از جمله پیامبرانی که نام وی در قرآن کریم آمده حضرت إدریس(ع) است. نام إدریس نبیّ دو بار در قرآن آمده‏ و با اوصاف صدّیق، نبیّ[1]، صابر و صالح[2] از او تکریم شده است.
امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اسلام(ص) فرمود: «أُخنُوخ»، نام عبری همان ادریس(ع) است که در تورات آمده،[3] و به یونانی؛ هُرمُس حکیم،[4] هُرمُس هرامسه،[5]  إرمیس و طرمیس نامگذاری شده است.[6] ادریس از نوادگان شیث پیامبر و یکی از أجداد نوح(ع) است. نسب ادریس(ع) با پنج واسطه به آدم(ع) می­‌رسد، به این ترتیب: إِدْرِیسُ بْنُ یَرْدَ بْنِ مَهْلَائِیلَ بْنِ قینان بْنِ أَنُوشَ بْنِ شَیْثِ بْنِ آدَمَ.[7]
برخی تولد ادریس(ع) را 622 سال یا 308 سال پیش از وفات آدم(ع) گفته­‌اند.[8] ابن أثیر می‌گوید 386 سال از عمر ادریس(ع) گذشته بود که حضرت آدم(ع) از دنیا رفت.[9] هم­چنین برخی محل تولد و زندگانی إدریس(ع) را شهر بابِل دانسته‌اند، و مورّخانی دیگر گفته‌­اند: او در مصر به دنیا آمده است.[10] اما درباره محل زندگی وی، بنابر روایتی، او نزدیک کوفه در مکان فعلى مسجد سَهله مى‏‌زیست.[11] در منابع مسلمانان (که ظاهراً برگرفته از تورات است) دو دیدگاه پیرامون عمر إدریس(ع) وجود دارد: دیدگاه اول این‌که؛ وی وفات کرده، اما دیدگاه دوم می‌گوید او به آسمان رفته است. در این‌که قبل از فوت یا رفتن به آسمان، چند سال زندگی کرده است، اختلاف نظر وجود دارد. بیشتر مورّخان مدت عمر او را 365 سال گفته‌اند.[12]
صفات و ویژگی­های ادریس(ع)  
او یکی از چهار پیامبری است که به زبان سریانی[13] سخن می­‌گفتند که عبارتند از: آدم، شیث، ادریس و نوح.[14] حضرت إدریس(ع) بعد از حضرت آدم(ع)، اولین پیامبر مرسل، و اولین کسی بود که در میان نسل آدم(ع) دارای مقام نبوّت شد.[15] اولین کسی بود که با قلم، خط نوشت. اولین کسی بود که هنر خیاطی می‌­دانست و در هنگام خیاطی ذکر تسبیح، تهلیل، تکبیر را بر زبان جاری می‌ساخت، وی شیوه دوختن لباس را به دیگران آموخت در حالی که قبل از ایشان، مردم براى پوشش بدن خود از پوست حیوانات استفاده می‌کردند. [16]  او اولین کسی بود که علم ستاره‌شناسی(نجوم و هیأت) و علم حساب را می‌­دانست.[17] او نخستین کسی بود که اسلحه به دست گرفت و با کفّار پیکار نمود.[18]
مطابق روایتی از ابو اسحاق کعب بن ماتع الحمیری الاحبار (از راویان اهل سنت)؛ چهار نفر از انبیای الهی هم­چنان زنده هستند که دو نفر از آنان یعنی خضر(ع) و إلیاس(ع) بر روی زمین زندگی می­‌کنند و دو نفرشان جناب ادریس(ع) و عیسى(ع) در آسمان‌اند.[19]
مقام إدریس(ع)
در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ رَفَعْناهُ مَکاناً عَلِیًّا»؛[20] و ما او را به مقام والایى رساندیم.
