لطفا صبرکنید
بازدید
20481
20481
آخرین بروزرسانی:
1393/03/14
کد سایت
fa43812
کد بایگانی
53830
نمایه
روایات و مذمت طلاق بدون دلیل
اصطلاحات
طلاق
گروه بندی اصطلاحات
اصطلاحات فقهی - اصولی|سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا روایتی وجود دارد که مردان را جهت طلاق بیدلیل همسرانشان مورد نکوهش قرار دهد؟
پرسش
در روایتی آمده است رسول خدا(ص) فرمود: «هر زنى که از همسرش بدون دلیل درخواست طلاق کند، بوى بهشت بر او حرام است». چرا روایتی وجود ندارد مردی که بدون دلیل زنش را طلاق دهد بوی بهشت بر او حرام است؟ خداوند حق طلاق را به دست مرد داده و او میتواند هر موقع که خواست حتی بیدلیل او را طلاق دهد و اصلاً در امر طلاق رضایت و مداخله زن شرط نیست. زن چه گناهی کرده که خداوند اینقدر به او ظلم کرده و او را اینقدر حقیر آفریده؟ آیا این حکم خلاف انسانیت و اخلاق نیست؟
پاسخ اجمالی
احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد نوعیه وضع شدهاند تا انسانها با پیروی از این دستورات، زندگی بهتری داشته باشند و به آرامش روحی برسند، و در سایه این آرامش، به عبادت و بندگی بپردازند و به هدف آفرینش(شناخت خالق هستی) برسند.
طلاق نیز یکی از احکام الهی است که بدون شک از این قاعده مستثنا نیست، هر چند در روایت آمده است: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ.»؛[1] ناپسندترین چیز حلال نزد خداوند متعال، طلاق است.
دین مقدس اسلام حتی در صورت کراهت و ناهماهنگی رفتاری بین زن و مرد، مردان را سفارش به صبر و مدارا و تحمل میکند و تصمیم عجولانه برای طلاق را نمیپسندد و میفرماید: «وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فیهِ خَیْراً کَثیراً»؛[2] با آنان، به طور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، (به هر دلیل) خوشتان نمیآید، (فوراً تصمیم به جدایى نگیرید!) چه بسا چیزى(به ظاهر) خوشایند شما نباشد، اما خداوند خیر فراوانى در آن قرار دهد!
اما وقتی مرد و زن با یکدیگر به هیچ وجه به تفاهم اخلاقی و رفتاری نمیرسند و حاضر به تطبیق و تعدیل رفتار، اخلاق، سلیقه و افکار نسبت به یکدیگر بر اساس معیارهای شرعی و اخلاقی نیستند و هر کدام با اِعمال سلیقه و افکار فردی خود زندگی مشترک را که باید کانون آرامش باشد به جهنمی برای یکدیگر تبدیل میکنند، راه حلی از سوی پروردگار حکیم برای این موارد در نظر گرفته شده که عقل نیز بهتر از آن را سراغ ندارد، و این راه حل، طلاق و جدایی محترمانه میباشد.
این آخرین گزینه برای خاتمه دادن به کشمکشهای غیر قابل تعدیل مردان و زنان در زندگی مشترک است؛ از اینرو نه تنها زنانی که از شوهرانشان بدون دلیل درخواست طلاق میکنند در روایات، مورد سرزنش قرار گرفتهاند، بلکه مردانی هم که بدون دلیل بخواهند زنانشان را طلاق دهند مورد نکوهش میباشند:
1. امام صادق(ع) میفرمایند: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ الْمِطْلَاقَ الذَّوَّاقَ»؛ [3] ناپسندترین حلال نزد خداوند متعال، طلاق است. پروردگار، بر کسی که بیدلیل و به سرعت و تنها برای تغییر ذائقه زنش را طلاق میدهد خشمگین خواهد شد.
2. و نیز از حضرتشان نقل است: «بَلَغَ النَّبِیَّ (ص) أَنَّ أَبَا أَیُّوبَ یُرِیدُ أَنْ یُطَلِّقَ امْرَأَتَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ طَلَاقَ أُمِّ أَیُّوبَ لَحُوبٌ»؛[4] به پیامبر اسلام(ص) خبر دادند که ابا ایوب میخواهد همسرش ام ایوب را طلاق دهد، پیامبر(ص) فرمودند طلاق ام ایوب گناه است.
بنابراین، اگر چه اصل طلاق به دست مرد بوده و حلال است، اما پروردگار حکیم، طلاق را آخرین راه حل برای مردان و زنانی قرار داده که نتوانستند یا نخواستند از راههای متعارف، اختلافات زندگی مشترک و یا مشکلات دیگر را حل و فصل نمایند، نه اینکه آن را راهی برای سوء استفاده مردان قرار داده باشد.
البته ممکن است – مانند دیگر اختیاراتی که در قوانین مختلف به افراد داده شده - مردانی را ببینیم که از این اختیار سوء استفاده نمایند و بدون هیچ دلیل موجهی همسرانشان را طلاق دهند. هر چند این طلاق از نظر شرعی و قانونی صحیح است، اما با عنایت به روایات ذکر شده، چنین مردی مورد مذمت و سرزنش سخت پروردگار قرار گرفته و گناهکار به شمار آمده و به همین دلیل هیچ فردی که دارای ایمان واقعی است به خود اجازه نخواهد داد که مرتکب چنین گناهی شود.
