«عفت» به معنای پاک‌‌دامنی و عفیف یعنی پاک‌دامن. عفت از ویژگی‌های انسان‌های مؤمن بوده و بیشتر ناظر به مراعات حریم‌ها در برخوردها و روابط جنسی است.

اسلام در حوزه‌ی اخلاق به موضوع عفّت و پاک‌دامنى و چشم‌پوشى از گناه چنان اهمیت داده که از آن تعبیر به جهاد اکبر نموده است؛ چرا که انسان عفیف و پاک‌دامن در جهادی بزرگ که مبارزه با شیطان باشد به پیروزی رسیده است.

اما در برابر این فضیلت اخلاقی، اصطلاح منافی عفت وجود دارد که آن هم بیشتر ناظر به شکستن و نادیده‌گرفتن حریم‌ها در برخورد و روابط جنسی است.

به عنوان نمونه، برخی از جرایم جنسی؛ مانند زنا، لواط، مساحقه و قوادی در رأس اعمال منافی عفت قرار دارند که حسب مورد و در صورت اثبات، مرتکب چنین اعمالی، به مجازات مذکور در قانون شرع، محکوم می‌شود.

در همین راستا و در تفسیری گسترده‌تر، هرگونه از انواع ارضای شهوت و تمایلات جنسی از راه غیر شرعی و قانونی را نیز می‌توان «عمل منافی عفت» نامید.

جرایم منافی عفت همان‌گونه که از نام آن پیدا است، عفت عمومی و عفت خصوصی و اصول اخلاقی را مختل می‌کند. در کشور ما نیز قانون‌گذار به پیروی از فقه اسلامی و شیعی به جرم‌انگاری جرایم منافی عفت پرداخته و همان مجازات‌های مندرج در فقه اسلامی را در قوانین کشوری ثبت نموده است.[1]

گفتنی است؛ مهم‌ترین مجازات‌های اعمال منافی عفت، عبارت‌اند از: رجم(سنگ‌سار)، اعدام و شلاق که البته شرع و قانون‌گذار شرایط بسیار سختی را برای اثبات و اجرای این‌گونه جرایم در نظر گرفته است و به سادگی نمی‌توان هر فردی را به این مجازات‌های سنگین محکوم نمود. به عنوان نمونه، اعدام و صد ضربه شلاق برای عمل منافى عفت «زنا» تنها زمانی به مرحله اجرایی خواهد رسید که دست کم چهار شاهد عادل، گواهی دهند که با علم و یقینی که ناشى از مشاهده‏ عینى است، مطمئن‌اند که مجرمان، مرتکب زنا شده‌اند، و حتی اگر این شهود از طریق دیگرى غیر از مشاهده عینی، مطمئن باشند که زنا رخ داده، شهادت آنان پذیرفته و معتبر نخواهد بود.

البته اگر قاضی مطمئن شود که حتی اگر زنا رخ نداده باشد، مجرمان مرتکب اعمال منافی عفتی در درجات پایین‌تر شده‌اند، می‌تواند مجازات‌های سبک‌تری را برای آنان در نظر بگیرد.

گفتنی است که نظر شارع مقدس مبنی بر تسامح و تساهل در اجرای این حدود بوده، و هدف اصلی او از وضع مجازات‌ها اصلاح مجرمان است، نه لزوما اجرای کیفر؛ از این‌رو اگر مجرم قبل از اثبات جرمش رسما اعلام توبه و پشیمانی کند، از اجرای حد در امان خواهد بود.

[1]. ر. ک: «حکم اعمال منافى عفت»؛«احکام و مجازات لواط و همجنس‌بازی»؛ «حکم شرعی مساحقه».