در بین مفسران اختلاف زیادى در معنای این آیه شده است. بعضى گفتند: مراد بالا بردن شأن و مقام است، و بعضى گفته‌­اند: او را به آسمان اوّل برده­‌اند، و برخی قائل­‌اند: او را به آسمان چهارم، یا آسمان ششم برده‌­اند؛[21] و بعضى گفتند: او را به بهشت برده‌­اند و این قول نزدیک‌تر به واقع است.[22] در روایتی آمده است که پیامبر فرمود: در شب معراج، مردى را در آسمان چهارم دیدم، از جبرئیل پرسیدم: این مرد کیست؟ جبرئیل گفت: این ادریس است که خداوند او را به مقام ارجمندى بالا آورده است. به ادریس(ع) سلام کردم و براى او طلب آمرزش نمودم، او نیز بر من سلام کرد و برایم طلب آمرزش نمود.[23] درباره کیفیّت صعود إدریس(ع)  به یکی از آسمان­های هفتگانه و نیز قبض روح او و یا زنده بودن او تا ظهور امام مهدی(عج) و مبارزه ادریس با طاغوت زمانش، روایات و أخباری در کتب روایی[24] و تفسیری و تاریخی وارد شده است که  به جهت ضعف سندی و یا محتوایی نمی‌توان به آنها اعتماد کرد.[25]        
صحف ادریس (ع)
ادریس(ع) به همان شریعت و آیین آدم(ع) دعوت می­‌کرد[26] و 30 یا 50 صُحُف (صفحه) بر او نازل گردید.[27]
از مواعظ حضرت إدریس(ع)
سیدبن طاووس(ره) به نقل از صُحُف إدریس(ع) می‌­نویسد: اى انسان! گویى مرگ به سراغت آمده، ناله‌‏ات بلند شده، عرق پیشانیت سرازیر گشته، لبهایت جمع شده، زبانت از حرکت ایستاده، آب دهانت خشک گشته، سیاهى چشمت به سفیدى دگرگون شده، بدنت به لرزه در آمده و با سختی‌ها و تلخی‌هاى مرگ دست به گریبان شده‏اى. سپس روح از کالبدت خارج شده و در برابر اهل خانه‏ات جسد بدبویى شده‏اى و مایه عبرت دیگران. بنابراین هم اکنون به خودت پند بده و درباره‌ی مرگ و حقیقت آن عبرت بگیر، که خواه ناخواه به سراغت مى‏آید و هر عمرى گرچه طولانى باشد به زودى به دست فنا سپرده مى‏شود. اى انسان! بدان که مرگ با آن همه دشوارى، نسبت به حوادث هولناک و پُر وحشت قیامت آسان‏تر است، متوجه باش که ایستادن در دادگاه عدل الهى براى حساب‌رسى و جزاى اعمال آن قدر سخت و طاقت‏فرسا است که نیرومندترین نیرومندان نیز از شنیدن احوال آن ناتوانند.[28]
اى انسان‏ها! بدانید و باور کنید که تقوا و پرهیزگارى، حکمتی بزرگ و نعمتی عظیم، و عامل کشش به نیکى و سعادت و کلید درهاى خیر و فهم و عقل است؛ زیرا خداوند هنگامى که بنده‏اى را دوست بدارد، عقل را به او مى‏بخشد. بسیارى از اوقاتِ خود را به راز و نیاز و دعا با خدا بپردازید و با یکتاپرستی، تعاون و همکارى در راه خدا نمایید، که اگر خداوند همدلى و همکارى شما را بنگرد، خواسته‏هایتان را بر‏آورده می‌کند و شما را به آرزوهایتان مى‏رساند و از عطایاى بی­منتهایش بهره‏مندتان مى‏سازد. هنگامى که روزه گرفتید، نفوس خود را از هر گونه ناخالصی پاک کنید و با قلب‏هاى صاف و خالص و بی­شائبه براى خدا روزه بگیرید، زیرا خداوند به زودى بر دل‏هاى ناخالص و تیره را قفل میزند. در وقت روزه گرفتن و خوددارى از غذا و آب، اعضاء و جوارح خود را نیز از گناهان کنترل کنید. هنگامى که به سجده افتادید و سینه‌ی خود را در سجده بر زمین نهادید، هرگونه افکار دنیا و انحرافات و نیرنگ و فکر خوردن غذاى حرام و دشمنى و کینه را از خود دور سازید و از همه ناصافى‏ها خود را برهانید. خداوند متعال، پیامبران و اولیائش را به تأیید روح­القدس اختصاص داد و آن‏ها در پرتو همین موهبت بر اسرار و نهان‏ها آگاه شدند و از فیض حکمت بهره‏مند گشتند، از گمراهى‏ها رهیده و به هدایت‏ پیوستند، به طورى که عظمت خداوند آن­چنان در دل­هایشان آشیانه گرفت که او را وجود مطلق و محیط بر همه چیز دریافتند و هرگز نمى‏توان به کُنه ذاتش معرفت یافت... .[29]

---