بر اساس آموزه‌های دینی، مسجدها دارای جایگاه ویژه‌ای بوده و خانه‌های خداوند در روی زمین معرفی شده‌اند؛[1] از این‌رو به تمیز نگه‌داشتن آنها فراوان سفارش شده است.

اهمیت این امر به اندازه‌ای است که خداوند، پیامبرانی؛ مانند ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) را مأمور کرد تا به پاک‌سازی مسجد بپردازند:

«...وَعَهِدْنا إِلی ‏إِبْراهِیمَ وَإِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیتِی لِلطَّائِفِینَ وَالْعاکفِینَ وَالرُّکعِ السُّجُودِ»؛[2]

و ما به ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) دستور دادیم که خانه مرا (مسجدالحرام) برای طواف‏کنندگان و مجاوران و رکوع‏کنندگان و سجده‌کنندگان، پاکیزه کنید.

منظور از طهارت و پاکیزگی در این آیه، می‌تواند طهارت از آلودگی وجود بت‌ها و یا از آلودگی‌های ظاهری، مانند خون و محتویات شکم‏ حیوانات قربانی بوده[3] و یا آن‌که مراد از آن، خلوص نیت به هنگام بنای این خانه توحید باشد، ولی هیچ دلیلی ندارد که مفهوم طهارت در این آیه را محدود به مورد خاصی بدانیم، بلکه منظور پاک‌ساختن ظاهری و معنوی این خانه توحید از هرگونه آلودگی است.[4] در نتیجه شامل هرگونه تلاش جهت رعایت بهداشت مسجد، از جمله جارو‌کردن نیز خواهد شد.

همچنین هر کاری که نتیجه آن رونق گرفتن مساجد باشد، می‌تواند مصداقی از این آیه باشد که می‌فرماید:

«إِنَّما یعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الْآخِرِ وَأَقامَ الصَّلاةَ وَآتَی الزَّکاةَ وَلَمْ یخْشَ إِلاَّ اللَّهَ فَعَسی‏ أُولئِک أَنْ یکونُوا مِنَ الْمُهْتَدینَ»؛[5] مساجد خدا را تنها کسانی آباد می‌کنند که به خدا و روز قیامت ایمان دارند و نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و از غیر خدا نمی‌ترسند. امید است که آنان از راه‏یافتگان باشند.

طبیعی است که تلاش در حفظ بهداشت مساجد نیز یکی از مصادیق بارز آباد نگه‌داشتن مساجد ‌باشد.

در تعدادی از روایات نیز به رعایت بهداشت در مساجد و نیز تمیزکردن آنها سفارش شده است:

1. رسول خدا(ص): «هرکسی مسجد را جارو کند، خداوند ثواب آزادکردن بنده را در نامه عملش می‌نویسد و هرکسی که به اندازه خاشاک چشمی زباله از مسجد بیرون ببرد، خداوند دو بهره از رحمتش را به او هدیه خواهد داد».[6]
2. پیامبر خدا(ص): هر کس روز پنج‌شنبه، شب جمعه مسجد را جارو کند و به اندازه سرمه چشم خاک از مسجد بیرون برد، گناهانش آمرزیده خواهد شد».[7]
3. امام علی(ع): «هرکسی مسجد را بزرگ نگه‌دارد و نخاله و آشغال در آن نیاندازد، فردای قیامت خندان خواهد بود و وقتی که (نامه اعمال) او را حساب می‌کنند، خداوند نامه عمل او را به دست راستش می‌دهد».[8]
4. روایتی مرسل: «هر کسی مسجد را جارو کند، گناه آن‌روز وی بخشیده می‌شود».[9]

و ...

[1]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک: «آثار فردی و اجتماعی حضور در مسجد»، 44351.

[2]. بقره، 125.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 1، ص 385، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.،

[4]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 448- 449، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.

[5]. توبه، 18.

[6]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 1، ص 56- 57، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق؛ شیخ صدوق، امالی، ص 180، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.

[7]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال، ص 31، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.

[8]. اصفهانی(مجلسی اول)، محمد تقی، لوامع صاحبقرانی، ج ‏3، ص 248، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1414ق.

[9]. جرجانی، أبو أحمد بن عدی، الکامل فی ضعفاء الرجال، تحقیق، عبد الموجود، عادل أحمد، معوض، علی محمد، ج 2، ص 458، بیروت، الکتب العلمیة، چاپ اول، 1418ق.