جستجوی پیشرفته
بازدید
12050
آخرین بروزرسانی: 1396/06/20
خلاصه پرسش
تفسیر آیات 27 و 28 سوره فاطر چیست؟
پرسش
تفسیر آیات 27 و 28 سوره فاطر چیست؟
پاسخ اجمالی
محور اصلی آیات 27 و 28 سوره فاطر در ارتباط با مسئله مهم توحید است. همچنین به صفت مهم اندیشمندان واقعی؛ یعنی خشیت الهی می‌پردازد.
 
پاسخ تفصیلی
آیات 27 و 28 سوره فاطر دلیل مهمی بر مسئله توحید است[1] و در چند بخش این مسئله را بیان می‌کند. در این آیات می‌خوانیم:
«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابِیبُ سُودٌ * وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ کَذلِکَ إِنَّما یَخْشَى اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ»؛
آیا ندیدى خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد که بوسیله آن میوه‌هایى رنگارنگ [از زمین] خارج ساختیم و از کوه‌ها نیز [به لطف پروردگار] جاده‌هایى آفریده شده سفید و سرخ و به رنگ‌هاى مختلف و گاه به رنگ کاملاً سیاه. و از انسان‌ها و جنبندگان و چهارپایان انواعى با رنگ‌هاى مختلف، [آرى] حقیقت چنین است: از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او می‌ترسند خداوند عزیز و غفور است.
شروع آیه 27 با استفهام تقریرى، پرسشی را مطرح می‌سازد که ضمن تحریک حس کنج‌کاوى انسان‌ها، اشاره به این است که این مطلب آن‌چنان روشن و آشکار است که هرکس بنگرد می‌بیند که از آب که بی‌رنگ است و زمین، این ‌همه رنگ‌هاى مختلفى از میوه‌هاى گوناگون، گل‌هاى زیبا، برگ‌ها و شکوفه‌ها، در چهره‌هاى مختلف به وجود آمده است.[2] و اگر بیرون آمدن میوه‌ها از مقتضاى همین آمدن باران بود، باید همه میوه‌ها به یک رنگ باشند، چون آب باران یکى است، و حال این‌که می‌بینیم رنگ‌های مختلفى دارند، پس همین اختلاف در رنگ‌ها دلالت می‌کند بر این‌که تدبیر الهى دست اندر کار این رنگ‌آمیزى است.[3]
این تدبیر الهی زمانی نمایان‌تر می‌شود که منظور از «الوان» در این آیه، منحصر در رنگ‌هاى ظاهرى میوه‌ها نباشد؛ بلکه بگوییم ممکن است کنایه از تفاوت در طعم و ساختمان و خواص گوناگون آنها بوده باشد، تا آن‌جا که حتى در یک نوع میوه، اصناف گوناگونى وجود دارد، چنان‌که مثلاً در انگور شاید بیش از 50 نوع، و در خرما حدود 70 نوع وجود دارد؛[4] اما بخاطر دلالت کلام بر مزه‌ها و بوى‏ آنها، از ذکر آنها خودداری کرده است.[5]
در ادامه، به تنوعی که در کوه‌ها وجود دارد، اشاره کرده است که مراد از راه‌ها در این آیه، یا راه‌هایى است که در کوه‌ها قرار دارد و داراى رنگ‌هایی مختلف است؛ و یا مراد خود کوه‌ها است که به صورت خطوطى کشیده شده در روى کره زمین قرار دارند که به رنگ‌های سفید، سرخ، سیاه و یا مرکّب از چند رنگ دیده می‌شوند.[6]
این قسمت از آیه، دلالت بر قدرت خداوند متعال بر همه چیز دارد؛ زیرا تفاوت رنگ‌ها در کوه‌ها از یک سو زیبایى خاصى به آن می‌بخشد، و از سوى دیگر سببى براى پیدا کردن راه‌ها و گم نشدن در جاده‌هاى پرپیچ و خم کوهستانى است.[7]
بعد از بیان تنوع در میوه‌ها و کوه‌ها، به بیان تنوع در میان انسان‌ها و جانداران در آیه 28 اشاره می‌کند. انسان‌ها و جنبدگان در عالم نیز به نوعی از قدرت بی‌نهایت خداوند متعال دم می‌زنند، چرا که انسان‌ها با این‌که همه از یک پدر و مادر هستند، داراى نژادها و رنگ‌هاى کاملاً متفاوتند، حتى در یک‏ نژاد نیز تفاوت در میان رنگ‌ها بسیار است، بلکه فرزندان دوقلو هم که تمام مراحل جنینى را با یکدیگر طى کرده، و از آغاز در آغوش هم بوده‌اند، از نظر رنگ کاملاً یکسان نیستند، با این‌که از یک پدر و یک مادر و در یک زمان نطفه آنها منعقد شده و از یک نوع غذا تغذیه کرده‌اند.
