جستجوی پیشرفته
بازدید
9765
آخرین بروزرسانی: 1392/12/17
خلاصه پرسش
علت روی کار نیامدن ائمه اطهار(ع) به جای بنی عباس چیست؟
پرسش
علت روی کار نیامدن ائمه اطهار(ع) به جای بنی عباس چیست؟
پاسخ اجمالی
سیره معصومان(ع) در برابر فرمانروایانی که در عصر آنان زندگی می‌کردند یکسان نبوده و مصالح اسلام و مسلمانان در تعیین نوع برخورد از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است. به همین جهت امام صادق(ع) از همکاری با عباسیان امتناع ورزیده و علت آن این بود که از ماهیت واقعی قیام آنان و استفاده ابزاری آنان از علویان برای رسیدن به مقاصد دنیوی آگاهی داشتند. 
 
پاسخ تفصیلی
شرایط قیامی که بر علیه بنی امیه ساماندهی شد به‌گونه‌ای نبود که زمینه‌ساز امامت ائمه اطهار(ع) باشد، بلکه مبتنی بر زد و بندها و ساز و کارها و قول و قرارهایی بود که امامان نمی‌توانستند بدان ملتزم باشند و عباسیان به خوبی به این مسئله آگاهی داشتند. در این‌جا به مواردی از برخورد امام صادق(ع) با افرادی که پیشنهاد خروج علیه حاکمان وقت و یا خلافت را به آنان می‌دادند اشاره می‌شود.
فضل کاتب می‌گوید: خدمت امام صادق(ع) بودم که شخصی نامه ابو مسلم خراسانى را براى او آورد. آن‌حضرت فرمود: «نامه تو جواب ندارد از نزد ما بیرون شو»، ما به آهستگی مشغول گفت‌وگو با یکدیگر شدیم که امام(ع) فرمود: «اى فضل! چه سخنى آهسته با هم می‌گویید؟ همانا خداى عزّ و جلّ براى شتاب بندگان شتاب نمی‌کند، و به‌راستى که از جاکندن کوهى از جاى خویش آسان‌تر است از واژگون کردن حکومتى که عمرش به آخر نرسیده...».[1]
انتقال حکومت از بنی امیه به بنی عباس در دوران امام صادق(ع) بود. عباسیان که از بنی هاشم و عمو زادگان علویان به‌شمار می‌آمدند در آغاز در ظاهر به نفع علویان کار می‌کردند و حتی تمام تلاش خود را برای همکاری امام با خود به عمل آوردند ولی موفق نشدند و علتش این بود که عباسیان مردمی نبودند که درد دین داشته باشند، بلکه به دلیل محبوبیت فوق العاده علویان در میان مردم، قصد استفاده ابزاری از آنان را داشتند، بر همین اساس، شعار مبلغانشان،‌ دعوت به «الرضا من آل محمد» بود[2] یعنی یکى از اهل بیت پیامبر ص که شایستگی خلافت را داشته باشد! اما در نهان بر اساس نقشه راه خودشان عمل می‌کردند.
بنا بر نقل مسعودی؛ ابو سلمه که از دعوت کنندگان مردم به سوی عباسیان بود دو نامه به یک مضمون به مدینه نوشت و به وسیله یک‌نفر فرستاد، یکى براى حضرت صادق(ع) بزرگ فرزندان امام حسین(ع) و دیگرى براى عبد اللَّه بن حسن بن حسن بزرگ فرزندان امام حسن(ع).
امام صادق(ع) به آن نامه اعتنایى نکرد و هنگامى که فرستاده با اصرار به دنبال گرفتن پاسخ بود، در حضور خود او نامه را با شعله چراغ سوزاند و فرمود: جواب نامه‌ات همین است!
