برخی از احادیث مورد پرسش که در منابع روایی آمده عبارت اند از:

1. "وَ ابْعَثِ الْعُیُونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَ الْوَفَاءِ عَلَیْهِمْ فَإِنَّ تَعَاهُدَکَ فِی السِّرِّ لِأُمُورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِعْمَالِ الْأَمَانَةِ وَ الرِّفْقِ بِالرَّعِیَّةِ وَ تَحَفَّظْ مِنَ الْأَعْوَانِ فَإِنْ أَحَدٌ مِنْهُمْ بَسَطَ یَدَهُ إِلَى خِیَانَةٍ اجْتَمَعَتْ بِهَا عَلَیْهِ عِنْدَکَ أَخْبَارُ عُیُونِکَ اکْتَفَیْتَ بِذَلِکَ شَاهِداً فَبَسَطْتَ عَلَیْهِ الْعُقُوبَةَ فِی بَدَنِهِ وَ أَخَذْتَهُ بِمَا أَصَابَ مِنْ عَمَلِهِ ثُمَّ نَصَبْتَهُ بِمَقَامِ الْمَذَلَّةِ وَ وَسَمْتَهُ بِالْخِیَانَةِ وَ قَلَّدْتَهُ عَارَ التُّهَمَة"؛[1]

دیده‏بانهایى از اشخاص راست گو و با وفا بر آنها بگمار که مراقب آنها باشند؛ زیرا بازرسى سرى از کارهاى آنان وادارشان می کند که امانت دار باشند و با رعایا خوش رفتاری کنند. تحت تأثیر کارگزاران خود مباش اگر یکى از آنان دست به خیانت گشود و دیده‏بانان خیانت او را گزارش دادند گواهى آنها تو را بس است، او را با شلاق کیفر کن و هر چه دزدیده از او دریافت کن و او را به مقام ربوبى وادار و خیانت او را اعلام کن و او را با ننگ تهمت نشانه گذار که در جامعه رسوا گردد و باعث عبرت و پند دیگران باشد.

2. "وَ لَا یَکُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَ الْمُسِی‏ءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ فَإِنَّ فِی ذَلِکَ‏ تَزْهِیداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِی الْإِحْسَانِ وَ تَدْرِیباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَى الْإِسَاءَةِ وَ أَلْزِمْ کُلًّا مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَه"‏؛[2]

مردمان درست و خوش رفتار و نادرست کار را به یک چشم مبین و برابر مدان؛ زیرا در این صورت مردان درست و خوش رفتار به خدمت کردن و درستى بی رغبت می شوند و مردان بدکار و نادرست به بدى کردن تشویق و وادار می شوند، هر یک از این دو را به پاداش کارشان که‏ خود براى خود خواسته‏اند برسان.

3. "ثُمَّ لَا یَکُنِ اخْتِیَارُکَ إِیَّاهُمْ عَلَى فِرَاسَتِکَ وَ اسْتِنَامَتِکَ وَ حُسْنِ الظَّنِّ مِنْکَ فَإِنَّ الرِّجَالَ یَتَعَرَّضُونَ لِفِرَاسَاتِ الْوُلَاةِ بِتَصَنُّعِهِمْ وَ حُسْنِ خِدْمَتِهِمْ وَ لَیْسَ وَرَاءَ ذَلِکَ مِنَ النَّصِیحَةِ وَ الْأَمَانَةِ شَیْ‏ءٌ وَ لَکِنِ اخْتَبِرْهُمْ بِمَا وُلُّوا لِلصَّالِحِینَ قَبْلَکَ فَاعْمِدْ لِأَحْسَنِهِمْ کَانَ فِی الْعَامَّةِ أَثَراً وَ أَعْرَفِهِمْ بِالْأَمَانَةِ وَجْها"؛[3]

آنها را به مجرد حدس و اعتماد و خوش بینى انتخاب مکن؛ زیرا مردم براى جلب نظر و اعتماد والیان خود سازى و تصنع به خرج می دهند و خوش خدمتى می کنند بدون آن که صمیمیت و امانت در دل آنها باشد، ولى راه آزمایش آنها ملاحظه سابقه کار آنها است نسبت به والیان گذشته به دو نشانه:

الف. آن که در میان عموم آثار نیکو و یادگار خبر دارد. ب. آن که در راه امانت دارى داناتر است و نسبت به خداوند و رعیت صمیمیت و خیرخواهى دارد.

4. "انفرد بسرک و لا تودعه حازما فیزل و لا جاهلا فیخون"؛[4]

تنها باش به سرّ خود و مسپار آن را به دور اندیشى پس بلغزد، و نه به نادانى پس خیانت کند؛ یعنى سرّ خود را همین خود نگاه‏دار و به هیچ کس اظهار مکن از براى آن که اگر به داناى دوراندیشى بسپارى، ممکن است که بلغزد و به کسى اظهار کند که مفسده بر آن مترتّب شود؛ زیرا که مرد هر چند دانا و دوراندیش باشد احتمال لغزش و سهو و خطا در او مى‏رود، و اگر به نادانى بسپارى او خیانت کند و اظهار کند به مردم و باکى از آن نداشته باشد.

