جستجوی پیشرفته
بازدید
36551
آخرین بروزرسانی: 1393/11/06
خلاصه پرسش
شرح غزوه تبوک چیست؟
پرسش
شرح غزوه تبوک را می خواستم و نحوه رفتار پیامبر و اصحابش و همچنین نوع کمک های پشت جبهه مردم به سپاه اسلام در این نبرد. لطفا منبع را هم ذکر کنید.
پاسخ اجمالی

غزوه تبوک در سال نهم هجرت برای مقابله با امپراطوری روم شرقى اتفاق افتاد. پیامبر اکرم پس از آگاهی از تحرکات رومیان در جهت ضربه زدن به حکومت نوپای اسلام، براى اینکه درس عبرتى به روم و سایر همسایگان بدهد بی‌‏درنگ فرمان آماده باش صادر کردند و با سى هزار نفر (ده هزار سوار و بیست هزار پیاده) براى پیکار با رومیان آماده شدند. پیامبر اکرم (ص) به همراه سپاهیان خود در آغاز ماه شعبان، سال نهم هجرت، به سرزمین تبوک رسید. اما در آنجا اثری از سپاهیان روم نبود.!! و جنگی صورت نگرفت اما این غزوه دست آوردهای بسیار مهمی برای اسلام و مسلمانان به همراه داشت که به برخی از آنها در پاسخ تفصیلی اشاره شده است.

 

پاسخ تفصیلی

منطقه " تبوک" در نوار مرزى حجاز و شام ،دورترین نقطه‏اى بود که پیامبر (ص) در غزوات خود به آنجا گام نهاد، این کلمه در اصل نام قلعه محکم و بلندى بود که در نوار مرزى حجاز و شام قرار داشت.

 

غزوه تبوک در سال نهم هجرت واقع شده است. جبهه مقابل اسلام و مسلمانان در این غزوه روم شرقى بود. زیرا در صدر اسلام کشور سوریه از مستعمرات امپراتورى روم به شمار مى‏رفت و فرمانرواى شام از دست ‏نشاندگان امپراطور روم بود. امپراتورى روم که خود را با موج تازه‏اى روبرو مى‏دید و از نفوذ آیین الهى اسلام هراسان بود، تصمیم گرفت پیشدستى کند و با یک حمله عظیم، مسلمین را نابود کند .

 

این کشور سپاهى در حدود چهل هزار نفر با اسلحه کافى و مجهز، آن چنان که درخور دولت نیرومندى همانند امپراطورى روم در آن زمان بود، گردآورى کرد و در مرز حجاز متمرکز ساخت، این خبر به وسیله مسافران به گوش پیامبر (ص) رسید. پیامبر براى اینکه درس عبرتى به روم و سایر همسایگان بدهد بى‏درنگ فرمان آماده باش صادر کردند.! چیزى نگذشت که سى هزار نفر براى پیکار با رومیان آماده شدند که از میان آنها ده هزار سوار و بیست هزار پیاده بود. این در شرایطی بود که هوا به شدت گرم ، انبارها از مواد غذایى خالى و محصولات کشاورزى آن سال هنوز جمع‏آورى نشده بود. با چنین و ضعیتی، گر چه حرکت به سوی جبهه براى مسلمانان بسیار مشکل بود، ولى چون فرمان خدا و پیامبر (ص )است باید حرکت کرد، و بیابان طولانى و پر مخاطره میان مدینه و تبوک را پیمود!.

 

این لشکر که به خاطر مشکلات زیاد اقتصادى ، طولانى بودن مسیر، وزش بادهاى سوزان، طوفان هاى کشنده شن، نداشتن مرکب کافى و... به جیش العسرة! (لشکر مشکلات!) معروف شد، تمام سختى‏ها را تحمل کرد و در آغاز ماه شعبان، سال نهم هجرت، به سرزمین تبوک رسید. اما در آنجا اثری از سپاهیان روم نبود.!!

 

گویا هنگامى که سپاه روم از حرکت سپاه عظیم اسلام با آن شهامت و شجاعت عجیبى که در جنگها نشان داده بودند و کم و بیش به گوش رومیان رسیده بود با خبر شدند، صلاح در این دیدند که ارتش خویش را به درون کشور فرا خوانده چنین وانمود کنند که خبر تمرکز ارتش روم در مرزها به قصد حمله به مدینه، شایعه بى‏اساسى بیش نبوده است، چرا که از دست زدن به چنین جنگ خطرناکى که مستمسک و مجوزى نیز نداشت وحشت داشتند.

 

ولى حضور سپاه اسلام با این سرعت در میدان تبوک چند درس به دشمنان اسلام داد:

 

اولا- این موضوع به ثبوت رسید که روحیه جنگى سربازان اسلام آن چنان قوى است که از درگیرى با نیرومندترین ارتش آن زمان نیز بیمى ندارد.

 

ثانیا- بسیارى از قبائل و امراى اطراف تبوک به خدمت پیامبر (ص )آمدند و پیمان عدم تعرض با پیامبر (ص) امضا کردند و فکر مسلمانان از ناحیه آنان آسوده شد.

 

ثالثا- امواج اسلام به داخل مرزهاى امپراطورى روم نفوذ کرد و به عنوان یک واقعه مهم روز، این صدا همه جا پیچید، و زمینه را براى توجه رومیان به اسلام فراهم ساخت.

 

رابعا- مسلمانان با پیمودن این راه و تحمل آن زحمات، راه را براى فتح شام در آینده هموار ساختند و معلوم شد که این راه، سرانجام پیمودنى است.

 

و این فوائد بزرگ چیزى بود که به زحمت لشکرکشى مى‏ارزید.

 

به هر حال پیامبر (ص )با سپاهیان خود طبق سنتى که داشت مشورت کرد که آیا به پیشروى ادامه دهیم یا باز گردیم، راى بیشتر آنها بر آن قرار گرفت که بازگشت بهتر است و با روح برنامه‏هاى اسلامى سازگارتر، به خصوص که سپاهیان اسلام بر اثر مشقت طاقت‏فرساى راه خسته و کوفته شده بودند، و مقاومت جسمانى آنها تضعیف شده بود. پیامبر (ص )این نظر را تصویب کرد و سپاه اسلام به مدینه بازگشت.

 

در این غزوه پیامبر (ص) امام على (ع) را بجاى خود در مدینه گذارده بود، و این تنها غزوه‏اى بود که على (ع) در آن شرکت نکرد.

 

این اقدام پیامبر (ص) یک اقدام بسیار بجا و ضرورى بود، زیرا بسیار محتمل بود بعضى از بازماندگان مشرکان و یا منافقان مدینه که به بهانه‏هایى از شرکت در میدان تبوک سر باز زده بودند، از غیبت طولانى پیامبر (ص )و سربازانش استفاده کنند، و به مدینه حمله‏ور شوند، زنان و کودکان را بکشند و مدینه را ویران سازند، ولى وجود امام على (ع) در مدینه سد نیرومندى در برابر توطئه‏هاى آنها بود. حدیث معروف «منزلت» در همین باره است که پیامبر اکرم به على(ع)فرمود: «أَما تَرْضى أَنْ تَکُونَ مِنّى بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسىإِلاّ أَنَّهُ لانَبِىَّ بَعْدى.» «آیا خشنود نیستى که منزلت تو نسبت به من، همانند منزلت هارون نسبت به موسى باشد، جز آن که پس از من پیامبرى نیست.»

 

همانطور که گفته شد، مسیر حرکت، بسیار طولانى و پرزحمت بود .از این رو وقایع تاریخى متعددى اتفاق افتاد که بسیار آموزنده است .در اینجا به یک واقعه اشاره مى‏کنیم:

 

پس از دستور بسیج عمومى براى حرکت، سه نفر به نامهاى کعب، هلال و مره سرپیچى کردند و آسودگى را بر رنج سفر ترجیح دادند. رسول خدا (ص) چون به تبوک رسیدند، پرسیدند: کعب چه کرد؟ پاسخ شنیدند: جامه‏هاى فاخر و تکبر، او را در مدینه نگه داشت. پس از بازگشت، رسول گرامى (ص) دستور دادند تا مسلمانان از سخن گفتن با این سه نفر خوددارى کنند .

 

همه از آنان دورى کردند و بدین ترتیب مدینه، درگیر یک مبارزه منفى علیه کسانى شد که بدون هیچ عذر و بهانه‏اى، جهاد را ترک کرده بودند .روزها بدین منوال مى‏گذشت.

 

پادشاه غسانى که از مخالفین اسلام بود، نامه‏اى به کعب نوشت که در آن چنین آمده بود: شنیده‏ام که سرورت به تو ستم کرده است و بر تو نیز تحمل رسوایى و خوارى واجب نیست؛ نزد ما بیا تا تو را همراهى کنیم! او بدین ترتیب مى‏خواست از آب گل آلود ماهى بگیرد و ناراضیان داخلى را به سمت خود جذب کند؛ ولى کعب بسیار ناراحت شد و نامه را در تنور افکند و آتش زد و با هوشیارى، دعوت دشمن خدا را رد کرد .

 

پس از 40 روز، رسول خدا (ص) دستور دادند که همسران این سه نفر نیز باید از آنان کناره‏گیرى کنند و این، وضعیت را بر آنان سخت‏تر کرد. ده روز دیگر گذشت، بطورى که عرصه بر آنان تنگ شد و کارى جز اظهار ندامت و پشیمانى نداشتند تا آنکه پس از 50 روز از این واقعه، با نزول آیه 118 سوره توبه، پیک وحى، توبه آنان را پذیرفته اعلام کرد.

