روایات فراوانی در فضیلت و خیر و برکت ماه رجب وجود دارد، و به انواع عبادات مانند روزه در این ماه سفارش شده است که تنها بررسی یکی از آنها از سوی کاربر محترم درخواست شده است؛ از این‌رو به تحلیل سندی و محتوایی آن خواهیم پرداخت:

رسول خدا(ص) فرمود: «... کسی سی روز رجب را روزه بگیرد، منادی از آسمان ندا می‌دهد: ای بنده خدا! گناهان گذشته‌‌ات آمرزیده شده است، کار خود را نسبت به آینده از سر بگیر. خدا در بهشت چهل هزار شهر از طلا به او می‌دهد که در هر شهری چهل هزار هزار کاخ است و در هر کاخی چهل هزار هزار خانه و در هر خانه چهل هزار هزار خوان طلا و بر هر خوانی چهل هزار هزار کاسه و بر هر کاسه چهل هزار هزار رنگ خوراک و نوشیدنی که هر کدام رنگی جدا دارند. باز در هر خانه چهل هزار تخت طلا، هر تختی هزار ذراع در دو هزار ذراع و بر هر تختی دخترانی از حورالعین که سی‌صد رشته گیسوی از نور دارند و هر گیسو را هزار هزار کنیزک برداشته و به مشک و عنبر می‌آلایند تا به شخصی که تمام ماه رجب را روزه داشته برسانند.

از آن‌حضرت(ص) پرسیدند: هر کسی که به دلیل ضعف یا درد نتواند تمام روزهای ماه رجب را روزه بگیرد، یا زنانی که در ایام حیض ‌می‌باشند چه کنند تا به این ثواب‌ها برسند؟ حضرت‌شان(ص) فرمود: هر روز مقداری نان به افراد نیازمند صدقه دهند. قسم به جان کسی که جانم به دست او است، هر کسی هر روز از ماه، چنین صدقه‌ای بدهد، به ثواب آنچه که گفتم و به بیشتر از آن خواهد رسید.

اگر همه خلایق از اهل آسمان‌ها و زمین جمع شوند که ثواب او را اندازه بگیرند نمی‌توانند ثواب آن‌را بشمارند. عرض شد: یا رسول اللّٰه! اگر کسی قادر بر این صدقه هم نباشد، او چه کند تا به این ثواب برسد؟! رسول خدا(ص) فرمود: در تمام سی روز رجب، هر روز صد بار این تسبیح را  بگوید:

«سبحان الاله الجلیل. سبحان من لا ینبغی التسبیح الا له. سبحان الاعز الاکرم. سبحان من لیس العز و هو له اهل».[1]

در بررسی این روایت باید گفت:

1. برخی راویان این حدیث مانند «حسن بن محمد مروزی» و «‏یحیی بن عیاش» از جمله افرادی هستند که در کتاب‌های رجالی شیعه (شاید به دلیل شیعی نبودن آنان) به بیان حال آنان پرداخته نشده و نامشان نیز در روایات دیگر شیعی مشاهده نمی‌شود؛ از این‌رو، به عنوان افرادی ناشناس در نظر گرفته می‌شوند که ارزش سندی روایت را پایین می‌آورد.
2. اما با فرض پذیرش سند و در تحلیل محتوایی آن باید گفت؛ با توجه به بخشی که بیان می‌دارد: «إِنَّهُ لَوِ اجْتَمَعَ جَمِیعُ الْخَلَائِقِ کلُّهُمْ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ عَلَی أَنْ یقَدِّرُوا قَدْرَ ثَوَابِهِ مَا بَلَغُوا عُشْرَ مَا یصِیبُ فِی الْجِنَانِ مِنَ الْفَضَائِلِ وَ الدَّرَجَاتِ»؛ این پرسش مطرح ‌شده است که آیا ممکن است که فرشتگان خدمت‌رسان نیز توانایی درک نعمت‌هایی که به چنین فردی داده می‌شود را نداشته باشند که در پاسخ باید گفت:

الف) ممکن است مراد آن باشد که تمام خلائق در حال حاضر نمی‌توانند به مقدار آن نعمت ‌آگاهی یابند که به چنین موضوعی در قرآن نیز اشاره شده است:

فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا اُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ اَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ.

اما بعد از قیامت و در بهشت این‌گونه نیست و فرشتگان خدمت‌گذار به آن نعمت‌ها آگاه خواهند شد.

البته این روایت، در صدد توجه‌دادن به ارزش و اهمیت این عبادت است، نه کاستن و پایین‌آوردن قدرت فرشتگان.

همان‌گونه که قرآن در مورد شب قدر و فضیلت آن خطاب به اشرف مخلوقات عالم که علم الهی را در سینه خود دارد، فرمود: «وَ ما أَدْراک ما لَیلَةُ الْقَدْرِ»؛[2] و تو ای رسول ما! چه می‌دانی شب قدر چیست؟

ب) ممکن است فرشتگان مختلفی مأمور خدمت‌رسانی باشند و هر کدام‌شان به تنهایی نتوانند گستره نعمت‌های الهی را حدس بزنند.

[1]. شیخ صدوق، الامالی،ص 539 – 540، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق؛ شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال، ص 57، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.

[2]. قدر، 2.