بر اساس آموزه‌های اسلامی و با جمع‌بندی آیات و روایات، این‌گونه نیست که بعد از گذر از سنّی، انسان نتواند شخصیت خود را تغییر داده و مجبور باشد تا آخر عمر و به صورت جبری در سایه شخصیتی ثابت ادامه حیات دهد، اما بر اساس واقعیت علمی و نیز روایات؛ آموزه‌های دوران کودکی، از مهم‌ترین عواملی است که در شخصیت انسان‌ها تأثیر می‌گذارد؛ امام علی(ع) در این‌باره می‌فرماید:
«علم و دانش در کودکى مانند اثر و نشانه‌اى است بر سنگ‏».[1]
«کسى که در کوچکى به دنبال دانش نباشد، در بزرگسالی بلندمرتبه نخواهد شد(پیشرفت علمی نمی‌کند)».[2]
روایات دیگری نیز وجود دارند که در تفسیر برخی آیات و یا به صورت مستقل، تکمیل شکل‌گیری شخصیت انسان‌ها را به تناسب در سن‌های مختلف اعلام می‌کنند:
پیامبر خدا(ص) فرمود: «خدا فرشته‌ای دارد که هر شب به جوانان بیست ساله ندا می‌دهد که کوشش و جدّیت کنید و براى نیل به کمال و سعادت خود تلاش و کوشش نمائید».[3]
امام علی(ع) فرمود: «عقل و نادانى تا حدود هیجده سالگى با یکدیگر در نبردند تا بر آدمى چیره شوند؛ و هنگامی که انسان به هیجده سالگى رسید، هر یک از آن دو در او افزون بود، بر او چیره می‌شود».[4]
امام صادق(ع) در تفسیر آیه شریفه «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ»(آیا شما را آن قدر عمر ندادیم که هرکس که پندپذیر بود، پند می‌گرفت؟)،[5] فرمود: «این آیه در ارتباط با نکوهش کسانى است که به سن هیجده سالگى رسیده باشند».[6]
در آیه‌ای از قرآن نیز صریحاً 40 سالگی را به عنوان مرز رسیدن به نهایت رشد و کمال اعلام می‌کند.[7]
اما همان‌گونه که در ابتدا گفته شد، تمام اینها نشانگر مراحلی از رشد و کمال است و دلیل بر آن نیست که انسان‌ها دیگر نتوانند تغییری در شخصیت خود ایجاد کنند، بلکه تنها تغییر شخصیت با بالاتر رفتن سن دشوارتر خواهد شد و این‌گونه است که پیامبر اسلام(ص) هشدار می‌دهد:
«خدا فرشته‌ای دارد که هر شب به زمین نزول می‌کند و مردم دنیا را مخاطب قرار داده و فریاد می‌زند: ... اى کسانى که سى سال از عمر شما گذشته، زندگانى دنیا شما را مغرور نکند. اى چهل ساله‌ها چه چیز تهیّه دیده‌اید براى ملاقات پروردگارتان. اى پنجاه ساله‌ها شما را نذیر و ترساننده از عذاب آمد. اى شصت ساله‌ها شما به منزله زراعتى هستید که وقت درو کردن آن رسیده باشد. اى هفتاد ساله‌ها براى رفتن شما را صدا زده‌اند و ندا کرده‌اند پس اجابت کنید داعى حق را و اى هشتاد ساله‌ها قیامت آمد و شما به آن رسیدید در حالی‌که هنوز غافلید .... ».[8]
 

---