ساده‌زیستی یک رهبر جامعه اسلامی در عین استطاعت مالی، اگرچه خوب است و به آن سفارش شده، و سیره عملی پیشوایان دین هم این‌گونه بوده است،[1] اما گاهی با توجه به برخی شرایط، اگر رهبر دینی زندگی‌اش را مقداری بهتر کند این به معنای تجمل‌گرایی و بر خلاف سنت نیست؛ چرا که گاهی محیط پیرامونی اقتضا می‌کند که خلاف سنت اولیه ساده‌زیستی عمل شود.[2] به عنوان نمونه، اگر در مواردی ائمه چنین رفتاری نداشتند، شاید مردم تصور می‌کردند لباس شیک پوشیدن و یا خوراک خوب خوردن حرام است و رویکردهایی مانند تصوف افراطی در میان شیعیان جا می‌افتاد. روایت مطرح شده در پرسش،[3] در همین راستا قابل ارزیابی است.

دلیل دیگر انتخاب چنین پوشش‌هایی خودداری از تک‌نما شدن در جوامع نسبتاً مرفه است:

راوی می‌گوید: در محضر امام صادق‌(ع) بودم و مردی را مشاهده کردم که خطاب به آن‌حضرت گفت: خداوند نگهدارت باشد! شما خودتان فرمودید که امام علی(ع)، لباس‌‌های خشن و کم‌قیمت می‌پوشید. با این وجود، چرا لباس‌های گران‌قیمت را بر تن شما می‌بینیم؟! امام(ع) پاسخ فرمود: آن زمانی که علی(ع) این لباس‌‌ها را می‌پوشید، هیچ فردی با تعجب به او نگاه نمی‌کرد، اما امروزه، پوشیدن همان لباس، موجب انگشت‌نما شدن انسان می‌شود.[4]

در نقلی دیگر، امام صادق(ع) به فردی که چنین اعتراضی را مطرح کرده بود، فرمود:«من این لباس گرانبهایی را که تو می‌‌بینی، برای مردم پوشیده‌‌ام و در زیرش لباسی زبر و خشن و ارزان به تن دارم».^[5]

بر این اساس، و به عنوان معیاری کلی، بهترین لباس برای افراد باایمان، لباسی است که با عرف و وضعیت اقتصادی مردم منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کند، منطبق باشد و طبیعی است که در زمان‌ و مکان‌های مختلف، نوع لباس‌پوشیدن عامه مردم یکسان نبوده و طبیعتاً پیشوایان دینی باید به شیوه‌ای عمل می‌کردند که با وجود زهد و دلبسته نشدن به دنیا اما رفتاری نداشته باشند که آنان را تک‌نما کند.

[1]. ر. ک: «ساده زیستی رهبر جامعه اسلامی»، 5586.

[2]. ر. ک: «آرایش و نظافت مردان براى همسر»، 18699.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 451، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. همان، ص 443.

[5]. همان، ص 442، ح 8.