر تعبیر «کلاله» را انتخاب کرده، شاید به این جهت باشد که این‌گونه افراد که نه پدر و مادر دارند و نه فرزندى، مراقب باشند که اموال آنها به دست کسانى خواهد رسید که نشانه ناتوانى او هستند و پیش از آن‌که دیگران از آن استفاده کنند خودشان آنها را در موارد ضروری‌تر و لازم‌تر، در راه کمک به نیازمندان و حفظ مصالح اجتماعى صرف کنند.[8]
این اختلاف نظر در معنای کلاله، میان اهل سنت نیز وجود دارد. معنای اول و دوم که ذکر شد پیروانی در میان اهل سنت دارد. [9] البته تفسیر سوم در میان آنها پیروان بیشتری داشته و برخی از آنان در تأیید کلام خود روایات مختلفی از ابوبکر و ... نیز نقل کرده‌اند.[10] همچنین برخی نیز ادعا کرده‌اند که بیشتر صحابه بر همین معنای سوّم نظر داده‌اند.[11]
 

[1]. نساء، 12: «... و اگر مرد یا زنى که از او ارث می‌برند، کلاله [یعنى بى اولاد و بدون پدر و مادر] باشد و داراى برادر و خواهرى است، پس براى هر یک از آن دو نفر یک ششم میراث است و اگر بیش از این باشند در یک سوم میراث شریک‌اند، پس از وصیتى که [نسبت به مال‏] شده یا پس از دینى [که باید از اصل مال پرداخت شود]. همه اینها در صورتى است که در انجام وصیت به وارثان زیان نزند. این سفارشى است از سوى خدا، و خدا دانا و بردبار است».
[2]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، ج 3، ص 135، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا؛ مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج 3، ص 564، مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، قم، چاپ اول، 1421ق.
[3]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، طیب،‏ ج 1، ص 133، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 101، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ج 2، ص 268، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1424ق؛ شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، تحقیق: حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، ج 1، ص 443، نشر داد، تهران، چاپ اول، 1373ش.
[6]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 212، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[7]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج 1، ص 427، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق؛ شبر، سید عبد الله، تفسیر القرآن الکریم، ص 110، دار البلاغة للطباعة و النشر، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
[8]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 3، ص 297، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[9]. برای نمونه ر.ک: فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 9، ص 521، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420ق.
[10]. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: شمس الدین، محمد حسین، ج 2، ص 201، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت، چاپ اول، 1419ق؛ فراء ابوزکریا، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، تحقیق: نجاتی، احمد یوسف، نجار، محمدعلی، شلبی‏، عبدالفتاح اسماعیل، ج 1، ص 257، دارالمصریة للتألیف و الترجمة، مصر، چاپ اول، بی‌تا.
[11]. رشید رضا، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، ج 4، ص 345، الهیئة المصریة العامة للکتاب، مصر، 1990م.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • از کجا می‌دانید که بعد از امام عسکری(ع)، بنی عباس امام مهدی(عج) را در سرداب نکشتند؟
    8244 امام مهدی عج 1394/03/10
    همیشه کسی که مدّعی است، لازم است دلیل ارائه کند نه منکر؛ بر این اساس، اگر کسی ادعا کند که بنی عباس امام مهدی (عج) به شهادت رساندند، باید دلیل ارائه نماید. در عین حال ما ادله قطعی بر وجود آن حضرت(عج) داریم که به برخی از آنها اشاره ...
  • آیا قبول نظر اکثریت شورای نگهبان، با مبانی شیعی در مخالفت با اجماع همخوانی دارد؟
    8886 نهادهای حکومت دینی 1389/12/07
    با آن که اجماع نیز در برخی موارد، مورد تأیید فقه شیعه بوده و در اصول فقه به عنوان یکی از چهار دلیل معتبر در استنباط احکام به شمار آمده است، اما موضوع "اکثریت شورای نگهبان" و "اجماع" تفاوتی بنیادین دارد؛ زیرا بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ...
  • محمد حنفیه بعد از رفتن به کوه طور اعلام کرد از یاران امام زمان خواهند بود، آیا چنین انتسابی صحیح است؟
    9276 گوناگون 1388/04/07
    رفتن به کوه طور، در تاریخ زندگی نامۀ محمد حنفیه، ذکر نشده است. شما می توانید زندگی نامه و مسائل مربوط به زندگی ایشان را در آدرس زیر ببینید. http://www.hawzah.net/fa/questionselfalphabet?categoryitemid=661 ...
  • ایستادن در صف اول نماز جماعت چه ثواب‌هایی دارد؟
    41521 گوناگون 1391/07/20
    از جمله واجباتی که در اسلام بر مسلمانان وجود دارد، نماز است. و برای آن احکام مستحب و مکروه نیز قرار داده شده است. نماز جماعت بر نماز فرادا اولویت داشته و روایاتی بر اولویت داشتن نماز جماعت وجود دارد.[1] در نماز جماعت ...
  • «اصل مثبت» چیست؟
    14600 General Terms 1398/01/18
    این اصل بیشتر در بحث استصحاب مورد گفتگو قرار گرفته است که هرگاه استصحابی جاری شود، و هدف از آن اثبات یک اثر شرعی باشد، اصل عقلی یا عادی را که واسطه بین مستصحب و آن اثر شرعی خواهد بود، «اصل مثبت» می‌نامند. به عبارت دیگر، هر ...
  • پدر واقعی حضرت ابراهیم کیست؟
    141834 پیامبران و کتابهای آسمانی 1389/02/09
    این پرسش از دو بخش تشکیل شده است: 1. درباره پدر حضرت ابراهیم 2. درباره تمام پیامبران در موضوع پرسش اول دو دیدگاه وجود دارد. 1.عده ای از اهل ...
  • مقدسات اسلامی چیست؟
    20918 قلمرو دین 1392/09/20
    مقدس؛ به معنای چیزی است که شایسته احترام و قابل ستایش است و حسی عمیق و ژرف را در انسان به‌وجود می‌آورد. مقدسات ویژگی هایی دارند. وجود مقدس از هر عیب و نقصی مبراست و آن هم خداوند متعال است.همچنین هر چیز دیگری که به آن منتسب باشد ...
  • استجابت دعای گناه‌کاران دلیل بر چیست؟
    31335 دعا 1386/08/14
    اگر کسی مرتکب گناهی شود اولین قدم برای آمرزش گناه پشیمانی از گناه و توبه به درگاه پروردگار متعال است. خداوند متعال نیز در قرآن مجید بندگان را به سوی توبه راهنمایی می‌کند تا مورد رحمت و مغفرت پروردگار متعال قرار گیرند.بنابراین هیچ‌کس بدون ندامت و ...
  • دعای «اسم اعظم» چه دعایی است؟
    18007 حدیث 1395/11/20
    درباره اصل «اسم اعظم»، باید گفت: بسیاری از اندیشمندان دینی معتقدند که «اسم اعظم» صرف دانستن و گفتن یک لفظ نیست، بلکه فراتر از لفظ دارای حقیقتی است که در اثر خودسازی، تهذیب نفس، عبادت و توفیقات الهی در وجود افراد پیدا می‌شود و در پرتو اين حالت، ...
  • نماز اول وقت ارزشمند‌تر است یا نماز با کیفیت؟! آیا سریع خواندن نماز مشکلی دارد؟
    6204 زمان 1391/06/26
    1. جمع بودن حواس در نماز هر چند مهم‌تر است، اما این مانع از موارد دیگر نیست. چه بسا سر وقت خواندن، تمیزی و معطر بودن به جمع‌بودن حواس نیز کمک می‌کند. 2. سریع خواندن اگر همراه با ادا کردن کلمات به صورت صحیح باشد و موجب از ...

پربازدیدترین ها