5. "سرک أسیرک فإن أفشیته صرت أسیره"؛[5]

سرّ تو اسیر تو است، پس هر گاه او را فاش کنى تو اسیر او می گردی؛ زیرا که همیشه در فکر آن باشى و ترسى که مبادا ضرر و مفسده بر آن مترتّب شود.

6. "کن بأسرارک بخیلا و لا تذع سرا أودعته فإن الإذاعة خیانة"؛[6]

باش به أسرار خود بخیل، و فاش مکن سرّى را که سپرده شده باشى تو آن را، پس به درستى که فاش کردن خیانت است؛ یعنى بخیلى کن در اسرار خود و در اظهار آنها به مردم؛ زیرا که بر اظهار آنها بسیار است که ضررها مترتّب شود، و فاش مکن سرّ دیگرى را نیز که سپرده شده باشد بتو؛ زیرا که فاش کردن سرّى که کسى سپرده باشد آن را، خیانت است‏.

7. "کلما کثر خزان الأسرار کثر ضیاعها"؛[7]

هر آن گاه بسیار شود خزانه داران سرّها بسیار شود ضایع شدن آنها.

8. "لا تودعن سرک من لا أمانة له"‏؛[8]

مسپار زینهار سرّ خود را به کسى که نباشد امانتى از براى او.

9. "لا تسر إلى الجاهل شیئا لا یطیق کتمانه"؛[9]

نهان مگو به سوى نادان چیزى را که طاقت نداشته باشد پنهان کردن آن را؛ یعنى سرّ خود را به نادان مگو؛ زیرا که او طاقت پنهان داشتن سرّ ندارد و زود فاش می کند.

10. "و لا تودع سترک إلا مؤمنا وفیا"؛[10]

مسپار سرّ خود را مگر مؤمن بسیار وفا کننده را.

11. "من أفشى سرا استودعه فقد خان"؛[11]

هر کس فاش کند سرّى را که سپرده شده باشد، آن را پس به تحقیق که خیانت کرده‏.

12. "وَ مِنْ کِتَابٍ لَهُ ع إِلَى کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ النَّخَعِیِّ وَ هُوَ عَامِلُهُ عَلَى هِیتَ یُنْکِرُ عَلَیْهِ تَرْکَهُ دَفْعَ مَنْ یَجْتَازُ بِهِ مِنْ جَیْشِ الْعَدُوِّ طَالِباً لِلْغَارَةِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ تَضْیِیعَ الْمَرْءِ مَا وَلِیَ وَ تَکَلُّفَهُ مَا کُفِیَ لَعَجْزٌ حَاضِرٌ وَ رَأْیٌ مثبر [مُتَبَّرٌ] وَ إِنَّ تَعَاطِیَکَ الْغَارَةَ عَلَى أَهْلِ قِرْقِیسِیَاءَ وَ تَعْطِیلَکَ مَسَالِحَکَ الَّتِی وَلَّیْنَاکَ لَیْسَ لَهَا مَنْ یَمْنَعُهَا وَ لَا یَرُدُّ الْجَیْشَ عَنْهَا لَرَأْیٌ شَعَاعٌ فَقَدْ صِرْتَ جِسْراً لِمَنْ أَرَادَ الْغَارَةَ مِنْ أَعْدَائِکَ عَلَى أَوْلِیَائِکَ غَیْرَ شَدِیدِ الْمَنْکِبِ وَ لَا مَهِیبِ الْجَانِبِ وَ لَا سَادٍّ ثُغْرَةً وَ لَا کَاسِرٍ لِعَدُوٍّ شَوْکَةً وَ لَا مُغْنٍ عَنْ أَهْلِ مِصْرِهِ وَ لَا مُجْزٍ عَنْ أَمِیرِه‏"؛[12]

پس از یاد خدا و درود! سستى انسان در انجام کارهایى که بر عهده او است، و پافشارى در کارى که از مسئولیّت او خارج است، نشانه ناتوانى آشکار، و اندیشه ویرانگر است. اقدام تو به تاراج مردم «قرقیسا» در مقابل رها کردن پاسدارى از مرزهایى که تو را بر آن گمارده بودیم و کسى در آن جا نیست تا آن جا را حفظ کند، و سپاه دشمن را از آن مرزها دور سازد، اندیشه‏اى باطل است. تو در آن جا پلى شده‏اى که دشمنان تو از آن بگذرند و بر دوستانت تهاجم آورند، نه قدرتى دارى که با تو نبرد کنند، و نه هیبتى دارى که از تو بترسند و بگریزند، نه مرزى را مى‏توانى حفظ کنى، و نه شوکت دشمن را مى‏توانى در هم بشکنى، نه نیازهاى مردم دیارت را کفایت مى‏کنى، و نه امام خود را راضى نگه مى‏دارى.