پدر گرامی حضرت علی اکبر(ع)[1]، امام حسین(ع) و مادر محترمه‌اش لیلی، دختر ابو مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی است.[2]

او از طایفه خوش نام و شریف بنی هاشم بود، که به پیامبر اسلام(ص)، حضرت فاطمه زهرا (س)، امیر مؤمنان علی بن ابی طالب(ع) و امام حسین(ع) نسبت دارد.

علی اکبر(ع) در ماجرای عاشورا حضور فعال داشت و در تمام حالات در کنار پدرش امام حسین(ع) بود و با دشمنانش به سختی مبارزه می‌کرد. وی نخستین شهید بنی هاشم و آل ابی طالب در روز عاشورا بود.[3]

در بارۀ این‌که حضرت علی اکبر(ع) همسر و فرزندی داشته یا خیر، دو نظر وجود دارد:

اول. برخی گفته‌اند که ایشان فرزند نداشت. اینان در باره همسر وی سخنی نگفته‌اند.[4]

دوم. بر اساس دلایلی که وجود دارد، گروهی دیگر وجود زن و فرزند را برای آن‌جناب ثابت کرده‌اند. و برخی از این دلایل اینان عبارت است از:

1. در زیارتی که ابوحمزه ثمالی از امام صادق(ع) دربارۀ حضرت علی اکبر(ع) نقل کرده، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده این است که علی اکبر(ع) دارای فرزند بود؛ مانند این فراز: «...صلّى الله علیک یا أبا الحسن ثلاثا...».[5] و یا: «صلى الله علیک و على عترتک و أهل بیتک و آبائک و أبنائک و أمهاتک الأخیار الأبرار الذین أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا»؛ که در این زمینه باید گفت: گرچه فراز اول را به تنهایی نمی‌توان دلیل قانع کننده‌ای برای اثبات وجود فرزندی برای ایشان دانست، اما فراز دوم قطعا نشانگر آن است که حضرت علی اکبر(ع) دارای خانواده و فرزندانی بود؛ زیرا کلمۀ «ابنائک» جمع است و نیز کلمۀ «عترتک» که عترت هرکسی ذرّیه و فرزندان او محسوب می‌شود.
2. بزنطى می‌گوید: از حضرت امام رضا(ع) پرسیدم: آیا کسی می‌تواند(جایز است) با ام ولد(کنیز) پدر خانمش، ازدواج کند؟ حضرت فرمود: اشکال ندارد. گفتم: از پدرت شنیدم که فرمود امام سجاد(ع) علاوه بر ازدواج با دختر امام حسن(ع) با ام ولد (کنیز صاحب فرزند) ایشان نیز ازدواج کرد... .امام در پاسخ فرمود: این‌طور که گفتى نیست؛ امام سجاد(ع) با دختر امام حسن(ع) ازدواج کرد و نیز با ام ولد (کنیزِ صاحب فرزند) برادرش على بن الحسین که در کربلا کشته شد، نیز ازدواج نمود.[6]

از جهت سندی، شخصیت‌های موجود در سند این روایت ثقه هستند[7] و از لحاظ محتوا این روایت نشانگر آن است که حضرت علی اکبر(ع) فرزندی از یک کنیز داشت.

پس، طبق بیان فوق، حضرت علی اکبر(ع) دارای همسر و فرزند بود، امّا با تحقیقی که انجام شد به نام و مشخصات دقیق همسر آن‌حضرت دست نیافتیم.

[1]. برای آگاهی از تاریخ ولادت حضرت علی اکبر(ع)، ر. ک: «تاریخ ولادت حضرت علی اکبر(ع)»، سؤال 5660 (سایت: 5889).

[2]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج 5، ص 446، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387/1967؛ یعقوبی، احمد بن أبى یعقوب بن جعفر بن وهب، تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 246 و 247، بیروت، دار صادر، بی‌تا.

[3]. الاعلام، ج 4، ص 277؛ بلاذری، أحمد بن یحیى بن جابر، انساب الاشراف، ج 3، ص 200، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ تاریخ الطبری، ج 5، ص 446؛ کوفی، أبو محمد أحمد بن اعثم‏، الفتوح، ج 5، ص 115 (پاورقی)، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، 1411ق.

[4]. تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 246؛ مقریزی، تقى الدین أحمد بن على‏، إمتاع الأسماع، ج 5، ص 365، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق؛ تاریخ الطبری، ج 11، ص 520؛ هاشمی بصری، محمد بن سعد بن منیع‏، الطبقات الکبری، ج 5، ص 163، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق؛ اصفهانی، ابو الفرج على بن الحسین‏، مقاتل الطالبیین، ص 86، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.

[5]. ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص 240، نجف، مرتضویه، 1356ق.

[6]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 46، ص 163 و 164، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.

[7]. در سند این روایت، ابن عیسی معروف به ابی عقیل عمانی و بزنطی قرار دارند که هر دو ثقه هستند و به روایاتشان اعتماد می‌شود. (ابن أبی عقیل العمانی، الحسن بن علی بن أبی عقیل الحذّاء، حیاة ابن ابی عقیل و فقهه، ص 18، قم، مرکز معجم فقهی‏، چاپ اول، 1413ق؛ طوسی، أبو جعفر محمد بن الحسن،‏ الفهرست، ص 54 و 194، نجف اشرف، المکتبة الرضویة؛ خوئی، سید أبو القاسم، ‏معجم رجال الحدیث، ج 6، ص 25 – 27.