گذشته از چهره ظاهرى، رنگ‌هاى باطنى آنها، و خُلق و خوهاى آنها، و ویژگی‌هاى آنان و استعداد و ذوق‌هایشان، کاملاً متنوّع و مختلف است، تا مجموعاً یک واحد منسجم با تمام نیازمندی‌ها را به وجود آورد.
علاوه بر انسان، در جهان جنبندگان هزاران هزار نوع حشره، پرنده، خزنده، حیوانات دریایى، و حیوانات وحشى بیابانى وجود دارد که هر کدام با ویژگی‌ها و عجائب خلقتشان نشانه‌اى از قدرت و عظمت و علم آفریدگارند.[8]
در ادامه آیه می‌فرماید: «إِنَّما یَخْشَى اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»؛ این بخش از آیه توضیح می‌دهد چه کسانى و چگونه از این آیات الهی درس عبرت می‌گیرند و اثر آن‌را، که ایمان حقیقى به خدا و خشیت از او در تمام حالات است، به تمام معنا در خود جاری می‌کنند.
«خشیت» به معناى ترسى آمیخته با تعظیم است و غالباً در مواردى به‌کار می‌رود که از علم و آگاهى به چیزى سرچشمه می‌گیرد.[9] شرط خشیت، این است که به خدا و صفات و افعال او معرفت داشته باشد و هرچه این معرفت بالاتر باشد، خشوع او نسبت به خدا بالاتر خواهد بود.[10]
بنابراین، مراد از «خشیت» در چنین زمینه‌اى، همان خشیت حقیقى است که به دنبالش خشوع باطنى و خضوع در ظاهر پیدا می‌شود و هرچه علم بیشتر باشد خشوع بیشتر است و این همان معنایى است که از سیاق آیه برمی‌آید. لذا در قرآن مجید این مقام مخصوص عالمان شمرده شده است. علمایى که خداى سبحان را به اسماء و صفات و افعالش می‌شناسند و به وسیله آن آرامش می‌یابند و آثار آن در اعمالشان هویدا می‌گردد.
امام سجاد(ع) در توصیف این عالمان می‌فرماید: «علم و عمل دو دوست صمیمى‏ هستند، کسى که خدا را بشناسد از او می‌ترسد، و همین ترس او را وادار به عمل و اطاعت فرمان خدا می‌کند، صاحبان‏ علم و پیروان آنها کسانى هستند که خدا را به خوبى شناخته‌اند و براى او عمل می‌کنند، و به او عشق می‌ورزند، چنان‌که خداوند فرموده: "إِنَّما یَخْشَى اللهُ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ"».[11]
 

[1]. طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن‏‏، ج ‏17، ص 41، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ پنجم، 1417ق‏.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏18، ص 243، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[3]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 41.
[4]. تفسیر نمونه، ج ‏18، ص 243.
[5]. طبرسى، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج ‏8، ص 635، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ‏1372ش.‏
[6]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 42.
[7]. تفسیر نمونه، ج ‏18، ص 244.
[8]. همان.
[9]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، معجم مفردات ألفاظ القرآن، ص 283، دمشق، بیروت، دار العلم، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق‏.
[10]. فیض کاشانى، ملا محسن‏، تفسیر الصافى، تحقیق، اعلمى، حسین، ج ‏4، ص 237، تهران، الصدر، چاپ دوم، 1415ق‏.
[11]. کلینى، محمد بن یعقوب‏، کافی، محقق، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ج ‏8، ص 14، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق‏.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    787117 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    753120 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    675266 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    656400 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    647155 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    597074 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579519 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    563824 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    563386 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    557982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...