اما عبد اللَّه بن حسن فریب خورد و خوشحال شد و با این‌که امام صادق(ع) او را به این مطلب رهنمون ساخت که بنى عباس نخواهند گذاشت کار بر تو و فرزندانت مستقر گردد، عبد اللَّه قانع نشد، و قبل از آن‌که جواب نامه عبد اللَّه به ابو سلمه برسد سفاح (اولین خلیفه عباسی) که به ابو سلمه بدگمان شده بود، با جلب نظر و موافقت أبو مسلم، ابو سلمه را کشت و شهرت دادند که خوارج او را کشته‌اند، و بعد هم خود عبد اللَّه و فرزندانش نیز گرفتار و کشته شدند.[3]
علت مخالفت امام صادق(ع) تنها به این علت نبود که می‌دانست بنى عباس مانع خواهند شد و آن‌حضرت را شهید خواهند کرد. اگر می‌دانست که شهادت آن‌حضرت براى اسلام و مسلمین اثر بهترى دارد شهادت را انتخاب می‌کرد همان‌طورى که امام حسین(ع) به همین دلیل، شهادت را انتخاب کرد. بلکه خودداری امام صادق ع بدین جهت بود تا راهبرى یک نهضت علمى و فکرى و تربیتى را بر عهده بگیرد که اثرش تا روز قیامت باقی بماند.
در همه این کارها، از قیام و جهاد و امر به معروف و نهى از منکرها و از سکوت و تقیه‌ها، باید به اثر و نتیجه آنها در آن موقع توجه کرد. این‌ها امورى نیست که به شکل یک امر تعبدى از قبیل وضو و غسل و نماز و روزه صورت بگیرد. اثر این کارها در مواقع مختلف و زمان‌هاى مختلف و اوضاع و شرایط مختلف فرق می‌کند. گاهى اثر  قیام و جهاد براى اسلام نافع‌تر است و گاهى اثر سکوت و تقیه. گاهى شکل و صورت قیام فرق می‌کند. همه اینها بستگى دارد به خصوصیت عصر و زمان و اوضاع و احوال روز، و یک تشخیص عمیق در این مورد ضرورت دارد؛ اشتباه تشخیص دادن، زیان‌هایی به اسلام می‌رساند.[4]
 

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 274، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. بلاذرى، أنساب الأشراف‏، ج 4، ص 138، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.
[3]. ر.ک: مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، ج 3، ص 254 – 255، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، 1409ق.
[4]. ر.ک: مطهرى، مرتضى، سیرى در سیره ائمه اطهار(ع)، ص 45 – 46، تهران، صدرا.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا «اخلاق فضیلت» ارتباطی با «فضیلت‌مندی» به معنای دینی آن دارد؟
    5977 انسان شناسی 1396/11/03
    اخلاق فضیلت، به عنوان شاخه‌ای از اخلاق هنجاری،[1] بر رفتار فضیلت‌مندانه با دیدگاهی غایت‌اندیشانه و کمال‌طلبانه تأکید دارد و در آن تلاش می‌شود مبنایی عقلانی و کامل برای گزاره‌ها و کنش‌های رفتاری وضع شود که مبتنی بر سعادت‌محوری با توجه به «خیر» است.
  • «ضروری دین» و «ضروری مذهب» یعنی چه؟
    1467 1402/06/21
    در پاسخ به این پرسش، توضیح مختصری در مورد این دو اصطلاح که کاربرد فراوانی در متون اسلامی دارد، ارائه می‌کنیم:ضروری دین: آنچه تمام فرقه‌ها و گروه‌های اسلامى آن‌‏را جزو آموزه‌های قطعی و تردیدناپذیر دین اسلام می‌دانند؛ ضروری دین نامیده می‌شود. اموری مانند توحید و یگانگی پروردگار، ...
  • فلسفه انفاق به فقیران چیست؟
    17933 تفسیر 1389/03/05
    گاهی گفته می‌شود: اگر فلانى فقیر است لابد کارى کرده که خدا می‌خواهد فقیر بماند، و اگر ما غنى هستیم لابد عملى انجام داده‌ایم که مشمول لطف خدا شده‌ایم، بنابراین نه فقر آنها و نه غناى ما هیچ‌کدام بی‌حکمت نیست! در حالی که دستور الهی به انفاق به ...
