استفاده از برکات قرآن کریم برای همگان به یک اندازه نبوده و هر کس به اندازه‌ی دانش و آگاهی و نیز اخلاص و میزان ارتباطش با خدا می‌تواند از قرآن استفاده نماید؛ حتی افرادی که سوادی ندارند با نگاه‌کردن و یا کسانی که به زبان عربی مسلط نیستند با قرائت بدون درک معنا و مفاهیم می‌توانند از برکات قرآن بهره‌مند شوند. همین‌طور کسانی که به زبان عربی مسلط هستند، ولی هنگام قرائت قرآن، به معانی و مفاهیم توجه چندانی نداشته و فقط به قصد ثواب قرائت می‌‌کنند، این‌گونه نیست که از برکات قرآن بدون بهره باشند؛ زیرا کسی که قرآن را به قصد ثواب و نزدیک‌شدن به خدا، به قرآن نگریسته یا آن‌را قرائت می‌کند، خالی از تفکر نیست؛ زیرا قرآن را از آن جهت که سخن خداوند است، نگاه یا قرائت می‌کند و توجه به خدا و قداست سخن او در حقیقت نوعی تدبر و تفکر در قرآن است.[1]

بنابراین، روایاتی که از قرآن‌خواندن بدون تفکر و تدبر نکوهش می‌کنند،[2] مخاطبش کسانی هستند که حتی این‌گونه توجه را نیز نداشته باشند، و یا به عمد و یا با امکان آموختن قرآن و تدبر بیشتر، اما به این مسئله اهمیتی ندهند.

البته شاید منظور امام(ع) از این سخن که «در قرائت بدون تدبر، هیچ خیری نیست»،[3] کم بودن ثواب و خیر است؛ یعنی ثواب و خیر قرائت بدون تدبر نسبت به قرائت با تدبر، بسیار اندک است؛ و تعبیر «هیچ خیری نیست» تعبیری کنایه‌‌ای و مبالغه‌آمیز برای بیان کم‌ارزش بودن آن است که نظیر آن در روایات بسیار است؛ مانند این‌که در روایات آمده است: «نماز همسایه‌ی مسجد، در غیر مسجد، نماز نیست».[4]

[1]. ر. ک: «فایده نگاه کردن قرآن برای افراد کم سواد و بی سواد»، 4974.

[2]. ر. ک: «راه های انس با قرآن»، 11842؛ «تمسخر قرآن موجب سقوط انسان به جهنم»، 122974

[3]. «لَا خَیْرَ فِی قِرَاءَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَدَبُّر»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 36، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. ر. ک: «اهمیت حضور در مسجد و حد همسایگی آن»، 124591.