گفتنی است؛ این سوء استفاده تنها اختصاص به طلاق و حتی اختصاص به مردان نیز ندارد. چه بسا ممکن است زنی نیز از شرط «عند المطالبه بودن مهریه» سوء استفاده نماید و در زمانی که شوهرش توانایی پرداخت ندارد، اقدام قانونی برای مطالبه آن نموده و شوهرش را برای مدتی هر چند کوتاه[5] حبس و زندانی نماید. پس سوء استفاده انسانها از احکام الهی دلیل بر حکیمانه نبودن یا ظلم پروردگار به برخی از انسانها در جعل و وضع احکام نبوده و نیست، بلکه خود ما انسانها هستیم که با سوء استفادههای گناهآلود از احکام و اختیارات الهی به یکدیگر ظلم میکنیم.
طلاق نیز یکی از احکام الهی است که بدون شک از این قاعده مستثنا نیست، هر چند در روایت آمده است: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ.»؛[1] ناپسندترین چیز حلال نزد خداوند متعال، طلاق است.
دین مقدس اسلام حتی در صورت کراهت و ناهماهنگی رفتاری بین زن و مرد، مردان را سفارش به صبر و مدارا و تحمل میکند و تصمیم عجولانه برای طلاق را نمیپسندد و میفرماید: «وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فیهِ خَیْراً کَثیراً»؛[2] با آنان، به طور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، (به هر دلیل) خوشتان نمیآید، (فوراً تصمیم به جدایى نگیرید!) چه بسا چیزى(به ظاهر) خوشایند شما نباشد، اما خداوند خیر فراوانى در آن قرار دهد!
اما وقتی مرد و زن با یکدیگر به هیچ وجه به تفاهم اخلاقی و رفتاری نمیرسند و حاضر به تطبیق و تعدیل رفتار، اخلاق، سلیقه و افکار نسبت به یکدیگر بر اساس معیارهای شرعی و اخلاقی نیستند و هر کدام با اِعمال سلیقه و افکار فردی خود زندگی مشترک را که باید کانون آرامش باشد به جهنمی برای یکدیگر تبدیل میکنند، راه حلی از سوی پروردگار حکیم برای این موارد در نظر گرفته شده که عقل نیز بهتر از آن را سراغ ندارد، و این راه حل، طلاق و جدایی محترمانه میباشد.
این آخرین گزینه برای خاتمه دادن به کشمکشهای غیر قابل تعدیل مردان و زنان در زندگی مشترک است؛ از اینرو نه تنها زنانی که از شوهرانشان بدون دلیل درخواست طلاق میکنند در روایات، مورد سرزنش قرار گرفتهاند، بلکه مردانی هم که بدون دلیل بخواهند زنانشان را طلاق دهند مورد نکوهش میباشند:
1. امام صادق(ع) میفرمایند: «مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ الْمِطْلَاقَ الذَّوَّاقَ»؛ [3] ناپسندترین حلال نزد خداوند متعال، طلاق است. پروردگار، بر کسی که بیدلیل و به سرعت و تنها برای تغییر ذائقه زنش را طلاق میدهد خشمگین خواهد شد.
2. و نیز از حضرتشان نقل است: «بَلَغَ النَّبِیَّ (ص) أَنَّ أَبَا أَیُّوبَ یُرِیدُ أَنْ یُطَلِّقَ امْرَأَتَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ طَلَاقَ أُمِّ أَیُّوبَ لَحُوبٌ»؛[4] به پیامبر اسلام(ص) خبر دادند که ابا ایوب میخواهد همسرش ام ایوب را طلاق دهد، پیامبر(ص) فرمودند طلاق ام ایوب گناه است.
بنابراین، اگر چه اصل طلاق به دست مرد بوده و حلال است، اما پروردگار حکیم، طلاق را آخرین راه حل برای مردان و زنانی قرار داده که نتوانستند یا نخواستند از راههای متعارف، اختلافات زندگی مشترک و یا مشکلات دیگر را حل و فصل نمایند، نه اینکه آن را راهی برای سوء استفاده مردان قرار داده باشد.
البته ممکن است – مانند دیگر اختیاراتی که در قوانین مختلف به افراد داده شده - مردانی را ببینیم که از این اختیار سوء استفاده نمایند و بدون هیچ دلیل موجهی همسرانشان را طلاق دهند. هر چند این طلاق از نظر شرعی و قانونی صحیح است، اما با عنایت به روایات ذکر شده، چنین مردی مورد مذمت و سرزنش سخت پروردگار قرار گرفته و گناهکار به شمار آمده و به همین دلیل هیچ فردی که دارای ایمان واقعی است به خود اجازه نخواهد داد که مرتکب چنین گناهی شود.
گفتنی است؛ این سوء استفاده تنها اختصاص به طلاق و حتی اختصاص به مردان نیز ندارد. چه بسا ممکن است زنی نیز از شرط «عند المطالبه بودن مهریه» سوء استفاده نماید و در زمانی که شوهرش توانایی پرداخت ندارد، اقدام قانونی برای مطالبه آن نموده و شوهرش را برای مدتی هر چند کوتاه[5] حبس و زندانی نماید. پس سوء استفاده انسانها از احکام الهی دلیل بر حکیمانه نبودن یا ظلم پروردگار به برخی از انسانها در جعل و وضع احکام نبوده و نیست، بلکه خود ما انسانها هستیم که با سوء استفادههای گناهآلود از احکام و اختیارات الهی به یکدیگر ظلم میکنیم.
[1] . کلینى، محمد، کافی، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 6، ص 54، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. نسا، 19.
[3]. کافی، ج 6، ص 54.
[4]. همان، ص 55.
[5]. در فاصله زمانی بین انقضای مهلت ده روزه از سوی اجرای احکام جهت پرداخت مهریه پس از قطعیت حکم و درخواست اعسار و اثبات آن از سوی مرد.
نظرات