جستجوی پیشرفته
بازدید
94074
آخرین بروزرسانی: 1393/10/17
خلاصه پرسش
کلمه «لطیف» به چه معنا است؟
پرسش
کلمه «لطیف» که در قرآن هم آمده، به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی
کلمه «لطیف» از ماده «لطف» به معنای دوستی[1] و نرمی و ظرافت در شیء به کار می‌رود.[2] «لطیف»، از جمله صفات الهی است که در قرآن آمده، در مورد خداوند این واژه به معنای دوست داشتن بندگان، رساندن آنچه به نفع آنها است و فراهم نمودن مقدمات رسیدن خیر به آنان است.[3]
برخی از علماء پیرامون معنای کلی لطیف، اقوالی را ذکر کرده‌اند:‌ »1. لطیف از نام‌هاى خدا است که معناى آن رفق و مهربانی نسبت به بندگان است. 2. لطیف آن کسى است که خواسته انسان را از روى مهربانى به خود برساند، 3. لطیف یعنى دانا و عالم به جزئیات و ریزه کارى‌هاى امور».[4]
اما در مورد معانی این کلمه در آیات مختلف قرآن اقوالی وجود دارد که متفاوت هستند و به اقتضای آیه و موضوع مورد بحث، معانی مختلفی از آن قصد شده است. این آیات عبارتند از:
1. «اللَّهُ لَطیفٌ بِعِبادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزیزُ»،[5] «در اینجا منظور از لطیف آن کسى است که به نوعی -که درک آن دقت می‌خواهد- به بندگانش منفعت می‌رساند، و این منافع عبارت است از نعمت‌هایی که خداوند میان بندگانش تقسیم فرموده و مریضی‌ها را از آنان دور ساخته، آنان را خوشنود می‌سازد و بهره‏مندشان می‌کند، و با وسایلى آنان را قدرتمند مى‏نماید و از این قبیل نیروها که نمی‌توان به عمق آن پى‏برد؛ زیرا که بسیار پیچیده است».[6] برخی دیگر در معنایی نزدیک به آنچه ذکر شد، آورده‌اند: «اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبادِهِ یعنی احسان بسیاری به آنها می‌کند».[7]
2. اما در آیه: «یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی‏ صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ»[8] اقوال متفاوتی وجود دارد:‌
الف.«إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ یعنی قدرتش نافذ است».[9]
ب. برخی دیگر معتقدند: «إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ یعنی علم او هر چیز پنهانی را شامل می‌شود».[10]
3. همچنین در تفسیر کلمه لطیف در ذیل آیه:‌ »أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ»[11] آورده‌اند:‌ »علم و فضل او به همه اشیاء می‌رسد».[12]
بنابر این می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که کلمه لطیف اگر چه معنای لغوی خاصی دارد، اما این قابلیت را نیز دارد که در جملات مختلف، معانی در ظاهر متفاوتی را برساند؛ لذا با توجه به قرائن مختلف و قابلیت این کلمه، تفاسیر متفاوتی در آیات از این کلمه شده است که البته می‌توان بسیاری از آنها را به همان معنای لغوی لطیف برگشت داد؛ به بیان دیگر این تفاسیر را می‌توان تقریرهای مختلف از معنای لغوی این کلمه دانست.
 

[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 6، ص 189، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش.
[2]. مقاییس اللغه، ماده لطف، به نقل از مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 10، ص 192، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360ش.
[3]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‏، سید احمد، ج 5، ص 120، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج 5، ص 407، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش.
[5]. شوری، 19:‌ «خدا نسبت به بندگانش بسیار مهربان و نیکوکار است، هر که را بخواهد روزى مى‏بخشد و او نیرومند و تواناى شکست‏ناپذیر است».
[6]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 40.
[7]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 27، ص 590، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420ق.
[8]. لقمان، 16:‌ «پسرم! اگر عمل هم‏وزن دانه خردلى و در درون سنگى یا در آسمان‏ها یا در دل زمین باشد، خدا آن را [در قیامت براى حسابرسى‏] مى‏آورد یقیناً خدا لطیف و آگاه است».
[9]. عاملی، علی بن حسین، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، تحقیق: محمودی‏، شیخ مالک، ج 2، ص 522، دار القرآن الکریم، قم، چاپ اول، 1413ق.
[10]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج 4، ص 145، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق.
[11]. حج، 63: «آیا ندانسته‏اى که خدا از آسمان آبى نازل مى‏کند، در نتیجه زمین سرسبز و خرم مى‏شود به یقین خدا لطیف و آگاه است».
[12]. ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 3، ص 168، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ سوم، 1407ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج 3، ص 58، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم، تهران، چاپ اول، 1377ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...