  • آیا ارتباط جنسی جن‌ها برای زاد و ولد مثل انسان‌ها است؟
    89185 تفسیر 1391/11/03
    از آیات متعدد قرآن کریم، استفاده می‌شود که، جنّیان چون انسان‌ها با یکدیگر سخن می‌گویند و یکدیگر را به نیکوکارى دعوت کرده و از عذاب خدا می‌ترسانند. همچنین همانند انسان‌ها تکلیف، زندگی، مرگ و عقاب و ثواب دارند. اما این‌که تکثیر و زاد و ولد جنّیان چگونه است ...
  • آیا دعای نوری که بر روی کفن می‌نویسند، دارای سند معتبر است؟
    32609 درایه الحدیث 1392/06/14
    آنچه با عنوان «دعای نور» در برخی سایت‌های اینترنتی آمده، در منابع حدیثی و ادعیه یافت نشد، بلکه آنچه سفارش شده که بر روی کفن نوشته شود، «دعای جوشن کبیر» است که سید ابن طاوس و دیگران از پیامبر اکرم(ص) و امام کاظم(ع) نقل کرده‌اند و فقها نیز ...
  • آیا علت انکار خدا نارسائی در دلایل اثبات خداست؟
    14477 Islamic Philosophy 1390/09/05
    این حقیقت که انبیای الاهی با همه حکمت و براهین قاطع خود، باز هم مورد انکار افراد کافر در زمان خود قرار گرفته اند، نشانگر عناد منکران است؛ چرا که نمی خواهند حق را تصدیق کنند، نه این که دلایل کافی ارائه نشده، یا دلایل منکران همگی رد نشده ...
  • آیا باید در ازدواج موقت عده نگه داشت؟ آیا زنان فاحشه هم باید عده نگه بدارند؟
    62475 Laws and Jurisprudence 1387/04/30
    زن (غیر باکره) که به خاطر طلاق یا مرگ همسر، از او جدا شد، حتما باید عدّه نگه دارد (مگر این که یائسه باشد) و در زمان عده، نمی تواند به عقد دیگری در آید. حال اگر زن بگوید عدّه‏ام تمام شده است، با دو شرط از او قبول مى‏شود:
  • کسی که نمی دانسته سیگار روزه را باطل می کند، روزه هایی که با کشیدن سیگار گرفته، علاوه بر قضا کفاره هم دارد یا نه؟
    66938 Laws and Jurisprudence 1387/06/23
    نظرحضرت امام خمینی (ره) و سایر مراجع معظم تقلید این است که:"اگر (روزه دار) به واسطه ندانستن مسئله کارى انجام دهد که روزه را باطل مى‏کند، چنانچه مى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، بنابر احتیاط واجب کفاره بر او ثابت مى‏شود و اگر نمى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، یا اصلًا ملتفت ...
  • آیا با وجود فقیر، می‌توان زکات فطره را جهت سایر موارد پرداخت کرد؟
    13847 زکات فطره 1393/05/06
    فطریه را می‌توان در یکی از هشت موردی که در بحث زکات مال بیان می‌شود مصرف نمود (که جهت اطلاع از آن می‌توانید به نمایه 6221 (موارد مصرف زکات) مراجعه نمایید)، ولى احتیاط مستحبّ[1] آن است که فقط به فقراى شیعه پرداخت شود.
  • «العلّة تعمّم و تخصص» به چه معنا است؟
    12958 مبانی فقهی و اصولی 1392/08/21
    عبارت «العلة تعمم و تخصص»؛ اصطلاحی مرتبط با علم اصول فقه است؛ اگرچه در دیگر علوم و حتی در بیانات عرفی نیز به کار گرفته می‌شود. اگر حکمی بیان شود که علت واقعی نیز در آن آمده باشد، می‌توان با توجه به علت ذکر شده، موارد مشابهی که ...

پربازدیدترین ها