یکی از کسانی که توانست روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به فیض شهادت رسیده و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت کند، مُجَمِّع‏ (مَجْمَع‏) بن عبدالله است.^[1]

نام کامل او بر اساس منابع مختلف عبارت است از: مجمع بن عبدالله^[2] بن مجمع[3] بن مالک بن إیاس بن عبد مناة بن سعد[4] عائذی^[5] عامری[6] عابدی.[7]

نسب وی از عشیره عائذ الله بن سعد،[8] یا عیذ الله،^[9] از قبیله مذحج[10] می‌باشد.

او به همراه پسرش عائذ بن مجمع، توفیق آن را داشتند که در رکاب امام حسین(ع) حضور داشته و در رکاب حضرتشان به شهادت برسند.

براساس برخی گزارش‌ها، مجمع بن عبدالله به همراه چند نفر از کوفه به سمت امام(ع) حرکت کرده و در منطقه‌ی عذیب الهجانات،^[11] به قافله آن‌حضرت(ع) رسیدند، اما حر بن یزید ریاحی – که آن زمان فرمانده سپاه دشمن بود - مانع از پیوستن آنان به امام(ع) شد، و گفت: این چند نفر کوفى جزو کسانى نیستند که با شما آمده‌‏اند؛ لذا من باید آنها را دستگیر کرده و یا بازگردانم. امام(ع) قبول نکرد و فرمود: همان‌گونه که از خودم دفاع می‌کنم از ایشان نیز دفاع خواهم کرد، ایشان از یاران من هستند و تو قول دادى تا زمانى که نامه(ابن زیاد) به تو نرسید، هیچ تعرّضى به من نکنى و اگر به عقدى که بین من و تو است پایبند نمانی، با تو خواهم جنگید! حرّ نیز آنها را رها کرد.^[12]

بر اساس گزارشی که مجمع ماجرای دستگیری قیس بن مسهر صیداوی توسط حُصَین و فرستادنش نزد ابن زیاد و سرانجام شهادتش را به امام(ع) گزارش داد،[13] می‌توان گفت وی بعد از شهادت مسلم بن عقیل و قیس بن مسهر از کوفه خارج شد.

گفتنی است؛ روز عاشورا مجمع بن عبدالله، به همراه عمرو بن خالد صیداوى، جابر بن حارث سلمانى و سعد(غلام عمر بن خالد) در آغاز جنگ به میدان رفتند، اما بعد از مدتی در محاصره سپاه عمر بن سعد قرار گرفتند و از یارانشان جدا شدند. حضرت عباس(ع) برای یاری آنها رفت و آنها را از محاصره نجات داد. با وجود این‌که آنها زخمی شده بودند، اما بار دیگر هم برای دفاع از امام خود به دشمن حمله بردند و همه آنها در همان آغاز جنگ و یک‌جا به شهادت رسیدند.[14]

در زیارت ناحیه از این شهید یاد شده است: «السَّلَامُ عَلَى مُجَمِّعِ‏ (مَجْمَعِ[15]‏) بْنِ‏ عَبْدِ اللَّهِ‏ الْعَائِدِی،[16] (الْعَائِذِی‏[17]). هم‌چنین در زیارت‌نامه مخصوص شهدای کربلا به وی سلام داده شده است: «السَّلَامُ عَلَى مُجَمِّعِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَائِدِی».[18]

برخی کتب متأخر، پدر وی، عبدالله را از اصحاب رسول خدا(ص) برشمرده و هم‌چنین خود او را از تابعینی ذکر کرده که در جنگ صفین در رکاب امام علی(ع) حضور داشت[19]که باید منابع این گزارش بررسی شود.

[1]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص 494، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ج 3، ص 79، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1376ش.

[2]. رسان، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین ع‏، ص 154، قم، آل البیت‏ ع، چاپ دوم‏، 1406ق.

[3]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 3، ص 199، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[4]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج ‏5،ص 76، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[5]. تسمیة من قتل مع الحسین ع‏، ص 154.

[6]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 8، ص 173، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[7]. جزائری، نعمت الله، ریاض الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج 1، ص 318، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول، 1427ق.

[8]. انساب الاشراف، ج ‏3، ص 199.

[9]. محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیة فی مناقب الأئمة الزیدیة، مصحح، محطوری، مرتضی بن زید، ج 1، ص 211، صنعا، مکتبة بدر، چاپ اول، 1423ق.

[10]. انساب الاشراف، ج ‏3، ص 172.

[11]. نام آبگیری در چهار میلى قادسیه بود که کاروان‌‌هاى حج کوفه در آن‌جا منزل می‌‏کردند.

[12]. ابومخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق، مصحح، یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص 174، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1417ق.

[13]. همان.

[14]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 446، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[15]. الإقبال بالأعمال الحسنة، ج 3، ص 79.

[16]. المزار الکبیر، ص 494.

[17]. ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، ج 2، ص 576، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1367ش.

[18]. شهید اول، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة(ع)، ص 152، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1410ق.

[19]. حسینی حائری شیرازی‏، سید عبدالمجید، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین ع و اصحابه‏، ص 417، قم، زمزم هدایت‏، بی‌تا.