جستجوی پیشرفته
بازدید
1342
آخرین بروزرسانی: 1403/06/06
خلاصه پرسش
مگر بهشت جای صلح و صفا نیست؟ پس چرا بر اساس آیه 23 سوره طور، بهشتیان بر سر گرفتن جام‌های شراب به تنازع پرداخته و با هم درگیر می‌شوند؟!
پرسش
با توجه به این‌که تنازع به معنای درگیری و دشمنی است، و بهشت جای صلح و صفا، بر اساس آیه 23 سوره طور، چگونه است که بهشتیان بر سر گرفتن جام‌های شراب با هم درگیر می‌شوند؟!
پاسخ اجمالی

قرآن کریم در سوره طور به حال و هوای بهشت و نعمت‌هایی که بهشتیان از آنها برخوردارند می‌پردازد، و در همین راستا در یکی از  آیاتش می‌فرماید:

«یَتَنازَعُونَ فِیها کَأْساً لا لَغْوٌ فِیها وَ لا تَأْثِیمٌ»؛[1] بهشتیان در آن‌جا جام‌هاى پر از شراب را از دست یکدیگر می‌گیرند. شرابی که نه بیهوده‏‌گویی را به دنبال دارد و نه گناه را.

در بررسی واژه «تنازع» باید گفت؛ این واژه از ریشه «ن ز ع» گرفته شد که در اصل به معنای کندن چیزی از یک مکان است: «نزع الشّى‏ء من مکانه: قلعه».

مخاصمه و مجادله را نیز از آن جهت نزاع و تنازع می‌گویند که طرفین یکدیگر را جذب و قلع می‌کنند.[2]

در قرآن «نزع» به معنای «خارج کردن دست از گریبان» نیز مورد استفاده قرار گرفته است:

«وَ نَزَعَ یَدَهُ فَإِذا هِیَ بَیْضاءُ لِلنَّاظِرِینَ»؛[3] موسی دستش را از گریبان بیرون آورد، ناگهان همه دیدند که دست او سفید و درخشنده شد!

 

به هر حال، تنازع در آیه مورد پرسش، به معنای تعارف، تبادل و رد و بدل کردن است، نه به معنای نزاع و درگیری؛ چرا که نزاع و درگیری لازمه‌ی عالم مادی و محدودیت امور مادی و دنیوی است. و عالم آخرت و امور مربوط به آن‌جا، همه روحانی و غیر مادی بوده، و از وسعت برخوردار است. در آن‌جا محدودیت و تزاحم وجود ندارد، از این جهت در آن‌جا تخاصم و نزاع معنا نخواهد داشت، و بهشتیان نسبت به یکدیگر هیچ غل و غشی در دل ندارند.[4]

بر این اساس، «تنازع در کأس» به معناى تعارف نمودن و رد و بدل کردن جام‌های پر از شراب طهور است.

«کأس» به معناى کاسه و ظرفی است که در آن شراب باشد، و به ظرف خالی کأس نمی‌گویند.[5]  

منظور از «لغو» که در آیه اعلام شده است از آثار شراب بهشتی نیست؛ بلکه سخنان لغو و هذیان‌گونه‌ای است که از شراب‌خواران دنیا سر می‌‏زند. و «تأثیم» یعنی شخصى را گناه‌کار کردن که این نیز از آثار شراب‌هاى دنیا است که شرابخوار را به سوی گناه می‌کشاند. این‌که خدا فرمود: در آن کاسه‌ها لغو و تأثیم نیست"، شاهد بر این است که منظور از کأس، همان جام شراب است؛ اما شرابى که آثار زشت شراب دنیا را ندارد.[6]

از آن‌جا که «تنازع» به معناى «تجاذب» و «به سوی خود کشیدن» نیز استفاده می‌شود؛ بعضى از مفسران گفته‌‌اند: این آیه اشاره به آن دارد که بهشتیان از باب شوخى و مزاح و افزایش سرور و نشاط، جام‌هاى شراب طهور را از دست یکدیگر می‌کشند و می‌نوشند،[7] نه آن‌که بخواهند با یکدیگر درگیر شوند؛ زیرا می‌دانیم درگیری بدون دلیل دو مؤمن در این دنیا نیز ناپسند و گناه است، چه رسد در بهشت و آن هم برای رسیدن به شراب طهور که به تصریح قرآن در همین آیه مورد نظر، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایش آن است که جریان مصرف آن آغشته با گناه نیست!

در هر حال و همان‌گونه که لغت‌شناسان گفته‌‏اند: تنازع هر گاه در موردى مانند «کأس» به کار می‌رود به معناى گرفتن از یکدیگر است، نه درگیری و کشمکش.[8]

و شاید مقصود از آن جام شراب، شراب مهر و محبّت الهى باشد که پرهیزکاران از یکدیگر می‌ربایند، یعنی در این مقام، هر یک تلاش می‌کند تا بر دیگرى سبقت ‌گیرد.

و شاید «سابقون» که در سوره واقعه از برترین مؤمنان به شمار آمده‌اند: «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ، أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ»،[9] همین پرهیزکاران باشند که در هر عمل خیرى بر دیگرى سبقت می‌گیرند.[10]


[1]. طور، 23.

[2]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‏7، ص 43، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.

[3]. اعراف، 108.

[4]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ‏12، ص 80، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

[5]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقا بزرگ، محقق، قصیر عاملی، احمد، ج ‏9، ص 409، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 729، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

[6]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏19، ص 14، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[7]. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج ‏14، ص 35، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[8]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏8، ص 351، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.

[9]. واقعه، 10، 11.

[10]. ر. ک: بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‏13، ص 349، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها