واژه "اهل البیت" دو بار در قرآن کریم ذکر شده است.[1] یک بار برای خاندان ابراهیم (ع) و آیه دیگر که مورد بحث است، آیه 33 سوره احزاب است. در آخر این آیه، خداوند از اراده خود بر تطهیر اهل البیت، خبر می دهد. در طول تاریخ این آیه از جنبه های مختلف مورد بررسی دانشمندان علوم اسلامی قرار گرفته است که یکی از این جنبه ها و زوایا، تعیین مصداق برای اهل بیت است. اصولا چند نظریه در این باره وجود دارد که مفسران شیعه با توجه به کثرت روایات موجود، مصداق اهل بیت را پیامبر (ص)، حضرت علی، زهرا، امام حسن و امام حسین (ع) [2] و فرزندان معصوم ایشان می دانند.[3] اما اهل سنت در باره مصادیق اهل بیت چند نظریه را مطرح کرده اند:



1. منظور فقط همسران پیامبر (ص) است.


2. منظور همسران پیامبر و حضرت علی، زهرا، امام حسن و امام حسین( ع) است.


3. منظور کسانى است که در عرف جزو خاندان آن جناب به شمار مى‏روند، چه همسرانش، و چه خویشاوندان و نزدیکانش، یعنى آل عباس، آل عقیل، آل جعفر، و آل على.


4. منظور اهل بیت الحرام است‏.


5. منظور اهل مسجد رسول خدا (ص) است‏.[4]


نظریه 3 و 4 و 5 در میان اهل سنت طرفداران چندانی ندارد. و این سه نظریه را اکثراً مطرح نکرده اند. در مورد نظریه اول به گفتاری از عکرمه استناد می کنند که در بازار فریاد می زد و می گفت: منظور از اهل بیت، فقط زنان پیامبر (ص) است.[5] این نظریه از طرف مفسران اهل سنت مورد پذیرش واقع نشد،[6] اضافه بر این که این یا کلام عکرمه است و یا او از ابن عباس نقل کرده است و در کتاب های تفسیری این کلام عکرمه به رسول خدا (ص) متصل نشده و از ایشان نقل نشده است.


تقریباً همه تفاسیر اهل سنت در کنار بیان نظریات دیگر در شأن نزول این آیه، روایاتی نقل کرده اند که اهل بیت (ع) را پیامبر (ص)، حضرت علی، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین( ع) می دانند. آنان روایت مشهور ام سلمه، آل کساء( عبا) و .. را نقل کرده اند. بنابراین همه آنان، پنج تن آل عبا را جزو اهل بیت (ع) می دانند. برای نمونه به برخی از تفاسیر اهل سنت که به این روایات یا مضمون آنها اشاره کرده و قبول کرده اند اشاره می شود:


1 . تفسیر فخر رازی (مفاتیح الغیب)، ج‏25 ، ص 168، در بحث از آیه تطهیر


2. تفسیر ابن أبی حاتم،(تفسیر القرآن العظیم)، ج‏9، ص 3132 ، در بحث از آیه تطهیر


3. تفسیر نظام الدین نیشابوری،(تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان)، ج‏5 ، ص 460، در بحث از آیه تطهیر


4. تفسیر محمد بن جریر طبری،( جامع البیان فی تفسیر القرآن)، ج‏22، ص 5، در بحث از آیه تطهیر


5. تفسیر حسکانی،(شواهد التنزیل لقواعد التفضیل)، ج‏2، ص 18، در بحث از آیه تطهیر، وی احادیث موجود در کتب اهل سنت را در این باره به خوبی جمع آوری کرده است.


6. تفسیر سیوطی،(الدر المنثور فی تفسیر المأثور)، ج‏5، ص 198،در بحث از آیه تطهیر.


7. تفسیر ابن جوزی،(زاد المسیر فی علم التفسیر)، ج‏3، ص 462،در بحث از آیه تطهیر.


8. تفسیر ابن عطیة،( المحرر الوجیز)،ج5، ص 308، در بحث از آیه تطهیر.


9. تفسیر بیضاوی،( أنوار التنزیل وأسرار التأویل)،ج5، ص 12، در بحث از آیه تطهیر


10. تفسیر محیی السنة، أبو محمد الحسین بن مسعود البغوی (معالم التتریل)، ج6، ص 350،در بحث از آیه تطهیر.


نمایه مرتبط:


1. سؤال 829 (سایت: 898) (مراد از اهل بیت).
 

---