یکی از واژه‌های کلیدی قرآن کریم جهت پندآموزی و تفکر و اندیشه که جنبه‌ی تربیتی و رشد و تکامل دارد، واژه‌ی «عبرت» است.

«عبرت»، از ریشه‌ی «عبر» به معنای گذر و عبور کردن از حالی به حال دیگر است. و «عبرت گرفتن» حالتی است که بر اساس آن از شناخت مطالب مشهود و آشکار، می‌توان به دریافت مطالب پنهان رسید.

قرآن کریم در آیات متعددی پس از بیان برخی از نعمت‌ها، تاریخ پیشینیان و ... انسان‌ها را فرا می‌خواند تا از این نعمت‌ها و وقایع و حوادث درس بیاموزند. به عنوان نمونه قرآن، گردش روز و شب را مایه‌ی عبرت و پندآموزی اعلام می‌دارد: «يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصار».

در جایی دیگر داستان حضرت یوسف و یعقوب(ع) و فرزندانش را مایه‌ی عبرت بیان می‌کند: «لَقَدْ كانَ في‏ قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبابِ».

قرآن کریم حتی آفرینش چارپایان را مایه‌ی درس‌آموزی می‌داند، آن‌جا که می‌فرماید: «وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً ...».

از آثار و نتایج مثبت عبرت، جنبه‌ی هدایت‌‌گری آن است؛ زیرا عبرت‌‌ها همواره انسان را به رشد و کمال رسانده و به راه درست هدایت می‌‌کنند و مسیر صحیح زندگی را نشان می‌دهند.