توجه به نکاتی می‌تواند شما را در دست‌یابی به جواب یاری رساند:

اقسام حائض

زن‌های حائض به ترتیب زیر دسته‌بندی می‌شوند:

1. مبتدئه: زنی است که نخستین بار حیض می‌شود.[1]
2. مضطربه: خانمی است که چند ماه خون دیده، ولی عادت معینی پیدا نکرده، یا عادتش به هم خورده و عادت منظم تازه‌ای پیدا نکرده است.[2]
3. ناسیه:[3] زنی که عادت خود را فراموش کرده است.[4]
4. فرضیه: زنی که به سبب حاملگی و شیردادن به فرزندش، نزدیک دو سال و اندی از عادت پیشین او گذشته، احتمال فراموشی عادتش فراوان است.
5. وقتیه و عددیه: زنی که وقت و عدد عادتش در هر ماه یکسان است.
6. وقتیه: زنی که عادتش در هر ماه در یک زمان معین است، ولی عددش متفاوت است.
7. عددیه: زنی که عادتش در هر ماه از نظر عدد روزها یکسان و از نظر زمان متفاوت است.

ملاک تشخیص حیض

 در باره‌ی راه‌کار ملاک و تمیز حیض در پایان - با فرضی که خون تا ده روز بند آمده باشد - باید توجه داشت که اگر خون تا ده روز قطع شود، تمام حیض است و در حکم، فرقی میان اقسام شش‌گانه حائض نیست، مگر این‌که [در مقام عمل] برای زنانی که عادت معین دارند و خون دیدن از ایام عادت آنان تجاوز می‌کند؛ چون نمی‌دانند از ده روز تجاوز می‌کند یا نه، وظیفۀ استظهار دارند.[5] (استظهار این است که زن، خود را حائض به شمار آورد، به احکام حائض رفتار نموده، عبادت را ترک و از محرمات حائض اجتناب کند تا وضعش روشن شود. البته استظهار درباره‌ی زنی که عادتش مرتب است و هیچ از نظر عدد تخلف ندارد مشروع نیست).[6]

البته در مقدار استظهار اقوالی است که برای اطلاع بیشتر می‌توانید مراجعه کنید.[7]

وظیفه‌ی حائض

در باره‌‌ی وظیفۀ زن حائض پس از قطع خون در دوران قاعدگی پیش از ده روز، چنین بیان شده است:

چون خون حیض پیش از ده روز بند آید، صورت‌هایی پدید می‌آید که حکم هر یک به شرح زیر است:[8]

1. می‌داند که پاک شده و در باطن هم خون نیست، (که در این حالت، چهار صورت پیدا می‌کند):

1-1. می‌داند که تا پیش از تمام شدن ده روز، دوباره خون می‌بیند. بعضی از فقها؛ مانند امام خمینی، آیت الله خوئی، آیت الله اراکی و آیت الله فاضل(ره) می‌گویند: روزهای پاک وسط نیز حیض است. بعضی از فقها؛ مانند آیت الله گلپایگانی(ره)، آیت الله سیستانی و آیت الله مکارم معتقدند: باید در ایام پاکی وسط احتیاط کند.

1-2. می‌داند که تا پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون نمی‌بیند: غسل می‌کند و نماز می‌گزارد.

1-3. احتمال می‌دهد که تا پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون ببیند، غسل می‌کند و نماز می‌گزارد.

1-4. عادتش این بود که همیشه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می‌دید. بعضی از فقها مانند امام خمینی می‌گوید: باید بنابر احتیاط واجب، میان اعمال شخص طاهر و تروک حائض جمع کند. آیت الله سیستانی می‌گوید: این عادت در دیدن دوباره، اگر موجب علم یا اطمینان شود لازم است میان اعمال شخص طاهر و تروک حائض جمع کند. و بعضی از فقها؛ مانند آیت الله خوئی و آیت الله اراکی گفته‌اند: اگر این عادت بر دیدن دوباره خون، موجب علم یا اطمینان شود، باید کارهای حائض را انجام دهد.

2. علم به پاک شدن ندارد که باید خود را آزمایش کند و پس از آزمایش دو حالت را مشاهده می‌کند:

الف) خود را تمیز می‌یابد.(مانند صورت قبل است)

ب) خود را آلوده می‌یابد.(2 حالت دارد):

1. عادت معین داشته باشد، که سه صورت برای آن متصور است:

یک. می‌داند که تا ده روز به طور حتم قطع می‌شود، باید صبر کند تا خون قطع شود.

دو. می‌داند از ده روز می‌گذرد، زیادی بر ایام عادت را باید استحاضه قرار دهد.

سه. شک دارد که از ده روز می‌گذرد یا نه؟ وظیفه دارد استظهار کند.

2. عادت معین نداشته است: باید صبر کند تا خونش قطع شود (البته تا ده روز).

در این مرحله توجه به دو مسئله حائز اهمیت است:

مسئله‌ی اوّل: روش آزمایش آن است که پس از قطع شدن خون، مقداری پنبه داخل فرج نموده و پس از کمی صبر و خارج نمودن، اگر تمیز بود حکم به پاک بودن می‌نماید.[9]

مسئله‌ی دوم: اگر آزمایش را ترک کند و نماز بخواند نمازش باطل است، اگر چه بعد هم بفهمد که پاک بوده است، مگر با این‌که به وظیفه‌اش رفتار نکرده، توانسته باشد قصد قربت نماید.[10]، [11]

[1]. توضیح المسائل مراجع، م(مسئله) 496.

[2]. همان، م 478 و 494.

[3]. به ناسیه، متحیره و مضطربه هم گفته‌اند. در این صورت، مبتدئه را عام گرفتند که دو فرد دارد:

الف) زنی که نخستین بار حیض دیدن او است.

ب) زنی که عادت معینی پیدا نکرده است. (مضطربه به معنای اول). طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، ج 1، فی الحیض، م 8.

[4]. توضیح المسائل مراجع، م 499.

[5]. العروة الوثقی، ج 1، فی الحیض، م 17 و 20 و 23.

[6]. توضیح المسائل مراجع، زیر مسئله‌ی 480.

[7]. همان، زیر م 480 و 506؛ العروة الوثقی، ج1، فی الحیض، م 23.

[8]. العروة الوثقی، ج 1، فی احکام الحیض، م 23 و 24 و 25؛ توضیح المسائل مراجع، م 505 و 506.

[9]. العروة الوثقی، ج 1، فی احکم الحیض، م 23؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 1، فی الحیض، م 18؛ توضیح المسائل مراجع، م 506.

[10]. العروة الوثقی، ج1، غسل حیض، سؤال 157.

[11]. برای آگاهی بیشتر، ر. ک: توضیح المسائل مراجع، ج1، ص252 – 295؛ وحیدی، محمد، احکام بانوان، ص67 – 90.