همان‌گونه که می‌دانید، اسلام برای تمام مراحل زندگی انسان از ابتدای حیات تا زمان جان‌دادن، و حتی برای حالت احتضار و نیز دفن و کفن وی احکامی دارد که یکی از آنها رو به قبله کردن محتضر و میت است، بدین ترتیب که پای محتضر را رو به قبله می‌‌کنند، به‌گونه‌ای که اگر از جای خود برخاست، صورتش رو به قبله قرار گیرد و در صورت امکان، او را به جایی می‌برند که در آن‌جا نماز می‌گزارد.

اما کیفیت دفن‌کردن مردگان به این صورت است که باید آنان را به پهلوی راست به شیوه‌ای خواباند که صورتش رو به قبله قرار گیرد.

دلیل این احکام، روایاتی است که از پیشوایان دین به ما رسیده است:

امام صادق‌(ع) فرمود: «اگر کسى به سختى و دشوارى جان می‌‏دهد، باید او را به جایگاه نمازش منتقل کرد».

آن‌حضرت در جایی دیگری فرمود: «اگر کسى در آستانۀ مرگ قرار گیرد و جان سپردن او با دشوارى و شکنجه همراه گردد، او را به جایی که نماز می‌گذارد منتقل کنید و یا روى سجاده نمازش بخوابانید».[1]

همچنین حضرتشان در مورد رو به قبله قرار دادن شخص در حال احتضار، می‌فرماید:

«اگر یکی از شما در آستانۀ مرگ قرار گرفت، پای او را به سمت قبله بکشانید و رویش را بپوشانید. همچنین هنگام غسل دادن، رو به قبله گودالی حفر کنید و تخته‌ی جنازه را روی آن قرار دهید، به‌گونه‌ای که کف پای میّت و صورتش به سوی قبله باشد».^[2]

در موضوع قرار گرفتن میت در قبر، روایات تأکید دارند میت باید در قبر بر پهلوی راست خوابانده شود و صورتش به سمت قبله باشد.

به عنوان نمونه، امام صادق(ع) می‌فرماید: «هنوز رسول خدا(ص) در مکه بود که براء بن معرور انصارى در مدینه به حال احتضار افتاد، و با آن‌که رسول خدا(ص) و مسلمانان به سوى بیت‌المقدس نماز می‌‏خواندند، براء بن معرور، وصیت کرد که هنگام دفن، روى او را به سوى مکه قرار دهند تا رو به سوى رسول خدا(ص) دفن شود. این سنت پس از آن تثبیت گردید. همچنین براء بن معرور وصیت کرد تا یک‌سوم اموالش را طبق خواسته‌اش هزینه کنند. بعدها آیات قرآن نیز بر همین اساس نازل شد و سنت استمرار یافت».^[3]

از این‌رو، و بر اساس ادله‌ای دیگر، فقها فتوا داده‌اند که میّت را باید در قبر به پهلوی راست قرار داد، به‌طوری که قسمت جلوی بدن او به سمت قبله باشد.^[4]

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 125- 126، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. همان، ص 127.

[3]. همان، ص 254- 255. «الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ الْبَرَاءُ بْنُ مَعْرُورٍ التَّمِیمِیُّ الْأَنْصَارِیُّ بِالْمَدِینَةِ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَکَّةَ وَ إِنَّهُ حَضَرَهُ الْمَوْتُ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ‏ ص وَ الْمُسْلِمُونَ یُصَلُّونَ إِلَى بَیْتِ الْمَقْدِسِ فَأَوْصَى الْبَرَاءُ إِذَا دُفِنَ أَنْ یَجْعَلَ وَجْهَهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى الْقِبْلَةِ فَجَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ وَ أَنَّهُ أَوْصَى بِثُلُثِ مَالِهِ فَنَزَلَ بِهِ الْکِتَابُ وَ جَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ».

[4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 339، مسئله 615.