 

برای آگاهی بیشتر به منابع زیر: الذهبى شمس الدین محمد بن احمد (م 748)، تاریخ‏الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام ،ج‏2،ص:627، تحقیق عمر عبد السلام تدمرى، بیروت، دار الکتاب العربى، ط الثانیة، 1413/1993.؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج‏8، ص: 178- 176، دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، 1374 ش‏، چاپ: اول آیتى (ره) ، دکتر محمد ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام ؛ سبحانى جعفر ‏، فروغ ابدیت؛  مراجعه فرمائید.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا ازدواج با فرد غیر متدین مشکلی در زندگی من ایجاد نمی کند؟
    12851 شبهه شناسی 1388/10/09
    یکی از شرایط ازدواج موفق، کفو (هماهنگ) بودن زن و شوهر در مسائل اخلاقی و دینی است. برای این منظور زن شوهر قبل از ازدواج باید تمام مسائلی را که با اهمیت می دانند مطرح کنند و به رعایت آن ملزم شوند. در صورتی که تقیّد به نماز ...
  • زندگی‌نامه جنادة بن حارث سلمانی که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    4513 تاريخ بزرگان 1399/07/20
    جنادة بن حارث(حرث[1]) سلمانی[2] ازدی،[3] یکی از شهدای کربلا و یکی کسانی بود که توانست جان خویش را روز عاشورا در دفاع از مکتب امام حسین(ع) فدا کند و به فیض شهادت برسد. برخی از منابع، نام‌هایی مانند حباب،
  • «العلّة تعمّم و تخصص» به چه معنا است؟
    10947 مبانی فقهی و اصولی 1392/08/21
    عبارت «العلة تعمم و تخصص»؛ اصطلاحی مرتبط با علم اصول فقه است؛ اگرچه در دیگر علوم و حتی در بیانات عرفی نیز به کار گرفته می‌شود. اگر حکمی بیان شود که علت واقعی نیز در آن آمده باشد، می‌توان با توجه به علت ذکر شده، موارد مشابهی که ...
  • نام اولین فرد از جنیان که آفریده شد، چیست؟
    25880 حدیث 1399/12/30
    ابتدا باید گفت که واژه‌ی «جانّ» در قرآن کریم چندین مرتبه مورد استفاده قرار گرفته است:«وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ مِنْ نارٍ»؛[1] و جانّ را از شعله‏های مختلط و متحرّک آتش خلق کرد! همچنین می‌فرماید: «وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ ...
  • قمر در عقرب چیست؟
    297869 زمان و مکان همبستری 1389/11/12
    در روایتی امام صادق(ع) می فرمایند: « هر کس در هنگامی که قمر در عقرب باشد، مسافرت یا ازدواج نماید، خیری نمی بیند». موضوع قمر در عقرب امری است که بر طبق آن فتوا داده شده است، ولی باید در نظر داشت که فتوا ویژه مواردی است که در روایت ...
  • «نباید تمام افرادی که درگیر فتنه‌ای شده‌اند را بازخواست کرد»! تفسیر این سخن امام علی(ع) چیست؟
    4931 حدیث 1395/12/16
    «مَا کُلُّ مَفْتُونٍ یُعَاتَب»؛[1] هر فریب خورده را سرزنش نتوان کرد. این عبارت، توصیه‌ای است که در منابع حدیثی از امام علی(ع) نقل شده است. معنایش آن است که هنگام فتنه‌ها و فریب‌ها، صرف نظر از افرادی که آگاهانه به آن دامن زده، و ...
  • برای پوشیدن لباس نو چه دعا و ذکری وارد شده است؟
    31769 دستور العمل ها 1393/02/29
    اذکار و ادعیه‌ای که از ناحیه معصومان(ع) سفارش به خواندن آن شده است، به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف. اذکار و دعاها و اعمال مخصوصی که در مناسبت‌های خاص مانند شب و روز جمعه، شب قدر، ماه رجب، ماه شعبان، در وقت دیدن هلال ماه، پوشیدن لباس نو ...
  • توحید چه نقشی در تهذیب اخلاق دارد؟
    4629 اصول و مبانی 1395/12/16
    شیوه‌های دست‌یابی به تهذیب اخلاق و آراسته‌شدن به فضیلت‌ها و دوری جستن از پستی‌ها (تحلّی به فضایل و تخلّی از رذایل) منحصر به بیان فواید و زیان‌های دنیوی و پاداش‌ها و کیفرهای اخروی فضایل و رذایل نیست. یکی از شیوه‌های تهذیب اخلاق، «مسلک توحید» است. به‌طور کلی؛ درباره ...
  • در صورت تعارض گواهان بر اعلمیت مجتهد، وظیفه چیست؟
    9406 تقلید از اعلم 1388/01/16
    همه مراجع تقلید فتوا داده اند که:"مجتهد و اعلم را از سه راه مى‏توان شناخت: اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوّم: آن که دو نفر عالمِ عادل که مى‏توانند مجتهد و اعلم را تشخیص ...
  • طبق قانون علیت، معلول از علت خود تخلف نمی کند پس اختیار و اراده انسان چگونه با این قانون سازگاری دارد؟
    14782 جبر یا اختیار و عدالت پروردگار 1389/06/28
    ملاک اختیاری بودن افعال، استقلال در وجود و واجب الوجود بودن نیست چرا که هیچ چیزی در عالم مستقل نیست مگر خدا. ملاک جبری نبودن و اختیاری بودن افعال از دیدگاه حکمت متعالیه تنها همین مطلب است که فعل مسبوق به اراده باشد نه اینکه مشمول قانون علیت نباشد. ...

پربازدیدترین ها