در نهج البلاغه از امام علی(ع) نقل شده است که ایشان هنگام اعزام گروهی از سربازان به میدان نبرد، ‌به آنان سفارش فرمود:

«اعذبوا عن النساء ما استطعتم»؛[1] تا می‌توانید از زنان کناره‌گیری کنید.

گفتنی است که این سخن امام علی(ع) هیچ‌گونه زاویه و منافاتی با ازدواج و موضوع علاقه و محبّت به همسر و خانواده ندارد؛ چرا که این سخن حضرتشان، ناظر به شرایط و موقعیت خاص و استثنایی نبرد است و نه همواره و همیشه!

بر این اساس،‌ این سخن، سفارشی عمومی نبوده و تنها سفارش به افرادی بود که آنها را برای مبارزه بدرقه می‌کرد و به میدان نبرد می‌فرستاد که معنا و مفهومش می‌تواند یکی از این دو چیز باشد:

1. از آن‌جا که «عاذب» و «عذوب» به معنای کسی است که از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کند، معنای سفارش امام(ع) نیز آن خواهد بود که تا می‌توانید (قبل از اعزام و در میدان نبرد) از یاد خانواده و دل‌بستن و روابط نزدیک با آنها خودداری کنید؛ زیرا که چنین افکاری، بازوی مردانگی را سست کرده و تصمیم‌گیری‌ها را برهم زده و انگیزه­های قوی برای نبرد در برابر دشمن را کاهش می‌دهد.[2]

طبیعی است که این سفارش بدان معنا نیست که ازدواج نکنید و یا محبت به همسرتان را کلا فراموش کنید!

2. احتمال دیگر آن است که مراد از «نساء» در این روایت، زنان دشمن باشد، نه خانواده خود انسان؛ چرا که «اعذبوا» از ریشه «ع ذ ب» به معنای خودداری کردن و چشم‌‌پوشى است،[3] و این‌که امام(ع) هنگام بدرقه سربازان چنین توصیه‌ای می‌فرماید، شاید معنایش آن باشد که در جریان نبرد، تلاش کنید تا آن‌جا که می‌توانید از نزدیک شدن به زنان دشمن خودداری کنید و حتی به صورت زبانی از درگیر شدن با آنان چشم‌پوشی کنید.

این برداشت، با سخن دیگری از امام(ع) -آن هم خطاب به جنگ‌جویان- همخوان است که می‌فرماید:

«و لا تهیجوا النساء بأذی ....»؛ [4] زنان را مورد آزار قرار ندهید، حتی اگر به شما و فرمان‌روایانتان نیز دشنام دهند .... ما (از سوی پیامبر ص) سفارش شده بودیم که از آزار زنان مشرک نیز خودداری کنیم (چه رسد به دشمنان فعلی­تان که به ظاهر مسلمانند!)

با این برداشت، دیگر نمی‌توان این سخن امام(ع) را به هیچ وجه، مرتبط با روابط خانوادگی دانست.

[1]. سید رضی، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 519،‌ قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[2]. همان.

[3]. مدنی شیرازی، علی‌خان، الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول، ج 2، ص 284، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1384ش.

[4]. نهج البلاغة، ص 373.